Obrázky na stránke
PDF
ePub

set somnium peperit, quod à cap. 1, 6, ad cap. 3, 21 usque describitur. Quibus admissis, Jonas à pisce non deglutitus, sed hoc somnianti accidere visum est. Nihilominus tamen hoc somnium cum ad iter Nineviticum continuandum promptum reddidit. Ad urbem cùm pervenisset, hortatus est cives ut ad frugem redirent, adjectis minis de urbe, nisi corum mores corrigerentur, interiturâ. Quæ comminationes, resipiscentibus Ninevitis, cùm irritæ fierent, Jonas succensuit. Repetitâ tamen eâ de,re institutâ cogitatione cùm intellexerit suum iter Ninivites salutare fuisse, animum turbatum sedavit. Hæc Grimmianæ explicationis summa. Verùm quod vir doctissimus potiore libri parte merum somnium narrari existimat, nullo idoneo argumento nititur. Nam quòd Jonas 1, 5, dormivisse dicitur, minimè arguit, quæ deinceps narrantur in somnio ipsi objecta esse. Nec verisimile est scriptorem historiæ suæ somnii narrationem immiscuisse, lectore ne verbulo quidem eâ de re monito. Sanè Genes. 28, 12, narrationi somnii Jacobi de scala cœli disertè præmittitur: somniavit. Affert quidem Grimmius, ut probet somnia nonnunquàm in Veteri Testamento narrari, nullo ejus rei facto indicio, locum Gen. 32, 24, ubi Jacobus cum Deo luctatus traditur, quod cum J. D. Michaele in somnio contigisse censet. Sed hoc ipsum merâ ex conjecturâ sumitur, eâque perquàm infirmâ. Nos quidem haud dubitamus veteri illi scriptori persuasum fuisse, Jacobum non in soinnio, sed verè cum Deo luctatum esse.

lis qui narrationem de Jone fatis, quæ hoc libro continetur, re verè factâ niti existimant, haud dubitamus accensere J. C. C. Nachtigalum (1), etsi ipse hunc libellum, uti nunc comparatus est, apologum referre ait, qui ex tribus totidem auctorum symbolis sensim in unum corpusculum coaluerit. Illius fundum esse preces, cap. 2, 3, 10, quæ ipsius Jonæ sint. Has forsan olim solas inter libros sacros fuisse repertas cum hâc inscriptione: Preces Jonæ, filii Amithai, postquàm Deus illum è manu regis Assyriorum liberâsset; saltem antiquam traditionem popularem eas Jonæ tribuisse. Suspicatur Jonam ab Israelitarum rege, forsan Jeroboamo II, legatum missum fuisse ad offensum Assyriorum regem, bellumque minantem, ad ejus iram deprecandam ; tum in magnum incidisse periculum, ex quo inopinatò liberatus sit, atque hac occasione illas fudisse preces; in iis vatem summum vitæ amittendæ periculum poeticè pingere, ita ut se in mare projectum aquarum mole obrutum, et cum fluctibus colluctantem proponeret. Quæ omnia impropriè putat intelligenda esse de periculo maximo et præsentissimo, quemadmodùm, in pluribus Psalmorum locis, status hominis in summo versantis periculo describitur imaginibus ab homine fluctibus immerso et in vitæ discrimen redacto depromptis, veluti Ps. 18, 5, 42, 7, 8; 69, 2, 3, 4, 15, 16; 88, 4, 7, 8, 17, 18. Precibus illis Nachtigalus conjicit ab aliâ manu, fortassis in exilio babylonico, additum esse apologum de Jonå ad

17;

(1) In Eichhornii allgem. Biblioth. der bibl. Literat. p. 9, p. 252, seqq.

Ninevitas Dei jussu cum minis repentini interitus misso, nisi resipuerint, quæ felicem habuerint effectum, ut discerent Hebræi alias quoque gentes Deo cura cordique et sæpè Israelitis esse meliores, adeòque supercilium, fastum, et exterarum populorum contemptum esse deponendum, corum exitium non optandum. Narra tionem denique de Jona fugâ deque tempestate et pisce Nachtigalus præmissam judicat prologi loco. Esdræ demùm aut Nehemiæ tempore. Imagines maris, aquarum fluctuumque in Jonæ precibus, atque mentio nem fugæ in Tartessum per mare Mediterraneum, 4, 2, injecisse prologi auctori cogitationem de tempestate et naufragio; phrasin de ventre inferi verò, 2, 3, dedisse ei ansam figmenti de piscis grandis ventre, in quo vates detentus fuerit. Que omnis Nachtigali de hujus libelli indole et ortu sententia quàm sit artificiosè excogitata, et vel hoc nomine parùm verisimilis, quàm incertis, lubricis et pro lubitu adsumptis fundamentis sit nixa, vix est quod moneamus.

Quæ in hoc libro narrantur certo cuidam fundamento superstructa esse, nec dubitat, qui subtiliter de rebus Jonæ inquisivit, Jo. Dav. Goldhorn (1), V. S. V. Ecclesiastes Lipsiensis; sed, cùm longo temporis intervallo vulgi ore propagata essent, multis illa accessionibus aucta, exornata et ampliata censet. Amputatis, quæ in omni hâc narratione fabulosa et minus credibilia viderentur, quæ acciderint Jonæ, pro temporum, quibus vixit, ratione, hùc ferè redire arbitratur: Phule, rege Assyriorum, bellum Israelitis inferre parante, Jeroboamus II, impendens malum avertere studens, legato ad Assyrium misso, Jonami elegit, virum rerum peritum, patriarque amantissimum. Vates, regium mandatum lubens in se suscipiens, in aulà Assyriacâ non legati regis Israelitici, sed hominis numi is jussu Niniven missi personam gerere apud se constituit, quo majorem sibi auctori tatem, et sermonibus plus momenti ponderisque sese conciliaturum sperabat. Vix tamen iter Niniven ingressus, animum vatis metus incessit, ne vaua et irrita futura sit legatio suscepta, imò sibi patriæque damnosa. Cùm autem Samariam redire non auderet, in portu Joppensi navim conscendit Tartessum petentem. Ea, tempestate coortâ, ventis et fluctibus agitata, frangi periclitatur. In quo extremo discrimine cùm nautæ, pro istius ætatis cogitandi ratione, mali divinitùs in se concitati causam crederent hominem, quem deorum iræ persequerentur, inter vectores versan tem, de eo, jactis sortibus, sciscitantur. Sorte Jonam designante, is, ut placarentur dii, in mare projicitur, sed tabulam aut cymbam nactus salvus et incolumis littus attingit. Faustum inde omen concipiens forti jam et intrepido animo vates Niniven pergit, ubi causam Israeliticam ita feliciter agit, ut rex Assyrius cum Jeroboamo in gratiam redeat. Quo optato successu fidentior redditus, patrii sui Dei, Jovæ, honorem apud Ninevitas vindicare animum inducit, eosque ad tam præpotens ac tot tantisque apud populum Israe

(1) In libro, cui epigraphe: Excurse zum Buche Jonas, etc., p. 28, seqq.

Jona narrationem. Nunc nihil ampliùs quæro. «Quâ in expositione solitum viri doctissimi acumen nemo desiderabit; sed quæ nobis obstare videantur, quominùs Jonam omninò Niniven missum fuisse crodamus, diximus ad eam, quam supra enarravimus, S. V. Goldhornii de iis quæ Jona acciderint, sententiam. Sententiæ eorum qui Jonæ libro fabulam contineri existimant.

liticum miris et egregiis factis illustre numen colendum seriò hortatur. Neque hoc frustra: ita enim vatis facundia et potentis eloquii virtus Ninevitarum mentes commovet, ut rex, metu concitatus, solemnem supplicationem imperet. Talia contingere potuisse, quis negabit? verè accidisse, nec ipse vir sagacissimus perhibebit, cùm et longè secùs facta cogitari possint. Præterea nullo testimonio constat, exstitisse jam Jeroboamo II, cujus tempore Jonas vixit, Assyrios metuendi causam, quâ permotus vatem cum mandatis Niniven miserit. Nam tertium demùm post Jeroboamum II, Israelitarum regem, Menahemum, postque interregnum, Jeroboamo mortuo, undecim aut duodecim annorum, uti rationes chronologica docent, Phul, Assyria rex, tributarium sibi fecit, 2 Reg. 15, 19.

Narrationi quæ Jonæ libro continetur rem verè factam subesse, cujus memoria sermonibus hominum propagata tum inter Israelitas superesset, scd cain mythicè exornatam, et ingenio legentium, qui miraculis delectabantur, accommodatam, judicat et Theoph. Sam. Forbiger, V. S. V., Schola Nicolaitanæ, quæ in nostrå urbe floret, rector meritissimus (1); scilicet id, quod caput rei est, sibi sic fingit : Jonas, qui prophetæ officium præstabat et propterea etiam rebus civilibus aptus erat, Deo sic volente et moderante, ad regem Assyrio am et regiæ urbis cives missus est, fortasse ut de fœdere et societate, vel de tributi remissione, vel aliis de rebus publicis ageret, et per hanc opportunitatem experiretur, num hominibus illis polytheis et improbis meliorem de Jovâ ejusdemque cultu sententiam, num mentem saniorem instillare posset. Accipit mandatum Jonas ; sed dùm in vià est, periculo hujus legationis magis perpenso, detrectat impositum officium, et quia Samariam redire veretur, maritimo itinere aufugere tentat. Reperit Joppa navem in Hispaniam ire paratam, quam conscendit; sed mox gravis tempestas oritur, quâ parùm abest ut intereat divino tamen beneficio incolumis evadit. Hactenus, pergit vir doctissimus, hæc omnia verè facta esse possunt; nam, quæ porrò sequuntur ad me jam non pertinere dixi. Ilanc igitur rem sæpiùs ‹ narratam, et, ut fit, paulatim mutatam et in miraculum versam, post aliquot hominum ætates auctor libri Jonæ ornatiùs narrare instituit, et cùm è vicinis Phonices incolis aliquid de Herculis Tyrii mythis audiisset his ad ornatum argumenti sui usas est. Erant utrinque tam multa similia: Hercules volebat Tartessum navigare, et Jonas in Tartessiâ navi avectus est; ille è portu aliquo Phoenicio, hic è Joppensi Phoenicia finitimo solvit; uterque tempestatem et maris pericula sensit; Herculem verò narrabant ab ingente pisce devoratum, et tamen vivum in terram ‹ redditum esse: habemus ipsam Hebræi scriptoris de

(1) In Prolusione scholasticâ, cui inest Commentatio de Lycophronis Alexandra, vers. 31-37, Lipsia, 1827, in octon. Loco Lycophronis doctè illustrato et disquisitione institutâ de fabula Herculis et ceti addidit Entuerpo de simili fato Jovæ prophetæ, p. 21, seqq.

In hâc dissensione eorum, qui res in facto positas Jonæ libro narrari volunt, cùm nulla certa ratio difficultates in illo obvias amoliendi reperiatur, alii tutissimum judicârunt, omnem hanc narrationem pro fabula habere, eo fine compositâ, ut utilem aliquam et salutarem doctrinam commendet et inculcet. Qua lis verò ea sit, inter se dissident. Sunt (1), qui hâc fabula Hebræos moneri existiment, injustum esse odium ipsorum in alias gentes, quas Deus pari amore prosequatur, et quarum non minùs quàm Hebræorum misereatur. Eichhorn (2) Jonæ historiâ hoc doceri arbitratur, gentes alias, utut idolorum cultui addictas, pietate tamen et animi probitate Hebræo populo longè antecellere, et proinde divino favore esse dignissimas. Hebræi, excellentiâ et præstantiâ suâ freti, alios pʊpulos semper despexerunt, etsi eos interdùm in colendis alienis diis imitati, malignitate vincerent prophetarum admonitionibus neglectis. Jam verò horum oracula à Judæis, tanquàm doctoribus, cognitionem meliorem et cultum Jova ad gentes, hujus sapientia cupidas, transmigraturum esse, sæpè promiserant. Ut igitur Hebræorum contumacia animusque in Deum ingratus, eos maximis semper beneficiis ornantem, in aprico poneretur, scriptam hanc fabulam esse. Jone personâ sisti populum Hebræum, gentium aliarum magistrum, sed talem, quem discipuli longè post se relicturi essent. Hunc verò vatem fabulæ personam delectum esse à libri scriptore, quòd suâ ætate nihil de illo, præter nomen, cognitum esset. G. F. Hezel (3) fabulæ consilium eò refert, munus propheticum, quamvis difficile et alex plenum, tamen haudquaquàm detrectare illum debere, cui à Deo demandetur, cùm per prophetas Deus etiam in gentibus incultis et nulla Jovæ notitiâ imbutis effectus maximè salutares producat, quibus molestiæ, quas vates subit, non sint æquiparande. H. E. G. Paulus (4) parabolà nostrà doceri existimat, Deum minas gravissimas, vel in alios populos pronuntiatas revocare et tollere, si moniti vitia aboleant, atque vitam moresque emendent. Ex J. G. A. Mulleri (5) sententiâ libri nostri scriptor Jovam benignissimum et clementissimum, infirmitatis humanæ ratione habitâ, libenter peccatoribus, quos delictorum seriò pœnituerit, condonare, tripartito do

(1) Veluti J. S. Semler in Apparatu ad liberaliorem V. T. interpretationem, p. 271, et J. D. Michaelis in Notis ad versionem prophetarum minorum vernaculam.

(2) Isagog. in V. T., p. 3, p. 288, edit. tert. (pag. 260, edit. sec.).

(3) In Bibliis vernaculis notis à se illustratis. (4) Memorabil., p. 6, p. 32, seq.

(5) Ibid., p. 6, p. 142, seqq.

--

cere voluit: primâ quidem parte Jonæ exemplo, Ninum proficisci jussi, qui cùm se mandato exsequendo subtrahere conaretur, à Jovâ punitur, sed tempestate violenta perterritus, se turpiter egisse agnoscens, servatur. In parte secundâ Ninevitas primarias agere partes, qui etsi ita flagitiosi et corrupti essent, ut Jova eos delere funditùsque evertere apud se constituerit, tamen, postquàm resipuerint, servantur. Ne verò aliquis obvertat, ejusmodi indulgentiam minimè esse justitiæ divinæ consentaneam, tertiâ libri parte auctorem monstrandum sibi sumere, tantùm abesse, ut venia et impunitas hominibus concessa divinæ justitiæ adversetur, ut potiùs summa injustitia reputanda foret, nisi sontibus in pœnitentiam et emendationem versis ignoscere Deus vellet, longè plerisque, pro humanæ naturæ imbecillitate, inconsideratè magis negligenterque agentibus, quàm consultò et de industria delicta committentibus. J. H. Pareau (4) cùm librum hunc ad veræ historiæ normam exponi vix posse intelligeret, sibi ad tuendum sacri codicis honorem maximè hæc commendabilis videbatur sententia, esse parabolam moralem, cujus hoc fuerit consilium gravissimum, ut doceretur, Jovam aliarum etiam gentium curam habere perquàm sapientem et benignam; opportunitatem autem hujus parabole desumptam fuisse ex Jonæ, prophetæ Israelitici, divino de Ninevitis mandato se subducere volentis, ideòque summo vitæ periculo in maritimo itinere expositi, historiâ; carmen verò, cap. 2, esse ipsius Jonæ, quo suam in tanto periculo liberationem celebraverit (2).—Horum tamen virorum doctorum nullum miror indagâsse, quid auctori parabolæ ansam dederit, eam eo, quo fecit, modo adornandi, præsertim narrationis ei insertæ de Jonâ à marino monstro deglutito, et ex ejus visceribus vivo egresso.

Nostra de libri Jonæ indole ac consilio sententia. Rationum quas commemoravimus, nulla cùm aut tollendis difficultatibus hoc libro obviis, aut patefaciendo scriptoris in eo concinnando consilio par videatur, me operæ pretium facturum putavi, si aliam viam ingrederer ad cruendum nostri libri originem ac finem. Quam nostram sententiam viris doctis jam examinandam proponere liceat.

Mythus exstabat, origine fortassè Phoenicius, inter Græcos quoque pervulgatus, de Hercule à marino monstro devorato, sed incolumi inde egresso. Alludit ad eum Lycophron (3), Cassandram inducens, quæ Trojam, olim vastatam, incensam fuisse dicit à navibus:

Trinoctii leonis, asper quem canis
Tritonis avidis faucibus deglutiit,

id est, Herculis, quem absorpsit canis carcharias à

(1) Institut. Interpretis V. T. (Traj. ad Rhen. 1822), p. 534.

(2) Alias de libro Jonæ sententias recensitas et dijudicatas vide in Bertholdti Einleit. in die kanon. Schriften des alten u. neuen Testaments, P. V., p. 2363, se, et in Friedrichsenii libro.

(5) Cassandra, vers. 33, seq.

Neptuno immissus. Cùm enim Hesionem, Laomedon. tis filiam, jam esset devoraturus, Hercules, aggere facto, cùm ad ostium staret armatus, ut ore hiante cetus accessit, statim in os illius insiliit, et cùm toto triduo eum intùs discerpsisset, capitis sui cæsarie amissâ exiit. Ita Scholiastes, Isaacius Tzetzes, qui et ob id ipsum Herculem à Lycophrone dici vult, eo quòd tribus diebus in celo hæsit, quos vesperas vocat, quia obscurus et lenebrosus erat venter belluæ (1). Cyrillus quoque Græcos observat de suo Hercule fabulam habere, Jonæ historiæ non absimilem, illum deglutitum quidem à ceto faisse, sed redditum cæsarie privatum, ob ingenuam belluæ caliditatem. Hunc igitur mythum, cum aliis vicinarum gentium superstitionibus ad Judæos quoque, uti credibile est, perlatum, hujus libri scriptor rationibus Hebraicis accommodatum, exornatum et ampliatum, prouti in rem suam conducere videretur, intexuit narrationi ad redarguendos atque corrigendos Hebræos à se compositæ, quâ sistitur populus peregrinus, idolis colendis addictus, qui ut primùm à prophetis reprehensus erat, vitam emendavit, et ad frugem rediit, cùm contra Israeliticus populus iterùm iterùmque à prophetis monitus non resipisceret. Quòd autem Jonas impositum sibi munus Ninevitas ad virtutis studium exhortandi detrectans describitur, in eo poetæ prudentia elucet, qui hoc ipso fictioni su majorem veri speciem apud lectores suos conciliavit. Exspectandum enim erat à vate Israelitico, ut, magno patriæ et populi sui amore ductus, timeret ne Deus pro sua clementia Ninevitis resipiscentibus ignosceret, quod Israelitis condemnationi esset. Jam quòd Jonas resipiscentibus et servatis Ninevitis in stomachum erumpit, poeta, Deum reprehendentem inducenti, viam aperit ad docendum, clementissimum numen seriò pœnitentibus, cujuscumque sint nationis, peccata condonare (2).

Quo tempore Jonæ liber sit scriptus.

Non curamus eorum opinionem, qui Jonam existimant hoc libro ipsum, quæ ipsi evenerint, litteris mandâsse (3), cùm nos nihil omninò verè gesti illo

(1) Monet tamen Forbiger in Prolus. Tzetzem hanc explicationem in Scholio demùm posteriori adoptâsse; in priori Tρepov rectiùs cum aliis grammaticis trinoclio genitum explicare, secundùm notissimam fabulam de Jove, qui, ut Alcmene diutiùs perfrueretur, et fortissimum filium generaret, tres noctes in unam conflavit.

(2) Kimchi ad 1, 1: Scripta est hæc prophetia, ul disciplina sit Israelitis; quandoquidem populus alienus, qui non est ex Israelitis, proclivis erat ad pœnitentiam, et vice primâ cùm argueret eos propheta, resipiscentià perfecta reversi sunt à suâ malitià, sed Israelitæ, quamvis eos prophetæ mane et vespere (id est continuò) arguunt, non resipiscunt à suâ impietate. Item (perscriplus est hic liber) ad docendum, Deum, cui sit laus. parcere resipiscentibus, ex quocumque tandem sint populo, et eis condonare, præsertim cùm eorum sunt multi.

(3) Parcau tamen se valdè eò proclivem profitetur, ut existimet, hunc libellum, qualis est, Jonze tribui posse auctori, qui divinam erga alias gentes providentiam deinceps toto animo agnoscens, de câque suis popularibus persuadere cupiens, id quod hùc pertineret et quod nulli adhùc prophetæ accidisset,

contineri admittamus. Verùm nec illi, qui parabolam agnoscunt, consentiunt de tempore, quo conscriptus sit liber. Post destructam à Cyaxare Niniven, sub finem exilii Babylonici, scriptum esse, Mullerus, inde colligit, quòd urbis illius magnitudo, 3, 2, describitur, que, dùm illa staret, æqualibus tam nota esse debuerit, ut supervacaneum fuisset, eos de tali re monere. Quod argumentum nobis nihil valere videtur; nam priscis istis temporibus, quibus populi mutuis commerciis minùs inter se juncti essent, hominumque maxima pars notionum geographicarum planè expers esset, paucis tantummodò Hebræorum, florenti metropoli Assyriæ æqualium, ejus magnitudinem cognitam fuisse credibile est. Nachtigali sententiam, quam supra, p. 332, enarravimus, librum nostrum ex tribur origine diversis particulis compositum esse, quarum paraboke involucro et coloribus exornaverit, quo majorem vim haberet in animum Israelitarum. Esse autem aliquid ejus dictioni proprium, quod repeti possit ex loco, ubi natus erat. Pertinebat ille ad tribum Sabulonis, uti constat ex 2 Reg. 14, 25, coll. Jos. 19, 10-13.

media, antiquissima (1), duarum reliquarum multà scriùs additarum ansam præbuerit, diligenter examinavit, idoneisque argumentis refutavit Goldhorn (2). Huic viro doctissimo verisimile est, versantibus inter Assyrios Israelitis exulibus ab homine quodam ex eis litterato perscriptum esse librum, edocendis quidem potissimùm suis popularibus, verùm et permulcendis et deliniendis Assyriis, de exulibus secùs judicantibus; sistuntur enim Ninevitæ tales, qui in audiendis et admittendis salutaribus monitis sese faciles præbent. Nobis quidem haudquaquàm dubium est, librum compositum esse ante deletam à Cyaxare Niniven, serioribus tamen regni Judaici temporibus. Priùs enim suadet servatæ ab imminente interitu Ninives mentio, alterum sermo ad seriorem Hebraismum et Chaldaismum inclinans. Jeremiæ forsan æqualis fuerit auctor, ultimisque Josiæ regis annis hune ingenii sui fœtum ediderit.

(1) Quæ Jona hymnum continet, 2, 3-10.

(2) Excurse, p. 160, seqq. Adde quæ in illam monuit Verschuir Opuscc., p. 100.

PRÉFACE SUR JONAS.

(BIBLE DE VENCE.)

1. Analyse de la prophétie de Jonas selon le sens littéral et immédiat.

Le Seigneur ordonne à Jonas d'aller prêcher dans Ninive. Jonas prend la résolution de s'en aller à Tharsis pour fuir devant le Seigneur. Il s'embarque à Joppé. Le Seigneur excite sur la mer une grande tempête, et met en danger le vaisseau sur lequel il était. Les matelots effrayés jettent le sort, qui tombe sur Jonas. Il leur avoue qu'il fuit devant le Seigneur, et leur persuade de le jeter dans la mer pour apaiser la colère de Dieu. Ils le font, et la tempête cesse. Ils conçoivent un grand respect pour le Seigneur (chap. 1). Jonas est englouti par un poisson, dans les entrailles duquel il demeure enfermé pendant trois jours et trois nuits. Il y invoque le Seigneur; il espère revoir le temple de son Dieu; il promet au Seigneur de lui rendre ses actions de graces après sa délivrance. Enfin, ce poisson le jette sur le bord de la mer, et l'y laisse plein de vie. Ce prodige sera le sujet d'une Dissertation (chap. 2). Le Seigneur ordonne une seconde fois à Jonas d'aller prêcher à Ninive. Jonas y va, et annonce que dans quarante jours cette ville sera détruite. Les Ninivites se convertissent, et embrassent la pénitence. Le Seigneur leur pardonne (chapitre 3). Jonas s'afflige, se fâche, et souhaite la mort, parce que le Seigneur avait pardonné à Ninive, comme s'il craignait de passer pour faux prophète. Le Seigneur l'en reprend. Jonas se repose à l'ombre d'un arbrisseau que le Seigneur avait fait naître exprès pour le couvrir. Cet arbrisseau, piqué dès le lendemain par un ver, devient sec et inutile. La chaleur des rayons du soleil incommode Jonas; il tombe dans l'abattement, et

souhaite la mort. Le Seigneur reprend Jonas, et lui fait voir l'injustice de son affliction touchant Ninive (chapitre 4). Tel est le précis du livre de Jonas. 11. Réflexions sur la prophétie de Jonas: caractère particulier de ce prophète manière d'interpréter su prophétie.

Les autres prophètes annoncent Jésus-Christ et ses mystères en parlant de lui et de son Église d'une manière plus ou moins claire, plus ou moins directe ; mais celui-ci annonce Jésus-Christ par ses actions mêmes et par l'état qu'il éprouve. C'est la remarque de saint Augustin: ‹ Le prophète Jonas, dit ce Père, annonce Jésus-Christ, non pas tant par des paroles sorties de sa bouche, que par l'état qu'il éprouve dans sa personne; mais de cette manière même il l'annonce plus clairement et plus manifestement <que s'il eût parlé hautement de la mort et de la ré

surrection de ce divin Sauveur : Jonas propheta non ‹ tam sermone Christum quàm suà quâdam passione prophetavit; profectò apertiùs quàm si ejus mortem et resurrectionem voce clamaret. En effet, après le témoignage formel de Jésus-Christ, il n'est pas possible de douter que ce qu'éprouva Jonas englouti dans les entrailles d'un poisson, du milieu desquelles il sortit trois jours après plein de vie, ne fût une figure de ce que devait éprouver Jésus-Christ enseveli dans les entrailles de la terre, du milieu desquelles il devait sortir de même trois jours après plein de vie. Cette race corrompue et adultère demande un prodige, dit Jésus-Christ en parlant des scribes et des pharisiens et on ne lui en accordera point d'autre que celui du pro

contre toutes les apparences, la pénitence et la foi deviennent universelles dans un peuple qui un moment auparavant était dissolu et infidèle. Qui pourrait ne pas découvrir dans ces circonstances toute l'économie du mystère de Jésus Christ? Avant sa mort, 'indignation et la colère de Dieu contre les hommes ne peuvent être fléchies; mais dès qu'il expire, elles se changent en miséricorde. Il entre dans le tombeau : son âme descend dans les enfers; la mort l'a dévoré. Mais trois jours après, il sortira du tombeau plein de vie : il brisera les portes de l'enfer, il tuera la mort qui paraît l'avoir englouti. Avant sa mort et sa résurrection, il avait défendu à ses disciples d'annoncer le royaume du ciel, ou de prêcher la Pénitence, à d'autres qu'aux brebis d'Israël; mais après qu'il est sorti du tombeau, cette défense est levée; l'Evangile est publié dans toute la terre. Les Gentils croient des mystères qu'ils n'ont pas vus : ils quittent leurs idoles, et font pénitence à la simple parole des prophètes et des apôtres, qui auparavant leur étaient inconnus; et pendant que la famille de Jésus-Christ le renonce, les nations le confessent et le regardent comme leur Sauveur.

phète Jonas; car comme Jonas fut trois jours et trois nuits dans le ventre de la baleine, ainsi le Fils de l'homme sera trois jours et trois nuits dans le cœur de la terre. Mais de ce que dans cette circonstance Jonas est la figure de Jésus-Christ, il ne s'ensuit pas que toutes les autres circonstances marquées dans son livre doivent également se rapporter à Jésus-Christ; il ne s'ensuit pas que celles mêmes qui peuvent s'y rapporter doivent s'y rapporter dans le même ordre. C'est la remarque de saint Jérôme : Nous devons d'abord, dit ‹ce Père, prier le lecteur sage et prudent de ne pas vouloir exiger dans le sens moral et figuratif le même ordre que dans le sens historique et littéral : Prudens rogandus est lector, ne eumdem velit ordinem tropologiæ quem et historiæ quærere. En effet, con<tinue-t-il, l'Apôtre nous propose Agar et Sara comme la figure des deux alliances: cependant nous ne pouvons pas expliquer dans ce sens figuré tout ce qui est rapporté dans l'histoire de ces deux femmes: Nam et Apostolus Agar et Saram ad duo testamenta refert: et tamen non omnia quæ in historiâ illâ ‹ narrantur, tropologicè interpretari possumus. › Saint Jérôme cite encore quelques autres exemples semblables, et il ajoute De même donc que ces témoignages allégués par l'Apôtre ont leur interprétation propre, sans que ni ce qui précède ni ce qui suit exige la même allégorie; de même un interprète qui ‹ voudrait rapporter à Jésus-Christ toute la prophétie de Jonas, ne pourrait pas le faire sans risquer de s'égarer: Igitur sicut hæc testimonia suas interpre♦tationes habent, et nec præcedentia nec consequentia eamdem desiderant allegoriam; sic et Jonas propheta non absque periculo interpretantis, totus referri ad Dominum poterit. Cependant, dit ce Père, nous essaierons aussi nous-mêmes de le faire, partout où cela peut se faire sans danger: Certè ubicumque absque discrimine hoc fieri potest, nos quoque facere

‹ nitemur. ›

111. Suite des réflexions sur la prophétie de Jonas : mystères qu'elle renferme. Parallèle entre Jonas el Jésus-Christ.

En effet, quoique toutes les parties de l'histoire de Jonas ne puissent pas se rapporter à Jésus-Christ, il y a néanmoins de grands rapports entre Jonas et Jésus-Christ. Une grande tempête s'élève, et met en danger le vaisseau où se trouve Jonas; la mer agitée se calme dès que Jonas est jeté dans son sein (1). Le poisson qui le dévore, le retient trois jours et trois nuits dans ses entrailles sans l'étouffer. Après cet intervalle, ce poisson le rend plein de vie ; et ce prophète qui avant sa mort et sa résurrection mystérieuse avait refusé d'aller prêcher à Ninive, y va sans répugnance après être sorti de cette espèce de tombeau ; il y est écouté avec un respect infini, quoique les habitants de cette grande ville n'eussent vu aucun des prodiges dont ce prophète pût leur faire le récit ; et

(4) Principes de la Foi chrét., part. 2, chap. 24,

art. 3.

IV. Suite des réflexions sur la prophétie de Jonas: instructions qu'elle renferme. Exemple d'une vraie pénitence dans celle des Ninivites.

Mais Jésus-Christ nous donne lieu de remarquer encore dans la prophétie de Jonas un sujet d'instruction très-important: c'est lorsque, continuant de parler des scribes et des pharisiens hypocrites, il ajoute: Les Ninivites s'élèveront au jour du jugement contre cette race, et la condamneront, parce qu'ils ont fait pénitence à la prédication de Jonas: et cependant celui qui est ici est plus grand que Jonas. La pénitence des Ninivites nous étant ainsi proposée comme un exemple capable de nous confondre nous-mêmes, et de nous condamner, si nous ne l'imitons pas, il nous est important de remarquer dans ce tableau que Dieu inême nous a tracé, si notre pénitence a quelque rapport avec celle de ce peuple.

[ocr errors]

Les Ninivites témoignent avoir une grande foi : et c'est aussi la condition que le Fils de Dieu demande aux Juifs comme étant inséparable d'un vrai repentir, lorsqu'il leurdit: Faites pénitence, et croyez àl'Evangile. Un homme inconnu, qui ne paraissait ayo'r dans sa personne rien qui fût capable d'attirer l'attention vient leur dire tout d'un coup que dans quarante jours leur ville sera détruite. Il ne fait aucun miracle pour les assurer que c'est de la part de Dieu qu'il leur annonce une révolution si éloignée de toute apparence : et cependant un peuple si grand, si riche et si insolent dans ses richesses, comme le sont d'ordinaire ceux des grandes villes, croit d'abord une chose si incroyable, est épouvanté de ces menaces; et tous, depuis les derniers du peuple jusqu'aux plus grands, jusqu'au roi même, donnent des marques publiques de leur repentir.

[ocr errors]

Le premier effet de cette foi est de les porter à re

« PredošláPokračovať »