Perdere et ex omni nimbos dimittere coelo.
Protinus Aeoliis Aquilonem claudit in antris
Et quaecumque fugant inductas flamina nubes,
Emittitque Notum. Madidis Notus evolat alis,
Terribilem picea tectus caligine vultum ;
Barba gravis nimbis, canis fluit unda capillis,
Fronte sedent nebulae, rorant pennaeque sinusque.
Utque manu late pendentia nubila pressit;
Fit fragor, et densi funduntur ab aethere nimbi.
Nuntia Junonis, varios induta colores,

265

270

Concipit Iris aquas alimentaque nubibus affert.
Sternuntur segetes, et deplorata coloni
Vota jacent, longique perit labor irritus anni.

1

Nec coelo contenta suo est Jovis ira; sed illum
Caeruleus frater juvat auxiliaribus undis.
Convocat hic amnes; qui postquam tecta tyranni
Intravere sui:,,Non est hortamine longo
,,Nunc" ait,,utendum: vires effundite vestras,
Sic opus est
aperite domos, ac mole remota
Fluminibus vestris totas immittite habenas."
Jusserat: hi redeunt, ac fontibus ora relaxant,
Et defrenato volvuntur in aequora cursu.
Ipse tridente suo terram percussit; at illa
Intremuit motuque vias patefecit aquarum.
Exspatiata ruunt per apertos flumina campos,
Cumque satis arbusta simul pecudesque virosque
Tectaque, cumque suis rapiunt penetralia sacris.
Si qua domus mansit potuitque resistere tanto
Indejecta malo; culmen tamen altior hujus
Unda tegit, pressaeque latent sub gurgite turres.
261. dimittere, sc. ut retentum ali-
quod malum. Deteriores Heins. et ed.
Ven. 2. demittere. Sed dimittere etiam
vividius et elegantius est.

262. Aeolia antra fuerunt in una e VII insulis Aeoliis, ubi Aeolus ventorum rex ventos clausos tenebat atque temperabat. Hom. Od. XII, 19 sqq. Virg. A. I, 51 sqq. Aquilo autem clauditur, ut nubes dissipans et aëra purgans. Cf. 65. 328. 263. et quaecunque, et omnino omnia fl., quae. Conf. XII, 399. inductas. Cf. v. 599. et II, 307. 264. Notus. Vid. v. 66. 265. vultum, accus., qui vocatur Graecus. Vid. ad v. 332. - De picca caligine cf. II, 233. 266. Viv. et nonnulli Heins. madidis capillis, ex XI, 656. - 268. pressit. XII, 52. Unus Sulm. Ciof., Goth. 2., Lips. 2. et meliores (?) Heins. lata, quod perperam recepit Heinsius. 269. et densi. Flor., Neap., Vat. 1., Medic. 2. et Goth. 1. hinc densi. 270. Iris, filia Thaumantis, dea arcus coelestis, ac deorum im

275

280

285

290

primis Junonis nuntia ac ministra. IV, 480. XI, 589. Quae etiam cornibus arcus sui aquas haurire fingebatur.

272. Cf. VIII, 291. Berol., Par. 2., Gal., unus Medic. et Neap. coloni. Reliqui libri omnes colonis, quod etiam Senec. Quaest. N. III. c. 28. confirmat.

273. Heinsius tacite edidit labor perit, quod cod. Bersm., Vrat. et ed. pr. comprobant. Reliqui libri cum Seneca: perit labor. Jahn. 275. caeruleus frater, Neptunus (v. 113.) deus maris, cujus telum et insigne tridens. VI, 75. caeruleus ut omnes di aquarum. Cf. 333. II, 12. 280. immittite habenas. Cf. v. 662. 284. Cod. Bersm., Erf. 2. et unus Leid. sinus, ex interpretamento. 289.,,potuitque resistere tanto malo, indejecta" s. quin prorueretur, collaberetur. Conf. II, 605.

290. latent. Seneca Q. N. III. c. 28. labant. Sed omnes codd. et vett. edd. latent, quod unice convenit illi pressaeque.

Jamque mare et tellus nullum discrimen habebant:
Omnia pontus erant; deerant quoque litora ponto.
Occupat hic collem; cymba sedet alter adunca
Et ducit remos illic, ubi nuper ararat;
Ille super segetes aut mersae culmina villae
Navigat; hic summa piscem deprendit in ulmo.
Figitur in viridi, si fors tulit, ancora prato,
Aut subjecta tegunt curvae vineta carinae;
Et, modo qua graciles gramen carpsere capellae,
Nunc ibi deformes ponunt sua corpora phocae.
Mirantur sub aqua lucos urbesque domosque
Nereïdes, silvasque tenent delphines et altis
Incursant ramis agitataque robora pulsant.
Nat lupus inter oves, fulvos vehit unda leones,
Unda vehit tigres, nec vires fulminis apro,
Crura nec ablato prosunt velocia cervo,
Quaesitisque diu terris, ubi sistere possit,
In mare lassatis volucris vaga decidit alis.
Obruerat tumulos immensa licentia ponti,
Pulsabantque novi montana cacumina fluctus.
Maxima pars unda rapitur; quibus unda pepercit,
Illos longa domant inopi jejunia victu.

Separat Aonios Oetaeis Phocis ab arvis,
Terra ferax, dum terra fuit, sed tempore in illo
Pars maris et latus subitarum campus aquarum.
Mons ibi verticibus petit arduus astra duobus,
Nomine Parnasus, superatque cacumine nubes.
Hic ubi Deucalion nam cetera texerat aequor
Cum consorte tori parva rate vectus adhaesit;
Corycidas Nymphas et numina montis adorant

292. Berol., Dresd., Goth. 2., meliores Heins. erant, quod poscit sententia. Reliqui libri et Senec. 1. I. III. c. 27. erat. Conf. XI, 83. et XV, 529.

295. super. Goth. 2., Rhen. et ed. Ven. 2. supra, quod tacite edidit Heinsius. 297. si fors. Alter Bersm., Gal., Goth. 1. 2., Rhen., Vrat. et ed. pr. si f., quod Heinsius tacite recepit. Sulm. Ciof., Cael., Joan. et nonnulli Ciof. sic fors. Cod. Bersm., Berol., Dresd. et Lips. 2. si sors. Vulg. sic sors. 298. tegunt. Goth. 2. a 2. m., Lips. 2., Vrat. terunt. Ciof. et Heinsius tacent. Jahn.

300. Virg. G. IV, 395. turpes phocas. 302. Nereides. Vid. ad v. 187. 303. agitata robora pulsant, agitant et pulsant. Conf. III, 76. IV, 802.

305. fulm. X, 550. VIII, 289. Fast. II, 232. 306. ablato, sc. fluctibus, IV, 626. V, 502.

307. sistere possit. Medic. 2. sidere, quod hac auctoritate recipere non debe

295

300

305

310

315

320

bat Heinsius. Med. 1., Bon. et unus Pal. sistere detur e Virg. A. III, 7.; cod. Bersm., Dresd., Gal. et Vrat. sistere posset. Reliqui sistere possit. 313. Phocis regio Graeciae inter Boeotiam [nam Aonia vetus nomen Boeotiae] et Oetam Thessaliae montem. Strab. IX. Sed vett. libri omnes Actaeis q. e. Atticis, non Oetaeis, ex ignorantia ut videtur librariorum. 315. subitarum. III, 122. V, 560. 316. Parnasus sive Parnassus mons Phocidis, duobus verticibus eminens: in quo antrum Corycium (Herodot. VIII. c. 36. Strab. IX. Apoll. Rh. II, 713.) et ad cujus radices urbs Delphi sita erat. 319. adhaesit. Senec. N. Q. III. c. 27. de diluvio: Editissimis quibusque adhaerebant reliquiae generis humani.

320. Goth. 1. 2., Rhen., Lips. 2., meliores (?) Heins. adorant. Reliqui omnes adorat, quod revocandum videtur, quia singularis adhaesit in protasi praecedit. Conf. IV, 735. XI, 114.

Fatidicamque Themin, quae tunc oracla tenebat.
Non illo melior quisquam nec amantior aequi
Vir fuit, aut illa metuentior ulla deorum.
Jupiter ut liquidis stagnare paludibus orbem,
Et superesse videt de tot modo millibus unum,
Et superesse videt de tot modo millibus unam,
Innocuos ambos, cultores numinis ambos;
Nubila disjecit, nimbisque aquilone remotis
Et coelo terras ostendit et aethera terris.
Nec maris ira manet, positoque tricuspide telo
Mulcet aquas rector pelagi, supraque profundum
Exstantem atque humeros innato murice tectum
Caeruleum Tritona vocat, conchaeque sonanti
Inspirare jubet fluctusque et flumina signo
Jam revocare dato. Cava buccina sumitur illi
Tortilis, in latum quae turbine crescit ab imo,
Buccina, quae medio concepit ubi aëra ponto,
Litora voce replet sub utroque jacentia Phoebo.
Tunc quoque, ut ora dei madida rórantia barba
Contigit et cecinit jussos inflata recessus,
Omnibus audita est telluris et aequoris undis,
Et quibus est undis audita, coërcuit omnes.
Jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,
Flumina subsidunt collesque exire videntur,
Surgit humus, crescunt loca

321. Ante Apollinem (v. 515.) Themis Aetheris et Telluris filia, justitiae praeses, oraculum Delphicum tenuisse traditur. Apollod. I. c. 4. Lucan. V, 81. Rhen. et Cant. nunc. 323. metuentior. Cod. Bersm., Ern., Gal., Goth. 2. a 2. m., Joan., Maff. 1.2., Rhen. et meliores Heinsii cum ed. pr. metuentior. Vulg. reverentior. Fast. V, 259.

quo non metuentius ullum Numinis ingenium terra Sabina tulit. Phaedr. I, 16, 4. praemetuens doli. Ov. Met. V, 100. aequi cultor timidusque deorum. Multi codd. dearum.

325. Cod. Bersm., unus Cael., Ern., unus Sulm. et II Vat. Ciof. et meliores (?) Heins. et superesse videt. Vulg. virum. Male. Omnis vis posita est in mascul. unum et fem. unam, et in deliciis habet Naso sic totorum versiculorum aut partis repetitiones. Conf. IX, 488. 489. VI, 15. 16. 419. 420. VIII, 630. 631.

decrescentibus undis,

325

830

335

340

345

edidit Heinsius. Vid. ad 91. Goth. 1., Rhen., Ups., Stroz., Par. 1. pro v. I., quidam Heins. et ed. pr. conchaeque. Vulg. conchaque, quod vix Latinum videtur. De repetitione illa verbi buccina v. 335. 337. vid. ad v. 639.

337. concepit, in se recepit, q. e. inflata est. Conf. XII, 569. Vulgo quac in medio. Sed cod. Bersm., Berol., Dresd., Gal., Goth. 1. 2., Joan., Pal. 2., Rhen., Lips. 2., Ups., unus Vat. Ciof., Vrat., potiores Heinsii et ed. pr. in omittunt. Dresd., Goth. 2. et IV Heins. ut aëra.

338. sub utroque, h. e. oriente et occidente. Conf. XV, 829. Phoebus, sol. I, 10. Conf. XI, 594.

339. tunc. Ita cod. Bersm., Dresd. et Gal. Reliqui libri omnes tum.

340. recessus. Par. 2., exc. Cal., Lang., Pal. 2. et pro v. 1. Leid. receptus. Reliqui omnes recessus, quod revocavi. Altera scriptura perparvam habet auctoritatem veterum librorum, et librariis originem debere videtur, qui poetam h. 1. nonnisi vulgari modo loqui potuisse putarent. 344. collesque. Ita cod. Bersm., Berol., Dresd., Gal., Goth. 2., Pal. 2., Rhen., Vrat., plurimi Heins. et vett. edd. Heinsius que prave delevit, quod pauci codd. et vulg. non habent.

Postque diem longam nudata cacumina silvae
Ostendunt limumque tenent in fronde relictum.
Redditus orbis erat. Quem postquam vidit apertum,
Et desolatas agere alta silentia terras;
Deucalion lacrimis ita Pyrrham affatur obortis:
O soror, o conjux, o femina sola superstes,
Quam commune mihi genus et patruelis origo,
Deinde torus junxit, nunc ipsa pericula jungunt,
Terrarum, quascumque vident occasus et ortus,
Nos duo turba sumus: possedit cetera pontus.
Nunc quoque adhuc vitae non est fiducia nostrae
Certa satis: terrent etiam nunc nubila mentem.
Quid tibi, si sine me fatis erepta fuisses,
Nunc animi, miseranda, foret? quo sola timorem
Ferre modo posses; quo consolante doleres?

Namque ego, crede mihi - si te quoque pontus haberet,
Te sequerer, conjux, et me quoque pontus haberet.
O utinam possem populos reparare paternis
Artibus, atque animas formatae infundere terrae!
Nunc genus in nobis restat mortale duobus - :
Sic visum superis, - hominumque exempla manemus."
Dixerat et flebant. Placuit coeleste precari
Numen, et auxilium per sacras quaerere sortes.
Nulla mora est: adeunt pariter Cephisidas undas,
Ut nondum liquidas sic jam vada nota secantes.

346. Gal., Lips. 2. et plurimi Heins. longum. 348. redditus orbis erat, sc. qui modo undis tectus fuerat. Cod. Bersm., Gal. et ed. pr. inanem pro apertum. Perperam. 350. Codd.

Ciof., Goth. 1., Lips. 2. et vett. edd. abortis. Heinsius tacet. Vulg. obortis.

352. patruelis origo. Iapeti filii fuere Prometheus et Epimetheus. Prometheo ex Pandora natus Deucalion. Epimethei filia fuit Pyrrha. Hinc intelligitur sororis vocabulum h. 1. esse pro sorore patrueli sive filia patrui, ut frater XIII,30. 355. nos duo turba sumus. Conf. VIII, 638. 356. Medic. 2., Goth. 2., Rhen., V Heins. et ed. pr. nunc quoque. Vulg. haec q. 358.359. quid- animi. Codd. Ciof. exceptis uno Vat., Joan., Abb. et Briant., unus Voss. et unus Heins. quid animi. Bona locutio, atque ita legitur etiam V, 626. VII, 582. XIV, 177. Nec tamen negligendum est, plus XX locis, ut h. 1., longe plurimos codd. et vett. edd. exhibere quis animus, quem animum, quibus locis omnibus Heinsius substituit quid animi. Vid. not. ad Trist. III, 3, 5.

360. quo consolante doleres, i. e. quis te dolentem consolatione erigeret? Gier. De hac oratione vid. Virg. A. I, 8 sqq.

350

355

860

365

370

Scripturam

et Hor. Od. III, 19, 7.
doleres confirmant etiam cod. Bersm.,
Dresd., Goth. 1. 2., Rhen., Lips. 2.,
Vrat. a rec. m., plurimi Heins. et ed.
pr. Pal. 2. laborem. Gal. dolorem.
Vulg. dolores. 361. Nonnulli Hein-
sii si te modo, quod temere recepit
Heinsius. De repetitione illa conf. v.
325. 326. III, 611. 612.

363. possem. Rhen. et nonnulli Heinsii possim. Conf. XV, 495. V, 344. et VII, 519. Trist. I, 9, 3. ubi vid. not. De paternis vid. ad v. 82. et 352.

366. exempla, species, exemplaria, quibus cognosci genus humanum possit.

Vulg. sic visum est. Sed Dresd., Gal., Rhen. et optimi Heins. est omittunt.

368. per sacras sortes, per oracula: oracula enim antiquitus per sortes, nqous, edebantur. Cic. de Div. II. c. 33. 369. Cephisus, fluvius Phocidis. Strab. IX. c. 2. 370. ut- sic. Conf. v. 404. XIV, 409. Sed hanc optimam et, ut videtur, genuinam scripturam nullus servavit codex praeter Rhen. Ut nondum exhibent praeterea Thu., Berol., Gal., Rhen. et Lips. 2. et sic jam exhibet etiam unus Medic. Reliqui codices et vett. editiones omnes et nondum . . sed jam, quae minime convenit sententiae naturae. Dresd.

Inde ubi libatos irroravere liquores
Vestibus et capiti; flectunt vestigia sanctae
Ad delubra deae, quorum fastigia turpi
Pallebant musco, stabantque sine ignibus arae.
Ut templi tetigere gradus, procumbit uterque
Pronus humi gelidoque pavens dedit oscula saxo,
Atque ita,,Si precibus" dixerunt,,numina justis
Victa remollescunt, si flectitur ira deorum;
Dic, Themi, qua generis damnum reparabile nostri
Arte sit, et mersis fer opem, mitissima, rebus."
Mota dea est, sortemque dedit:,,Discedite templo,
Et velate caput cinctasque resolvite vestes,
Ossaque post tergum magnae jactate parentis."
Obstupuere diu, rumpitque silentia voce
Pyrrha prior jussisque deae parere recusat,
Detque sibi veniam, pavido rogat ore, pavetque
Laedere jactatis maternas ossibus umbras.
Interea repetunt caecis obscura latebris
Verba datae sortis secum inter seque volutant.
Inde Promethiades placidis Epimethida dictis
Mulcet et,,Aut fallax" ait,,est sollertia nobis,
„Aut pia sunt nullumque nefas oracula suadent.
Magna parens terra est, lapides in corpore terrae
Ossa reor dici: jacere hos post terga jubemur."
Conjugis augurio quanquam Titania mota est,
Spes tamen in dubio est, adeo coelestibus ambo
Diffidunt monitis. Sed quid tentare nocebit?

a corr., Ups. et nonnulli Heinsii sequentes. Perperam. Reliqui omnes secantes. 371. inde- capiti, ex solemni usu lustrationis. Vid. VII, 190. Virg. A. II, 719. et VI, 229. Scripturam sanctae confirmant et sensus et cod. Abb., Dresd., Gal., Goth. 1. 2., Berol., Joan., Rhen., Lips. 2., unus Sulm., unus Vat. Ciof. et ed. pr. Vulgo sacrae. Heinsius de suis codd. tacet.

373. deae, Themidis. Vid. 321.

374. pallebant. Pallere etiam de livido colore dicitur, qui situ vel humore contractus est et opponitur nitido et candido. Vid. Gesn. ad Quint. inst. or. I. c. 11. §. 18. Scripturam recentiorum editionum squalebant nulli codd. agnoscunt. Virg. Cul. 142. viridi pallore corymbi.

380. mersis rebus, merso undis orbi. 382. velate caput, ut ad rem sacram faciendam. Virg. A. III, 405.

Purpureo velare comas adopertus
amictu,

Ne qua inter sanctos ignes in ho-
nore deorum
Hostilis facies occurrat et omina
turbet.

875

880

885

890

895

Vid. ibi Heyn. Unus Mor., Dresd. et
II Heins. recingite, e v. 398.

384. III Bersm., Berol., Goth. 1. 2.,
Pal. 2., Lips. 2., Vrat. et vett. edd. ru-
pitque.
386. detque sibi veniam de-
precantis est. XI, 131.

387. laedere jactatis etc. Summae impietatis habebatur, mortuorum ossa movere aut laedere. 388. caecis obscura latebris. Conf. II, 1. III, 407. VII, 409. Cael., Goth. 1. et a 1. m. 2., unus Sulm. Ciof., Par. 1., Thu. et Urs. caecisque. - 390. Vulgata Promethides, a Prometheus ut Oenides ab Oeneus. Cod. Bersm., Viv., plerique Ciof., Dresd., Goth. 2., Par. 1. 2., et plerique (?) Heins. Promethiades. Vid. etiam Priscian. II. c. 7. - Unus Sulm. et nonnulli alii Ciof., Berol., Dresd., Pal. 2., Par. 1. 2., Rhen., Vrat. et omnes fere Heins. hinc. 392. aut pia sunt, h. e. aut nihil continent, quod pietatem ac religionem laedat. 395. augurio, interpretatione oraculi. Titania est Pyrrha ut neptis lapeti (v. 82. 352.), qui fuit e Titanibus. Apollod. I. c. 1.

397. nocebit. Ita Goth. 1., Par., Rhen.,