huc inepte referens, quæ Cæsar Baroniush (ex cujus annalibus suas is in concilia annotatiunculas eisdem pene verbis descripsit) ad subscriptionem, quæ Fausti epistolæ ad Lucidum legitur apposita, cum aliquo saltem verisimilitudinis colore accommodaverat. Sed verba illa in fine prologi ad Leontium ambigua sunt, ut monui: quæ sic vel possent accipi, ac si ipsius Fausti opusculo concilium Arelatense subscripsisset, vel ita, ut post absolutum Arelatense illud concilium et subscriptionibus patrum firmatum, novi alii errores in proxima Lugdunensi synodo sint deprehensi, quorum detectionem ad finem operis attexere necessarium videretur.

Si priori modo verba illa accipias: .accipienda simul erit Thomæ Malvendæ Dominicani et (qui ejus expurgationem bibliothecæ patrum suam fecit) Johannis Mariæ Brasichellani, pontificii palatii magistri, censura ista: "Neutiquam ullus ob id existimet ab utroque concilio approbatos tres (repone duos) libros Fausti de gratia: ut ipse mendaciter innuere videtur in præfatoria epistola ad Leontium episcopum Forojuliensem;" vel Arelatensem potius, ut jam docuimus. Non extant quidem hodie conciliorum Arelatensis et Lugdunensis acta, ut quid de prædestinationis doctrina senserint certo possimus statuere: interim tamen in tot doctrina et pietate præstantes viros ita injuriosos esse nos non decet ut, unius versipellis vulpeculæ (eo enim nomine, nec injuria, Faustum notavit Baronius) auctoritate freti, reliquiarum Pelagianæ hæreseos patronos eos fuisse credamus. Et ut rigidiorem prædestinationis absolutæ prædicationem illi patres omnino non probaverint: nihil tamen necesse est, ut cum Fausto totos in Semipelagianorum castra concessisse existimemus. Cum, ut hodie, ita illis etiam temporibus, nonnulli mediam quandam semitam sint ingressi: in quibus præcipuum locum obtinet eruditus ille librorum de vocatione gentium auctor, quos vulgati libri Ambrosio Mediolanensi et Prospero

h Baron, ann. 490. sec. 16.

Tom. 1. Indicis librorum expurgandorum, edit. Romæ ann. 1607. in censura tomi 4. bibliothecæ patrum.

* Baron. not. in martyrolog. Roman. Septemb. 11.

Aquitanico, alii conjectura ducti Hilario Arelatensi (quem eundem cum Hilario' illo qui, una cum Prospero, Augustini contra Massilienses causam egit fuisse opinantur) haud recte adscripserunt.

Lugdunensis ille episcoporum conventus occasione fortasse dedicationis ecclesiæ Lugdunensis, a loci illius antistite Patientem tunc extructæ, factus est: in quo, cæteris hoc rogantibus præsulibus, Faustum celeberrimam concionem habuisse, hisce verbis qui præsens eam audiit, in epistola ad eundem postea scripta testimonium dat Apollinaris Sidonius: "Licet" prædicationes tuas, nunc repentinas, nunc cum ratio poposcisset elucubratas, raucus plosor audierim; tunc præcipue, cum in Lugdunensis ecclesiæ dedicatæ festis hebdomadalibus collegarum sacrosanctorum rogatu exorareris ut perorares. Ibi te inter spiritales regulas vel forenses medioximum quiddam concionantem, quippe utrarumque doctissimum disciplinarum, pariter erectis sensibus auribusque curvatis ambiebamus; hinc parum factitantem desiderio nostro, quia judicio satisfeceras." Neque alio videtur referendum, quod in vetusto codice conciliorum adnotatum legitur; "De° libro ecclesiasticorum dogmatum, quem S. Patiens protulit."

Circumfertur liber ille, tum falso Augustini", tum Gennadii Massiliensis presbyteri vero titulo prænotatus. Augustino eum tribuit non Gratianus solum, cum recentioribus; sed Rabanus Maurus etiam in fine libri quarti de universo, cui et integrum hoc scriptum inseruit: Gennadio vero, præter alios, Hadrianus' I. papa, (qui Massiliensem episcopum illum appellat) Walafridus Strabust, et Rathrannus" Corbeiensis monachus; in eo tamen lapsus, quod hunc cum alio ejusdem temporis et nominis, qui sedi Constantinopolitanæ præfuit, confuderit. Sic enim ille libro

Vid. supr. cap. 11. pag. 398.

n Id. lib. 9. epist. 3.

P Tomo 8. oper. Augustin. app. pag. 75.

m Sidon. Apollinar. lib. 2. epist. 10.

• Tom. 1. concilior. Galliæ, pag. 152.

¶ Gennad. de ecclesiast. dogmatib. edit. Hamburg, an. 1614.

Hadrian. respons. ad capitulare Caroli M. de imaginib. cap. 59.

Episcopum etiam eum appellat Sigebertus in chronico, ann. 490.

Walafrid. de reb. ecclesiast. cap. 20.

"Et Cæsarius Heisterbachius, lib. 5. cap. 15.

tertio contra Græcos, nondum in lucem edito: "Gennadius Constantinopolitanus episcopus, vir multa lectione antiquorum peritus, in libro ecclesiasticorum dogmatum de Spiritus sancti processione sic loquitur." In hujus libri capite vigesimo primo sententiam suam de gratia et libero arbitrio auctor ita explicat: "Libertati arbitrii sui commissus est homo statim in prima mundi conditione: ut, salva vigilantia mentis adnitente, etiam in præcepti custodia perseveraret; si vellet in eo quod creatus fuerat permanere. Postquam vero seductione serpentis per Evam cecidit, naturæ bonum perdidit pariter et vigorem arbitrii, non tamen electionem; ne non esset suum quod emendaret peccatum, nec merito indulgeretur quod non arbitrio diluisset. Manet itaque ad quærendam salutem arbitrii libertas, id est, rationalis voluntas: sed admonente prius Deo, et invitante ad salutem; ut vel eligat vel sequatur vel agat occasione salutis, hoc est, inspiratione Dei. Ut autem consequatur quod eligit, vel quod sequitur, vel quod occasione agit; Dei esse libere confitemur. Initium ergo salutis nostræ Deo miserante habemus: ut acquiescamus salutari inspirationi, nostræ potestatis est; ut adipiscamur quod acquiescendo admonitioni cupimus, divini est muneris; ut non labamur adepto salutis munere, solicitudinis nostræ est et cœlestis pariter adjutorii; ut labamur, potestatis nostræ est et ignaviæ.”

Quæ vero in eo capite et triginta proximis sequuntur, neque apud Rabanum habentur, neque in antiquis MSS. codicibus: utpote "ab erudito quodam et recentiore scriptore interjecta, propter errores aliquot præcedentium capitum:" quemadmodum in censura appendicis tertii tomi operum Augustini Lovanienses theologi observarunt: ubi et "librum hunc non esse Catholici sciptoris" pronunciant: et "quædam habere a lectore cavenda." Speciatim vero quod in vigesimo primo isto capite de viribus liberi arbitrii post lapsum relictis docetur, Johannes Soteallus Montidiensis, Johannis Hesselii theologiæ apud Lovanienses

w Al. sola.

Al. evitaret.

y Johan. Soteall. præfat. in opera Prosperi, edit. Lovan ann. 1565.

professoris regii judicium secutus," Pelagianæ hærescos esse constare" asserit: ideoque "libro huic, quoniam non satis Catholicus erat, studiosum quempiam" illa quæ diximus capitula subjecisse; quæ "sic capiti vigesimo primo libri ejusdem ex professo repugnent, ut aliquantulum consideranti satis statim eluceat, non nisi ad ejus redargutionem fuisse annexa." Quibus addenda et vetus illa quam, Lugdunensis ecclesiæ nomine, de eodem Florus magister tulit sententia: "Hominem absque laboris sui studio ad Deum pervenire non posse, non est Catholicum, sed Pelagianum. Invenitur in libello, cujus titulus est dogmatum ecclesiasticorum, quædam talis definitio: sed omnino (ut alia nonnulla in eodem libello) Pelagiani erroris est. Et ideo quicunque eum propter alia quædam utilia legit, cum hujusmodi ibi sensus invenerit, meminerit solicite apostoli dicentis: Omnia probate, quod bonum est tenete."

Et certe Gennadium Massiliensibus suis, qui ab Augustini doctrina discesserant, sese adjunxisse; libelli illi quibus Hieronymi chronicon, hæreseon indiculum et ecclesiasticorum scriptorum catalogum continuavit, manifeste ostendunt. In appendice enim ad indiculum illum de hæresibus, novo Prædestinatianorum excogitato nomine, damnatos fuisse illos qui Augustini de prædestinatione sententiam sunt amplexi, alibi declaravimus. Ut dubitandum non sit, ex ejusdem quoque appendice ad Hieronymianum chronicon (scripsisse enim Gennadium librum chronicarum, ubi Hieronymus dimisit, apud Bostonum Buriensem legimus) in breves illos annales qui falsum Tironis Prosperi nomen præferunt notationem illam profectam fuisse, quam ibidem commemoravimus: "Prædestinatorum hæresis, quæ ab Augustino accepisse dicitur initium, his temporibus serpere exorsa est:" præsertim cum in scriptorum catalogo de Augustino scribat: licet "ex multiloquio non effugerit peccatum, errorem

z Lugdunens. eccles. lib. adversus Johannem Scotum: tomo 9. bibliothec. patr. part. 1. pag. 1011. edit. Colon.

a 2 Thess. cap. 5. ver. 21.

b Hist. Gotteschalc. cap. 2. op. tom. 4. pag. 26.

e Gennad. scriptor. ecclesiast. catalog. cap. 38.

tamen illius (sermone multo contractum, lucta hostium exaggeratum) nec dum hæresis quæstionem dedisse:" et Prosperum ibidem insimulet, quod "opuscula Cassiani, quæ Ecclesiæ Dei salutaria probat, ille infamet ut nociva;" et hos ipsos Fausti libros suo quoque calculo ita approbet: "Edidit opus egregium de gratia Dei, qua salvamur; et libero humanæ mentis arbitrio, in quo salvamur. In quo opere docet, gratiam Dei semper et invitare, et præcedere, et adjuvare voluntatem nostram; et quicquid ipsa libertas arbitrii pro labore piæ mercedis acquisierit, non esse proprium meritum, sed gratiæ donum."

At quantum fraudis in ista gratiæ prædicatione lateat, aperuerunt illi, qui ex ipso opere integram Fausti de necessitate gratiæ et naturalibus liberi arbitrii viribus sententiam explicarunt: quod inter recentiores Alphonsus Alvarez præstitit; audiendos esse negans, qui Faustum inter patres referunt, cum non inter patres sed inter hostes gratiæ Christi sit computandus:" inter antiquos Johannes Maxentius, qui suo quoque tempore nonnullos Faustum Catholicum conatos fuisse defendere speciatim monet, quod "primas partes non homini sed gratiæ Dei tribueret;" prolato eam in rem testimonio ipsiush, sententiam apostoli ita edisserentis: "Gratia Dei, inquit, sum id quod sum. Primas partes soli gratiæ pie subjectis adscribit, media quæque laboris magisterio et obedientiæ deputat; utrumque in consummatione moderatus, gratiam laboremque conjungit. Non dicit, Ego sine gratia; aut, Gratia sine me: sed, Gratia Dei mecum." Verum eadem gratiæ acceptione homonyma, qua usus olim fuerat Pelagius, lectori fucum hic fecisse ostendit Maxentius: "Gratiam," inquit, "cui hoc loco Faustus primas partes tribuit, non eam qua per Spiritum sanctum fit ut verbo Dei forinsecus intonanti assensum præbeamus et obedientes efficiamur, sed prædicationem divinorum asserit eloquiorum: ut videlicet gratiæ sit, quod nobis

f Alvarez. de auxiliis, lib. 1. disput. 2.

Tomo 6. bibliothec. patr. pag. 380, 381. edit. Colon.
Faust. de grat. et libero arbitr.

i 1 Cor. cap. 15. ver. 10.