mani et Lupi in Britanniam adventu, et rebus ab eis ibidem gestis: eaque occasione de Albani reliquiis nonnulla interjecta. De Semipelagianismo inter Massilienses et Lirinenses caput attollente; et a B. Augustino atque Prospero editis scriptis refutato. Ut Nestoriani cum Pelagianis conspiraverint; et utrique, tum a concilio universali Ephesino, tum a Celestino Semipelagiani a Prospero scriptis refutati: Pelagiani a Xysto III. et Leone I. repressi. Britanni, a Scotis et Pictis conculcati, ab Aetio Romanæ militiæ magistro auxilium frustra implorant. Iidem fame confecti, recuperatis postea viribus hostes repellunt. De regibus eorum Constantino, et filio Constante Wintoniensi monacho, quid Britannica historia: de pace et rerum abundantia illis restituta, novaque vitiorum segete simul accrescente, quid Gildas tradat. Pelagiana hæresis emergens in Istria a Leone Magno, in urbe Romana a B. Prospero, in Britannia a S. Ger- mano et Severo prosternitur. De S. Germani et Vortigerni Britannorum regis congressu fabulæ : Anglo-Saxones a Britan- nis invitati, Hengisto et Horsa ducibus, in insulam adveniunt. Ex quibus Germaniæ provinciis novi coloni ducti fuerint, et in quibus Britanniæ locis consederint. Tempus eorum adventus explicatum, et cum vicinorum Francorum in Gallias migratione comparatum. Quomodo, auctis viribus, ex amicis hostes effecti, Britannicam rempublicam et Ecclesiam oppresserint. De mi- serorum Britannorum reliquiis solum vertere coactis: eaque occasione, de eorum in Batavia, et Britannia Armorica colloca- De Fausto Britanno Semipelagianorum coryphæo, et conciliis Arelatensi atque Lugdunensi, quibus ille interfuit: de Gennadii quoque ecclesiasticorum dogmatum libello, et Lucidi Palinodia. De Gilda Albanio, Davide Menevensi, et Dubricio archiepiscopo. De Ambrosii Aureliani regno, et rebus gestis. De Gelasii Ro- mani et Johannis Alexandrini scriptis contra Pelagianos editis: et Romanæ septuaginta episcoporum synodi decreto. De Go- delberto presbytero, Paulino, Gundleo, Cadoco et Winwaloco. De Nazaleodo et Arthuro Britannorum regibus; persecutione Saxonica, Gilda Albanii et Cadoci Lancarvanensis exitu. De Iltuto, et ejus discipulis. De synodis Breviensi et Victoriana in Britannia habitis. De Badonico prælio, et nativitate Gildæ CLEMENTISSIMO ET AUGUSTISSIMO PRINCIPI CAROLO, DEI GRATIA, MAGNE BRITANNIÆ, FRANCIÆ, ET HIBERNIÆ REGI, FIDEI DEFENSORI, &c. &c. SÆPIUS animo meo, Serenissime Princeps, oratoris obversabatur illud: "Nescire quid antea quam natus sis acciderit, id est semper esse puerum.' Indeque mihi insitum fuisse diffiteri non possum rerum gestarum et memoriæ veteris ordinem cognoscendi singulare quoddam et prope incredibile desiderium. Quo in studio, quum exterarum gentium oxalodoyiv mediocrem aliquam assecutus mihi visus fuissem intelligentiam : etiam illa cogitatio mentem meam identidem subiit; magnæ et inconsiderantiæ et imprudentiæ a Cic. 1. in Orat. VOL. V. B notam non potuisse me effugere, si in alienis tantopere occupatus domestica negligerem, atque in ipsa patria peregrinus et hospes existerem. Sed obstitit rei summa obscuritas, ex antiquariæ, ut ita dicam, supellectilis defectu nata: qui hic tantus est, ut Britannicorum historicorum antiquissimus Gildas ante annos mille, et quod excurrit, profiteri non dubitaverit; hausisse se quæ tradiderat, non tam ex scriptis patriæ, scriptorumve monumentis (quippe quæ, siqua fuerint, aut ignibus hostium exusta, aut civium exulum classe longius deportata, non compareant) quam transmarina relatione quæ, crebris irrupta intercapedinibus, non satis claret." 66 Neque damnum hoc re sarcire potuerunt vel Ninii (specioso Gildæ ipsius nomine fucata) collectanea; vel liber ille Britannicus, quem a Gualtero Oxoniensi archidiacono ex Armorica advectum Galfridus Monemuthensis Latine transtulit; vel posteriorum etiam monachorum de veterum sanctorum actis commenta recentia, quorum lectoribus crebro illam Epicharmi insusurrare opus fuerit cantilenam: Νῆφε, καὶ μέμνασ ̓ ἀπιστεῖν· ἄρθρα ταῦτα τῶν φρενῶν. b M. Cic. ad Attic. lib. 1. ep. 19. Vid. Polyb. lib. 17. pag. 768, et 945. edit Græco-Latin. Casauboni. Nervos atque artus esse sapientiæ, non temere credere. Qu. Cicero ; de petit. Consulat. At quum in fæcibus etiam istis aliquampiam demersam animadverterem veritatem, et in ipso sterquilinio gemmam offendi potuisse non desperarem: purioris antiquitatis monumentis cum sequioris ævi illis alteris diligenter comparatis, e fodina ista præstantioris metalli ramenta aut stricturas aliquas eruere conatus sum. Sic tamen, ut sagenæ evangelicæ operam istam certo quodam consilio non absimilem esse voluerim, quæ "jacta" in mare res cujusvis generis coegit: impletam vero subduxerunt in litus, et sedentes quæ bona erant in vasa collegerunt, quæ autem putria foras projecerunt;" ab æquo lectore nihil hic expectans aliud, quam quod suo jure sibi deposcebat nostrorum historicorum post Bedam præcipuus, Guilielmus Malmesburiensis bibliothecarius. "Sic quis post me scribendi de talibus munus attentaverit; mihi debeat collectionis gratiam, sibi habeat electionis materiam." Hoc autem, crasso licet filo contextum, opus tantæ majestatis patrocinio ut dicare auderem, incitamenta habui neque pauca neque levia. Primum, argumenti genus ipsum, in Ecclesiarum magnæ Britanniæ et Hiberniæ rebus explicandis occupatum, cujus clientela committendum potius Matth. cap. 13. ver. 47, 48. Guil. Malmesbur. de gest. Reg. Anglor. lib. 5. fuerat, quam florentissimarum harum insularum summi Domini atque Monarchæ ? Scriptum deinde, felicissimæ memoriæ JACOBI regis jussu et auspiciis susceptum, eo ad meliorem vitam recepto, cui potiore jure debebatur quam præstantissimi parentis optimo hæredi; accedit et regiæ tuæ benignitatis recordatio, cujus fructus sæpe tuli lætos atque uberes : quæ cum me nexu et mancipio totum tuum effecerit, peculium etiam omne, et quicquid mei est, in tuam pariter traduxit potestatem. DEUS OPTIMUS MAXIMUS, regum suorum custos et vindex, "Vitam TIBI det prolixam, imperium securum, domum tutam, exercitus fortes, senatum fidelem, populum probum." Veteris Ecclesiæ pro imperatoribus suis vota hæc solennia, pro tua et tuorum salute, redintegrat, et toto animi affectu Numini divino nuncupat Serenissimæ Tuæ Majestatis Servus humillimus, JACOBUS ARMACHANUS. f Tertullian. Apologetic. sect. 30. |