Obrázky na stránke
PDF
ePub

a.

1. Caelibes .. per legem Iuliam hereditates legataque capere prohibentur. Gaj. II. § 286.

2. Quod quis sibi testamento relictum, ita ut iure civili capere possit, aliqua ex causa non ceperit, caducum appellatur, veluti ceciderit ab eo: verbi gratia si caelibi vel Latino Iuniano legatum fuerit, nec intra dies centum vel caelebs legi paruerit, vel Latinus ius Quiritium consecutus sit. Ulp. XVII, 1.

b. Item orbi per legem Papiam dimidias partes hereditatum legatorumque perdunt. Gaj. II. § 286. a.

c. Vir et uxor inter se matrimonii nomine decimam capere possunt; quodsi ex alio matrimonio liberos superstites habeant, praeter decimam, quam matrimonii nomine capiunt, totidem decimas pro numero liberorum accipiunt. Aliquando vir et uxor inter se solidum capere possunt, velut si etc. (§ 44. IV. b.) Libera inter eos testamenti factio est, si ius liberorum a principe impetraverint. Ulp. XV, 1. XVI, 1. II. Nach der 1. Iunia waren incapaces die Latini Iuniani. (§ 39. II. b. 4. § 156. II. B. b. 4.)

§ 173. (§ 163.) III. In iure cessio und transmissio

hereditatis.

[Müll. § 179. B. III. § 20. 23. P. § 313. K. § 314. Ku. I. § 838. 845. 853. 854. II. 550. D. § 175.]

Die Delation der Erbschaft gilt nur für die Person des Berufenen selbst, so daß dieser allein die Erbschaft antreten kann; doch giebt es hievon zwei Ausnahmen:

I. Noch im klass. R. konnte derjenige, welchem ab intestato deferirt war, mit Ausnahme des suus et necessarius (also in der Regel der proximus adgnatus), mittelst in iure cessio (§ 79. II.) der noch nicht erworbenen hereditas, sein Erb-R. selbst auf einen Anderen in der Weise übertragen, daß der Cessionar durch die prätorische addictio als der wirkliche Erbe anerkannt wurde. Dadurch wurde zugleich der leicht eintretenden Erblosigkeit (vgl. § 162. IV.) vorgebeugt. Die in iure cessio der bereits angetretenen Erbschaft bewirkte nur den Uebergang der einzelnen Erbschaftssachen und hatte außerdem den Untergang der Erbschaftsforderungen zur Folge; während der in iure cessio einer ex test. deferirten Erbschaft schon der juristische Charakter jenes R-aktes entgegenstand.

Hereditas quoque in iure cessionem recipit. §. Nam si is ad quem ab intestato legitimo iure hereditas pertinet, in iure eam alii ante aditionem cedat, id est antequam heres exstiterit, proinde fit heres is cui in iure cesserit, ac si ipse per legem ad hereditatem vocatus esset: post obligationem vero si cesserit, nihilominus ipse heres permanet et ob id

creditoribus tenebitur, debita vero pereunt eoque modo debitores hereditarii lucrum faciunt; corpora vero eius hereditatis proinde transeunt ad eum cui cessa est hereditas, ac si ei singula in iure cessa fuissent. §. Testamento autem scriptus heres ante aditam quidem hereditatem in iure cedendo eam nihil agit; postea vero quam adierit si cedat, ea accidunt quae proxime diximus de eo, ad quem ab intestato legitimo iure pertineat hereditas, si post obligationem in iure cedat. §. Idem et de necessariis heredibus diversae scholae auctores existimant, quod nihil videtur interesse, utrum aliquis adeundo hereditatem fiat heres, an invitus existat; . . sed nostri praeceptores putant, nihil agere neces sarium heredem, cum in iure cedat hereditatem. Gaj. II. § 34-37.

II. Die Delation ist a. regelmäßig unvererblich; b. doch wurde schon im klass. R. in solchen Fällen, wo der Berufene ohne sein Verschulden insbesondere durch nicht seine Person betreffende rechtliche Hindernisse - zeitweise verhindert war, die ihm gültig deferirte Erbschaft anzutreten (vgl. § 167. III. b.), und während dieser Zeit verstorben war, den Erben desselben mittelst Dekret des Magistratus außerordentliche Hülfe gewährt. c. Im späteren R. ist die Uebertragung der Delation auf die Erben des Berufenen (successio in delationem) für bestimmte Fälle (sog. Transmissionsfälle) als ordentliches R-institut ausgebildet worden; von weitestem Umfange ist die sog. transmissio Iustinianea.

a. Hereditatem, nisi fuerit adita, transmitti (sc. ad heredes) nec veteres concedebant nec nos patimur. Iust. 1. un § 5 C. de cad. toll. 6, 51.

b. 1. Si ea sit mater, de cuius statu dubitatur, utrum materfamilias sit an filiafamilias, utputa quoniam pater eius ab hostibus captus sit, si certum esse coeperit matremfamilias esse, liberi admittentur (sc. ad hereditatem eius ex SC. Orph.); unde tractari potest, an medio tempore, dum status pendet, succurri eis a praetore debeat, ne si medio tempore decesserint, nihil ad heredem transmittant: et magis est ut subveniatur, ut in multis casibus placuit. Ulp. l. 1 § 1 D. ad SC. Tert. 38, 17.

2. Si quis eum, qui in utero est, praetermiserit, etiam nondum nato eo alius, qui heres institutus est, bonorum possessionem contra tabulas admittere potest. Sed et si decesserit, antequam peteret bon. poss., non est iniquum praetorem decernere, heredibus (eius) salvum fore commodum bon. poss. sec. tab. vel contra tab. Paul. Iul. 1. 4 § 3. 1. 5 D. de B. P. c. tab. 37, 4.

c. Sancimus: si quis vel ex testamento vel ab intestato vocatus deliberationem meruerit vel hoc quidem non fecerit, non

tamen successioni renuntiaverit, . . praedictum arbitrium in successionem suam transmittat, ita tamen, ut unius anni spatio eadem transmissio fuerit conclusa; et si quidem is, qui sciens hereditatem sibi esse vel ab intestato vel ex testamento delatam, deliberatione minime petita intra annale tempus decesserit, hoc ius ad suam successionem intra annale tempus extendat. Iust. 1. 19 C. de iure del. 6, 30.

§ 174. (§ 164.) IV. Wirkung des Erwerbes. (Benef. inventarii, separationis; act. fam. erc.)

[B. III. § 22. Müll. § 179. 208. 209. K. § 316. Ku. I. § 859—61. 869. II. § 562.]

I. Durch den Erbschaftserwerb geht die Vermögensherrschaft des Erblassers für immer auf den Erben über (§ 153. I. II. e. 4.), und zwar von dem Augenblicke des Todes des ersteren an gerechnet. (Prinzip der Continuität der Beerbung.) a) So tritt er auch hinsichtlich des Eigenthumes, sowie der Forderungen und Schulden des Erblassers völlig an dessen Stelle, so daß in vermögensrechtl. Beziehung Beide als eine Person gelten daher bei Erbschaftsflagen die intentio stets auf des Erben Namen gestellt (§ 154. III. a. 3.) und der Erbe für Schulden des Erblassers über den Betrag der Erbschaft hinaus haftet. (§ 171. III. b. § 6. I. c.) b) (Vgl. § 143. I.)

a. 1. Heres in omne ius mortui, non tantum singularum rerum dominium succedit, cum et ea, quae in nominibus sint, ad heredem transeant. Pomp. 1. 37 D. de A. v. O. H. 29, 2.

2. Heres quandoque adeundo hereditatem, iam tunc a morte successisse defuncto intelligitur. Flor. 1. 54 eod.

3. Omnis hereditas, quamvis postea adeatur, tamen cum tempore mortis continuatur. Paul. 1. 138 D. de R. J. 50, 17. b. Hereditatis appellatio sine dubio continet etiam damnosam hereditatem: iuris enim nomen est, sicuti bonorum possessio. Pomp. 1. 119 D. de V. S. 50, 16.

[ocr errors]

II. Die Haftung für die Erbschaftsschulden über die Erbschaftsmasse hinaus kann der antretende Erbe seit Justinian durch Anfertigung eines Inventars über den Nachlaß in bestimmter Form und innerhalb gewisser Fristen abwenden (beneficium inventarii); milites haften auch ohnedies stets nur bis zum Betrage des hinterlassenen Vermögens. Ferner gewährt den Gläubigern des Erblassers schon das klass. R. zum Schuße gegen die Gefahr der eigenen Insolvenz des Erben das beneficium separationis, mittelst dessen sie Sonderung des ererbten von dem eigenen Vermögen des Erben, und ausschließliche Befriedigung aus ersterem vor den Gläubigern des Erben, vom Magistrat erwirken können.

-

Solet autem separatio permitti creditoribus ex his causis: utputa debitorem quis Seium habuit, hic decessit, heres ei exstitit Titius, hic non est solvendo, patitur venditionem; creditores Seii dicunt bona Seii sufficere sibi, creditores Titii contentos esse debere bonis Titii, et sic quasi duorum fieri bonorum venditionem. Ex contrario autem creditores Titii non impetrabunt separationem: nam licet alicui adiicendo sibi creditorem creditoris sui facere deteriorem condicionem. Illud sciendum est eos demum creditores posse impetrare separationem, qui non novandi animo ab herede stipulati sunt: ceterum . . amiserunt separationis commodum, quippe cum secuti sunt nomen heredis, nec possunt iam se ab eo separare, qui quodammodo eum elegerunt; sed et si usuras ab eo ea mente quasi eum eligendo exegerunt, idem erit probandum. Praeterea sciendum est, posteaquam bona hereditaria bonis heredis mixta sunt, non posse impetrari separationem. De his autem omnibus, an admittenda separatio sit nec ne, praetoris erit vel praesidis notio. Ulp. 1. 1 § 1. 2. 10. 12. 14 D. de separ. 42, 6.

[ocr errors]

III. Sind mehrere Erben (coheredes) vorhanden, so entsteht zwischen ihnen durch die Antretung a. hinsichtlich der Erbschaft eine communio, behufs deren Aufhebung Auseinandersehung und Abrechnung einem jeden die act. familiae erciscundae 'erctum ciere' zusteht (vgl. § 135. III.); b. die Erbschaftsforderungen und -schulden sind nach Verhältniß der Erbquoten ipso iure getheilt. a. 1. Haec actio proficiscitur e lege XII tabularum: namque coheredibus volentibus a communione discedere necessarium videbatur aliquam actionem constitui, qua inter eos res hereditariae distribuerentur. Gaj. 1. 1 pr. D. fam. erc. 10, 2. 2. Familiae erciscundae iudicium ex duobus constat, id est rebus atque praestationibus, quae sunt personales. Ulp. 1. 22 § 4 eod.

b. 1. Ea quae in nominibus sunt non recipiunt divisionem, cum ipso iure in portiones hereditarias ex lege XII tabularum divisa sunt. Gord. 1. 6 C. eod. 3, 36.

2. Plane ad officium iudicis nonnumquam pertinet, ut debita et credita singulis pro solido aliis alia adtribuat, quia saepe et solutio et exactio partium non minima incommoda habet; nec tamen scilicet haec adtributio illud efficit, ut quis solus totum debeat vel totum alicui soli debeatur, sed ut, sive agendum sit, partim suo partim procuratorio nomine agat, sive cum eo agatur, partim suo partim procuratorio nomine conveniatur. Gaj. 1. 3 D. eod.

§ 175. (§ 165.)

V. Accrefcenzrecht. Caduca. Ereptoria. B. III. § 20. 22. P. § 326. K. § 347. Ku. I. § 878. 879. II. 554-56. 567-71. D. § 185. 186.]

[Müll. § 179. 210.

I. Ius antiquum. Fällt von mehreren testamentarischen oder Intestaterben einer vor dem Erwerbe fort sei es, weil die Bedingung, unter welcher er eingesezt ist, deficirt, sei es, weil er seinen Erbtheil nicht erwerben will (Repudiation und Omission) oder kann (Tod vor Antritt der Erbschaft, Verlust der test. factio) — so wird, in Ermangelung von Substituten und abgesehen von den Transmissionsfällen, der ausfallende Erbtheil dem Prinzip der Totalität der Beerbung (§ 153. II.) zufolge ipso iure und mit Nothwendigkeit von den Miterben erworben: Accrescenz oder Anwach= fungs-R. (ius adcrescendi). a) Sind mehrere Miterben vorhanden, so accrescirt der ausfallende Erbtheil allen nach Verhältniß ihres eigenen Erbtheiles; b) es sei denn, daß ein Miterbe mit dem weggefallenen auf denselben Erbtheil eingesezt ist, oder mit ihm in demfelben Stamme erbt, in welchem Falle der freiwerdende Erbtheil ihm allein anwächst. ©

a. 1. Qui semel aliqua ex parte heres exstitit, deficientium partes etiam invitus excipit, id est tacite ei deficientium partes etiam invito adcrescunt. Gaj. 1. 53 § 1 D. de A. v. O. H. 29, 2.

2. Si ex pluribus legitimis heredibus quidam omiserint adire hereditatem, vel morte vel qua alia ratione impediti fuerint, quominus adeant, reliquis qui adierint adcrescit illorum portio, et licet decesserint antequam adcresceret, hoc ius ad heredes eorum pertinet. Marcian. 1. 9 D. de suis. 38, 16.

b. Cum quis ex institutis, qui stitutus sit, heres non est, bus hereditariis adcrescit. inst. 28, 5.

non cum aliquo coniunctim inpars eius omnibus pro portioniCels. 1. 60 (59) § 3 D. de her.

C. 1. Heredes sine partibus utrum coniunctim an separatim scribantur, hoc interest, quod, si quis ex coniunctis decessit, non ad omnes, sed ad reliquos qui coniuncti erant: sin autem ex separatis, ad omnes, qui testamento eodem scripti sunt heredes, portio eius pertinet. Iavol. 1. 64 (63) eod. 2. Coniunctim heredes institui aut coniunctim legari hoc est: totam hereditatem et tota legata singulis data esse, partes autem concursu fieri. Cels. 1. 80 D. de leg. III. (32.) 3. Si duobus filiis et ex altero filio duobus nepotibus bonorum possessio competat, et alter ex nepotibus non petat, pars eius fratri adcrescit; si vero ex filiis alter non petat, tam fratri quam nepotibus id prodest: namque tunc duo semisses fiunt, ex quibus alterum filius alterum nepotes consequuntur. Gaj. 1. 12 pr. D. de B. P. c. tab. 37, 4.

« PredošláPokračovať »