165 Limen, &c.] Ad obscœnam domum meretriciam, ad quam sæpe adolescentes patrimonii sui naufragium faciunt. Frangam] Atteram, perdam, dilapidem.- Udas, &c.] Udas fores dixit, quas amatores solent unguento perfundere, et ante januam illarum noctem vigiliis, et cantu transigere. Vet. Sch.-Dum, &c.] Dum vino et unguento madidus et perfusus, ebrius ante fores Chrysidos meretricis, nocturno tempore cum extincta face, ne a transeuntibus agnoscar, canto. Notat multiplicem juvenum insaniam in suffundendis illis modo vino, modo aqua in cardinibus, modo lachrymis. Nec male referas ad lenarum anuum potationes. Casaub. 167 Euge, &c.] Verba Davi servi lætantis et gratulantis. Euge, præclare, puer Chærestrate, nunc vir es, laudo te: Sic tandem sapias, et quid te dignum sit, consideres, et Diis depellentibus et averruncis agnam macta, et sacrifica, quod te a meretrice, tanquam a mala bestia, liberarint. Diis depellentibus] Dii depellentes et A verrunci dicuntur Castor et Pollux; Græcis aλeğĺkakоι кal аяотрожαîι, qui prodigia et portenta averruncabant. Turneb. xx. 1. nugator es, cum vis videri misericordia duci propter Chrysidis lacrymas; quin tu potius te miserare. Casaub.— Alludit ad petulantem meretricum morem, quæ juvenes amatores solea et crepida castigabant, eorumque nates pulsabant. Turneb. xx. 1. 170 Ne, &c.] Sunt autem verba Davi dominum suum salse irridentis. Quasi dicat: Mi domine here, ne festines et trepides usque adeo, ut a servitute meretricia libereris, ne indigne usque adeo illud jugum meretricium tibi videatur, ut more feræ, retibus vel cassibus a meretrice irretitus, ut te liberes et exsolvas, casses mordendo rodas et incidas. Frustra enim illud facies; nam brevi te ultro rursus illi in servitutem dedes. Est Allegoria a feris. Est autem Ne velis, hoc loco, Ne non caussale, sed imperandi vim habet.—Arctos, &c.] Vincula firma et yalida. Vide Proverbium: Casses rodere. Lubin. 171 Nunc, &c.] Id est, Tibi jam quidem fortis, et imperturbatus videris at si illa te vocet, continuo aliter animatus eris, et victus labasces uno verbo quam citissime. Lubin. 172 Quidnam, &c.] Locus ex Terentii Eunucho. Sensus est: Nonne nunc eam accedam: cum ultro ab ipsa accersar, et illa ultro mihi supplex accedat? Idem. 173 Si, &c.] Vera libertas, non illa corporis est, quam prætor, et pilea donant; sed animi, qua quis totus et integer, adfectibus et cupiditatibus valedicit, et nunquam illorum retibus rursus implicatur. Lubin.-Integer.] Non fracto animo ex amoris affectu, sed vins ac vere integer. Casaub. 174 Hic hic] Qui nimirum adfectibus valedixit, nunquam rursus collum suum illorum jugo subditurus. Hic ille liber est, quem quærimus. Lubin. 175 Festuca, &c.] Vindictam vel virgam intelligit prætoris. Lictor autem dicit, non quod lictor eum manumiserit, sed quod eum liberum et beatum jactitet; ubi a prætore manumissus est. Apparebant enim Prætori 6. lictores.-In, &c.] Id est, In eo beatum prædicat, quod festuca vel virga prætoris, ipsius caput tangit. Idem. 176 Jus, &c.] Probat ulterius Damam non esse liberum ex adjuncta ambitione quod illa ducatur, ac proinde liber esse nequeat.-Palpo] Auferendi casus, non nominandi. Est autem Palpus a palpando. Hic pro blanditiis et illecebris ponitur; quibus homines ad honores alliciuntur. Lubin. Pro tollit, alii libri habent ducit: nec male ducere eum dicitur ambitio, qui ejus causa facit omnia; ac forte ad amicos deductores candidatorum respexit. Casaub.-Hiantem] Quasi honoris avidum. Lubin. 177 Cretata] Candidata. Nam qui honores aspirabant, candidati et albis candidisque vestibus incedebant. Lubin.-Vigila, &c.] Ludis Floralibus omnia semina spargebantur in populum, ut Tellus velut muneribus suis placaretur. Vet. Sch. Maxime propter officia salutationum, quas ante diluculum inchoabant. De labore et vigiliis candidatorum multa Cicero variis locis. Casaub. Vel ita dicit, quia ambitio hominem non facile sinit quiescere.-Et, &c.] Solebant ambitiosi ludis, viscerationibus, congiariis, et largitionibus, populi gratiam captare. Lubin. 178 Rixanti, &c.] In legendis leguminibus inter se rixanti, contendenti, et litiganti.-Floralia] Festa in honorem Floræ meretricis instituta, obscœna, et infanda. Erat autem Flora Dea, quæ floribus præest, et leguminibus colitur. De cujus obscœnis sacris vide Lactant. 1. 20. Lubin. Sed hic intelliguntur omnes ludorum species, quos edebant Magistratus, popularem gratiam captantes. Casaub. sole hiberno apricantes καὶ εἰληθεροῦν. Tes circa meridiem calidiore, de nugis hoc genus garrire: unde Græcorum proverbium μeonμßpivòs Añpos. Casaub. Turneb. xx. 1.-Quid, &c.] Quam populo placere, et in admiratione et gratia esse. Ironice. Lubin. 180 Herodis, &c.] Herodes apud Judæos regnavit temporibus Augusti, in partibus Syriæ. Herodiani ergo diem natalem Herodis observant, ut etiam Sabbata: quo die lucernas accensas, et violis coronatas in fenestris ponunt. Vet. Sch.-Herodis dies] Persius de superstitione hic agens, exempla ponit eorum hominum, qui Judaicis aut Asiaticis et Ægyptiacis ritibus Romæ uterentur; Judaica religio Romæ peregrina censebatur, solis Judæis urbem incolentibus permissa. Herodis dies, sunt dies quos colit populus qui Herodi paruit: Judæi nempe. Sed præstat interpretari de propria illorum Judæorum secta, qui ab Herode magno, pridem vita defuncto, Herodiani sunt dicti, qui Herodem pro Christo colebant. Dies ergo Herodis, appellat natalem diem Herodis, non quidem veræ yevérews, sed suscepti regni apud Judæos: nam et illi dies vocabantur natales. Casaub.—Unctaque, &c.] Modum ostendit, quo ille dies ab Herodianis colebatur. Omnium pene gentium communis fuit ritus, ad gaudii significationem ignem accendere: nec solum in templis lumina accendebant, sed etiam domi quisque suæ, eaque januis ac fenestris appendebant. Casaub. Turneb. xx11. 12. Uncta ergo dicit ob oleum, quod ex lucernis exudabat. Lubin. 181 Disposita] In fenestra ordine positæ, et ordinatæ.-Pinguem] Lucem cum pingui nebula aut fumo emiserint.-Vomuere] Pro, Emisere. 182 Portantes, &c.] Græci scriptores celebrationes diei festi duabus vocibus designare solent, pwol kal 179 Aprici, &c.] Solent senes in σrepavúμao, luminibus et coronamen Delph. et Var. Clas. Pers. S tis. Casaub.-Violas] Coronabant autem et aras, et simulacra Deorum, et fores et januas suas Lubin.-Rubrum] Catinum rubro colore tinctum intelligit, quod forte argilla genus rubrum fuerit; unde illa fictilia conficiebantur, quod cauda thynni complectebatur. Est autem Hypallage, pro Vas amplexum caudam thynni, et cauda pro toto pisce. Lubin. 183 Natat] Respicit forte ad præceptum Horatii, pisces in magna patina poni debere. Lubin. Vel cum ait, natat, ostendit ex jure solitum comedi. Casaub.-Tumet] réuel. 181 Labra, &c.] Id est, Tacito murmure preces tuas superstitiosas concipis et emittis. Lubin. Vel, Frequentas Judæorum proseuchas, et una cum ipsis, murmure vota tua ibi concipis. Casaub. — Recutitaque, &c.] Instituta Judæorum significat, propter circumcisionem: quam, auctores suos secuti, faciunt. Vet. Sch.-Recutita, &c.] Recutita dicit ob Judæos apellas, circumcisos, recutitos et præputiatos. Lubin. 185 Tunc, &c.] Id est, Postquam pervasit et occupavit anile hoc vitium; nigri lemures, supple timentur. Casaub. Mox una, mox alia superstitio servum te sollicitat: tunc enim nigri lemures, et spiritus nocturni mortalibus adversi et noxii, et pericula ovo in sacrificiis vel inter sacrificandum rupto: tune grandes illi venerandi, et longævi Cybeles matris magnæ Deum sacerdotes et lusca Isidis sacerdos alia superstitione te anxium habent, &c.—Ovoque, &c.] Sacerdotes, qui explorandis periculis sacra faciebant, observare solebant ovum igni impositum, utrum in capite, an in latere desudaret. Si autem ruptum effluxerat, periculum ei portendebat, pro quo factum fuerat, vel rei familiari ejus. Vet. Sch. 186 Hinc, &c.] Galli sacerdotes Cybeles erant, a Gallo Phrygiæ flumine, cujus aquam qui bibissent, red debantur insani. Et in illo furore genitalia sibi amputabant.—Grandes] Pingues sacrificiis, vel grandævi. Lubin. Postquam animus superstitione depravatus est, tunc adeuntur Matris Deum sacerdotes, et Isiaci : utrumque genus hominum male audiebat. Casaub.—Cum, &c.] Sistrum sacerdotes Isidis portant. Lusca autem, ideo, quod nubiles deformes cum maritos non invenerint, ad ministeria Deorum se conferant. Vet. Sch.Sistro] Crepitaculum erat Isidis sacerdotum, and roû σeleiv, a quatiendo.— Lusca] Nam nubiles deformes vel aliquo corporis defectu vitiatæ, cum maritos non invenirent, ad ministeria Isidis se conferebant. Lubin. 187 Incussere Deos] Inculcaverunt et denunciarunt unicuique iram et pœnam Deorum, vel pericula a Diis, qui hujusmodi superstitiosis remediis se non præmunivissent. Lubin. Deos, &c.] Deos Syrios intelligit, Venerem et ejus filium, fortasse etiam Adonidem, qui Veneri rápeôpos. Salmas. Turneb. xx. 1.-Si non] Vel ter a te, antequam gustes, nominatum. Alii enim caput a jejunis gustatum, contra artem magicam valere credebatur. Lubin. 189 Dixeris, &c.] Si hæc inter stultos milites, et varicosos et corruptos centuriones dixeris, continuo Pulfenius bardus ille Centurio, illa cachinno excipit, et crassum et immane ridet, et omnem Philosophiam vix uno obolo emerit: et centum Græcos Philosophos et sapientes vix curto centusse, centum curtatis et imminutis assibus licetur, et æstimat.Varicosos] Proprie illi qui venas tumidiores habent. Idem. 190 Crassum] Pro crasse. Alii Crassum, nomen proprium esse censent.- Pulfenius] Nomen proprium bardi militis. Alii legunt Vulpenius. Centum, &c.] Philosophos Stoicos intelligit.—Curto, &c.] Centum assibus curtatis et imminutis. Est enim Centussis 100. asses, qui idem valent quod 40. Sestertii H. S.-Licetur] Li ceri vel licitari est precium ponere, vel ultro in auctione deferre, dum in rebus emendis alius alio majus precium pollicetur. Hic idem est, quod æstimat, tanti facit, emit. Lubin. SATIRA VI. In hac ultima Satyra in incredibilem Romanorum avaritiam invehitur, ad quam notandam, occasionem captat a dissimilitudine studiorum Persii et Cæsii Bassi Poëtarum, et imperitæ multitudinis Romanæ. Lubin. 1 Admovit] Hanc Satyram scribit Persius ad Cæsium Bassum Poëtam Lyricum, quem fama est, in prædiis suis positum, ardente Vesuvio monte Campaniæ, et late ignibus abundante, cum villa sua ustum esse. Hic ergo, dum viveret, Roma ad Sabinos necessario transibat, ubi brumali tempore in calido loco carmina scribebat. Vet. Sch.-Admovit] Ubi jam demum, o Casi Basse, te hyemare credam ? admovitne te hyems suo frigore, et aëris inclementia foco Sabino in agro tuo, in quem te secessisse mihi relatum est? Vel: Utrum agis in Sabinis?-Bruma] Seu frigoris inclementia te ad focum compulit?—Basse] Cæsium Poëtam Lyricum intelligit. Idem. 2 Jamne lyra] Ecquid jam lyra tibi vivit et viget? Ecquid jam severo, gravi, et tetrico pectine chordas lyræ percutis, et pulsas?--Tetrico pectine] Gravem et severum stylum, vel carmen denotat. Vani vero qui tetricum hic intelligunt de Sabino monte Tetrico. Alii pro Tetrico legunt, trite. -Vivunt] Metaph. personant vel pulsantur. Idem. 3 Mire, &c.] Admirandus es artifex et opifex, qui mira ingenii dexteritate veterum vocum primordia nume. ris et versibus excitare, et marem strepitum, masculum et virilem sonitum fidis et lyræ a Græcis ad Romanos translatæ, et Latinæ intendisse. -Numeris] Carmine.-Veterum, &c.] Vel, Quod antiquarius fuerit hic Casius, antiquitatis dictionibus usus sit, vel, Quod Poëmata scribat, quæ omnium prima apud mortales credita. Horat.Fuit hæc sapientia quondam.' Turneb. xxx. 7. 4 Atque, &c.] Denotat Lyricorum Poëtarum subjectum: fortem et animosum sonitum, ut Pindari et aliorum heroum, et fortium virorum facta præclara.-Intendisse] Intensione nervorum, eorumque pulsu expressisse, et accinuisse.-Latina] A Græcis; per te et Horat. ad Latinos translatæ. Lubin. 5 Mox, &c.] Id est, Qui mirus es artifex ad juveniles jocos, et amores versibus agitandos. Et honesto pollice decoro, et docto Poëmate egregios senes, eorumque sales, et joca describendo. Idem. 6 Lusisse] Jucunde versibus descripsisse. Mihi, &c.] Seipsum Persius significat secessisse in Liguriæ fines, videlicet propter Fulviam Sisenniam matrem suam, quæ post mortem prioris viri ibi nupta erat. Vet. Sch.-Mihi, &c.] Verba Persii de se; et est ὑπαλλαγή. Ego nunc fruor te pore maris Ligustici commoti vehementius, ut per hyemem solet. Erat autem apud matrem Fulviam Sisenniam, quæ Liguri cuidam aut Lunensi nupserat. Casaub. Turneb. Nunc] Alias enim Romæ dego.-Ligus ora] Pro Ligustica. Est autem Ligus hoc loco fœmininum, et ad ora refertur. Lubin. 7 Intepet] Temperatiorem, et mitiorem aërem præbet. Indicat Liguriam magis tepidam hyemis tempore esse, quam in aliis regionibus. Meum, &c.] Hetruscum vel Ligusticum intelligit.-Hybernat] Sævit, vel a navigiis vacat. Sicut enim naves hibernare dicimus, sic et mare, cum non navigatur. Vet. Sch.-Hybernat] Sævit, et a navigiis vacat.-Qua, &c.] Lunæ opidi amanitas declaratur ex adjuncto portu; id est, Ubi summa loci amœnitas, qua nimirum altissimi scopuli ingens ab utraque parte latus dant et efficiunt.-Qua] Id est, Ubi. Latus, &c.] Id est, Ingentes sui partes, vel, ingentia brachia ab utraque parte protendunt, et porrigunt. Idem. 8 Et littus] Id est, Ubi littus in se recipit multam vallem, et planiciem et tutum a ventis et frigore quasi sinum, et gremium. Multa, &c.] Videtur vallem appellare curvaturam lunati littoris; unde et Luna dictus. Casaub. 9 Lunai, &c.] Inserit versum Ennii, qui et ipse hunc portum collaudavit, et commendavit: et cives ad mercaturam invitavit.-Est, &c.] Precium scilicet. Lubin. 10 Cor jubet, &c.] Hunc versum ad suum carmen de Ennii carminibus transtulit. Vet. Sch.-Cor, &c.] Pro Ennio cordato, et ingenioso.-Destertuit] Id est, Somniandi finem fecit. Obiter Ennii vanitatem perstringit. Id est, Postquam expergefactus non amplius delirat, sed jam cor habet; id est, Cordatus et sapiens est. Quamvis sint qui cordis mentione respiciant ad illud Ennii, quo dixit sibi tria corda esse, quia tres linguas calleat, Latinam, Græcam, et Oscam. Idem. 11 Mæonides] Homerus. Somniarat autem Ennius se Homerum esse factum.-Quintus] Non numeri, sed Ennii prænomen est. Id est,Jam rursus Quintus Ennius ex pavone Pythagoreo factus. Aniles Pythagorica nugæ. Turneb. xxx. 7. 12 Heic, &c.] In hoc loco, ego dego in tranquilla pace, et ocio : vulgi, et quid populus de me sentiat, securus.-Et, &c.] Nec curo, quid Auster ventus ille meridionalis sno calore pecudi infelix, noxius et pestilens præparet, et portendat: indicat autem se vita Stoicum esse, et nullis adfectibus perturbari. Lubin. 13 Securus, &c.] Non curo, non invideo, quod vicinus meus me ditior, et quod ejus agelli angulus, nostro vel meo longe pinguior et fertilior est. 14 Et si, &c.] Etsi omnes homines mali et ignobiles ditescunt, ego tamen miser esse, iisque invidere nolim. 15 Usque, &c.] Id est, Semper ego nolim. Lubin. Vel nunquam adducar, ut dolorem ex ea re ullum capiam. Casaub. 16 Curvus] In terram pronus more tristium et dolentium.-Ob id] Eo nomine, quod alii fortunati sunt, et ditescunt.-Minui, &c.] Id est, Tædio, et dolore, et aliorum rebus secundis consumi, et contabescere. Senium pro tædio ponit.-Sine uncto] Uncto et delicato cibo. Lubin. 17 Et, &c.] Solebant avari esculenta et poculenta annulo obsignare, ne furtim aliquid auferretur. Lubin.— In, &c.] Duplex nota minutissimarum sordium est, quam hic recen set: prior, obsignare lagenas in quibus non vinum sit, sed vappa, id enim est rapida lagena. Deinde cum resignandæ sunt, tanto studio observare an salva et integra sint signa, ut naso contingat lagenas. Casaub. Turneb. XXX. 7. |