PISAURENSIS

OMNIUM POEMATUM, CARMINUM, FRAGMEN-
TORUM LATINORUM,

SIVE AD CHRISTIANOS, SIVE AD ETHNICOS, SIVE AD
CERTOS, SIVE AD INCERTOS POETAS,

A PRIMA LATINÆ LINGUÆ ÆTATE
Ad fextum ufque Christianum Seculum & Longobardorum
in Italiam Adventum pertinens,

Ab omnium Poetarum Libris, Collectionibus, Lapidibus,
Codicibus exfcripta.

TOMUS SECUNDUS

ETHNICOS POETAS MAJORES CONTINENS.

PISAURI) MDCCLXV I. )(

EX AMATINA CHALCOGRAPHIA.
PUBLICA AUCTORITATE.

1

Bayerische Staatsbibliothek München

L

.

DE Q. HORATIO FLACCO. | &tionibus refpondit Andreas Dacerius in novis
ad Horatium explanationibus Parif. 1708. 12.
Horatii atas. I. Poemata. 2. Editiones cum ve- | Videndus etiam de Horatio Tan. Faber. lib. 2.
terum commentariis, ubi de Acrone, Porphy-
vione &c. 3. Editiones fine commentariis,
cum notis atque commentariis virorum docto-
· rum recentioris ætatis. 4. Verfiones & fcripta
quadam Horatium fpectantia. 5.

Q

Epift. 47. Idem Maffonus in Hiftoria Critica
Reip. litterar. quam Gallice edidit Tom. V. p.
51. feq.
51. feq. probat carmina in libris Odarum, Sa-
tyras & Epiftolas fingulas ab Horatio, prout fer-
ret occafio, fuiffe fcriptas vario tempore fepa-
ratim, & deinde ab eodem in libros redactas:
neque adeo videri credibile, quod eruditiffimo
Bentleio perfuafum, nihil nifi tantum fatyras
primo libro comprehenfas fcripfiffe Horatium
anno 26. 27. 28. aut librum fecundum fatyra-
rum anno 31. 32. 33. Epodon librum anno 34.
35. librum primum Odarum An. ætatis 36.37.
38. fecundum 40. & 41. Tertium anno 42.
43. Epiftolarum librum primum- Anno 46.
47. Librum quartum Odarum Carmenque fe
culare 49. 50. & 51. Librum fecundum Epi-
ftolarum & artem Poeticam nulli certo tempo-
ri idem Bentleius affignavit. De Philofophia
Horatiana evolve diatribas Io. Guil. Bergeri
Witeb. 1704. 4. & Henningi Forelii, Up-
fal. 1706. 8. Dan. Heinfii de Satyra Horatia-
na librum fæpius editum, nec minus dignas le-
&tu & amcenas ampliffimi viri Io. Iacobi Maf-
cov exercitationes binas ad Satyras Horatii
Lipf. 1714. 1716. 4. Ad locum vero Oda 34.
libri I. ubi Epicuro videtur renunciare & re-
trorfum vela dare ab infanientis illius fapien-
tiæ erroribus conferre licebit differtationem
Georgii R. JCti adverfus Malfonum, insertam
Nova Bibliothecæ librorum, quæ Hale Saxo
num excuditur Germanice parte 19. pag. 789.
feq. Horatius Pindari (f) imitator, unde Pin-
daricum appellat Venantius Fortunatus lib. 5.
carminum pag. 6. Tom. X. Bibl. Patrum edit.
Lugd. pag. 555. Idem IX. 7. Pindarus Gra-
jus meus, ideft Flaccus: Julius vero Cæfar Sca-
liger VI. Poetic. p. 811. 812. Horatium præ
fert Pindaro, & aliquas illius Odas (ut lib.4.
Od. 3. (g) & libri 3. 9.) ita miratur, ut
malit tales à fe compofitas, quam Pythionica-
rum multas Pindari & Nemeonicarum, quarum
que fimiles, inquit, malim compofuisse, quam
effe totius Tarraconenfis Rex. Confer Menagii

Horatius Flaccus (4) Venufii Apuliæ A natus eft VI. Id. Decembr. (b) L. Cotta & L. Torquato Cofs. Anno U. C. 689. ante Chriftum 65. Lyricorum fere folus legi dignus judice jam olim Quintiliano, cum plures hujus generis Poeta (c) exftarent Titius, Cafius, Baffus & alii, quorum fcripta quod abolita fint, huic Quintiliani cenfuræ tribuendum fentiunt Barthius LVI. 11. Adverf. ejufque familiaris Chriftianus Daumius libro erudito de amiffione latinarum radicum p. 61. Vita deceffit Horatius Epicuri favens (d) dogmatis, at non ineptus morum fcriptorumve Cenfor, Macena ti atque inde Augufto mire probatus, codem quo Macenas Anno U. C. 746. C. Marcio Cenforino & C. Afinio Gallo Coss. anno ætatis LVII. ante CHRISTUM VIII. viginti ante mortem Augufti Imp. Sed de univerlis Poeta rebus carminumque plerorumque, quo fcripta funt tempore, accuratiorem notitiam lector petet ex Horatii vita Chronologica, quam nuper in lucem dedit antiquitatis ac rei Chronologica, ut infignibus jam fpeciminibus dem onftravit haud vulgariter peritus Joannes Mafon. Vitam Horatii quæ Suetonio auctori tribuitur, ex Codice MS. vulgavit Petrus Nannius cum caftigationibus fuis libro tertio Mifcellaneor. cap. 2. (Tom. 1. Lampadis Artium Gruterianæ p.1261.) In cæteris ejusdem libri Mifcellaneorum capitibus multa Horatii idem Nannius emendat illuftratque. Vita Horatii à Ioanne Mason (e) fcripta prodiit Lugd. Bat. 1708. 8. Ejus obje

(6) Vide antiquum vitæ Horatii fcriptorem, quæ Ad Svetonium auctorem vulgo refertur.

(c) De his aliifque Lyricis latinis Voffius III. 15. Inftitut. Poetic.

(d) Addictus nolui dicere, quia lib. 1. Epift. 1. fe ipfe dici: Nullius addi&tum jurare in verba Magiftri. Confer D. Rappoltum in Hor. p. 27. 36. &c.

(e) Hiftory of the vvorks of the learned A. 1707. p. 280. Bibl. choifie de Mr. le Clerc Tom. XIV. p. 223.

"

Horace (i) nous iftruit comme un ami com

mode

Sans trop s' afsujettir à l' ́art, à la methode.
Son tour vif naif enchante jes lecteurs,
Et leur fait meprifer fes fades traducteurs.
Qu' Horace (k) connut bien l'elegance Ro-

maine!

non

anti-Bailletum cap. 27. & Petri Francii Ora. dum ornare fermonem noftrum poffumus. Ego tiones pag. 601. ubi Horatium Iuvenali præ- certe Satyras ejus omnes memoriæ mandari vefert. If. Cafauboni liber de Perfiana Horatii ilim, tum in vita ipfa, tum in fermone ufui mitatione commentario ejus in Perfium fubji- futuras. Elegantiffima omnia funt, dictio niti citur Paris 1605. 1615. 8. Francifcus Pe- da, &, fi numeros tollas, fermoni foluto apta. trarcha (b) vir fui feculi doctiffimus dicere fo- Urbanitas in eo mira, fales candidi, ex abdito litus eft fe ex nullo Poeta Latino evafiffe me- erutæ fententiæ, argutiæ non coactæ, mera Chaliorem, quam ex Horatio rites, omni occafioni apta. Summum in illo Viro ingenium fuit, nec immerito Augufto & Mecenati in deliciis, cujus genium fatyricum nemo ex antiquis, nemo è recentioribus, ulla imitatione affecutus eft. Vide quæ in ejus laudes fcribat Cafelius in Ney fuo, eum vitæ ma giftrum commendans: Affirmare non dubitem inquit ille, qui in boc Poeta multum opere pofu. erit, eumque ita perdidicerit, ut ejus verfus non in ore natos aut extemporales ut putatur, memoria teneat ( nec vero non funt, qui hoc præftiterint, fed probe intellectos ad ufus vite transferat: bunc poffe rebus fuis fuorumque reEe in omnibus aliquid boni confilii invenire: nec minus idem patriæ recte confulat, præfertim fi ad biftoriam Je conferat, fpectans id quod potiffimum ofiendimus. Clariff. Bentleio in notis pag. 64. Horatius dicitur magnus novator quod ex Græcis in Latinam linguam felici audacia alia tranftulit, alia ut maleferiati vocabu lum ipfe primus effinxit. Confer Jac. Frid. Reimanni Hiftoriam vocabulorum Latina Linguæ pag. 43. feq. Alius Horatius, de quo Martialis IV. 2. Sed longe plures hoc nomine commemorat Jo. Glandorpius in Onomastico Romano p. 402. feq. De Titio Poeta Lyrico Brockhufius ad Tibullum pag. 92. feq. De Ca fio Baffo Scholiaftes Perfii ad Sat. VI. 1.

Il met le vrai dans tout fon jour
Et l'admiration est toujours incertaine
Entre la penfee & le tour.
Sublime, familier, folide, enjovèe, tendre,
Aisè, profond, naif & fin,
Digne de l'Univers, l'Univers pour l'en-
tendre

Aime à redevenir latin.

Horatii (1) carminum lectione delectati funt duo Imperatores fapientiffimi, Auguftus & Severus. Eft vero in Odis præfertim elaboratiffimus, fublimis, fuavis, emendatiffimus, & in epithetis deligendis curiofus ac felix: præcipuus in fatyra, doctor in poetica arte unice audiendus: eximius philofophus in Epiftolis. In carmine elegantiam & peritiam numerorum ei tribuit Ovidius, in argumentis fapientiam & calliditatcm Perfius, diligentiam elucubratam Juvenalis, fublimitatem auctor vetus fed non nominatus, jucunditatem, gratiam, varietatem Quintilianus, folertiam Apulejus, in fermone puritatem & nitorem idem Quintilianus: in Satyris eum effe emendatiffimum Lactantius. Imitatus eft in Odis potiffimum cum Pindaro Alcæum & Sapphonem: epitheta fumfit ab Homero & Sophocle. In libro Epodon fecutus eft Archilochum, in Satyris Romanos illos Ennium & Lucilium. Sed Horatio (m)nihil hoc in genere præftantius eft, qui ut omnes vitæ rationes in Satyris fuis complexus eft, ita flofculos fuppeditat, quibus mirum in mo

b) Georg. Fabricius præf. ad Hor. (i) Effais fur la Critique, Chant 3. k)

2. p. 82.

id,

II. Scripta Horatii ita recenfet Sidonius A. pollinaris Carmine IX. v. 218.

Non quod per Satyras Epiftolarum Sermonumque fales, novumque Epodon, Libros carminis ac Poeticam artem Phoebi laudibus & vaga Diane Confcriptis voluit fonare Flaccus. Hæc univerfa Horatii etiamnum hodie exftant. Carminum five Odarum libri IV. ad C. Cil. nium Macenatem, licet primam Odam libri primi (uti non paucos Virgilii verfus ) pro fpuria habuit Francifcus Guietus, doctus, fed nimis delicati faftidii Ariftarchus. Librum quartum ex longo intervallo addere juffit Au

Poefies de Mr. Houdart, de la Motte, Tom, guftus, ut in vita Horatii Suetonius memo riæ prodidit.

(1) Bibl. Schraderiana n. 1885. in fol.

m) Morhofius Polyhift. lib. 3. c. 6. p. 634. Tom. 1.

Epodon liber unus, perinde ut libri carminum vario genere verfuum proodico & epodi

CO

co fcriptus, de quibus confulendus Aldi Maputii tractatus de XIX. generibus metrorum Horatii.

Epodon libro fubjicitur Carmen Sæculare, quod Horatio componendum injunxit Auguftus Anno U. C. 736. ætatis Horatii XL. Meminit auctor vitæ, & Sidonius innuit per Phœbi laudes & vaga Diana confcriptas. Sunt quibus carmen fæculare videtur etiam lib. 1. Oda 21., & lib. IV. Ode 6. Vide Petri Taffini lib. 1. de ludis fæcularibus cap. 16. & 17. in Tomo 8. thefauri Antiquitat. Romanar.

Sermonum libri IV. ad eumdem Mæcenatem, Epico carmine confcripti, quorum duo priores complectuntur Satyras (n) five Eclogas ut Cruquius appellat: pofteriores duo ad docendum & inftruendum fa&ti, Epiftolarum vulgo veniunt nomine , quorum in altero Ethicum Philofophum, in altero Criticum profitetur. Alter conftat Epiftolis viginti, alter vero tribus, una ad Auguftum (0) de Poetis, præcipue Romanis: fecunda ad Julium Florum, tertia ad Pifonem patrem & filios à Charifio diferte Epiftolæ nomine memorata, quæ vulgo, ut Sidonii etiam ætate factum, fejuncta a reliquis Fabii auctoritate III. 8. Inft. Or. infcribitur Liber de arte Poetica, in quem Porphyrio obfervat Horatium congeffiffe præcepta Neoptolemi Pariani de arte poetica, non quidem omnia, fed eminentiffima. Hæc Epiftola, fi cum duabus prioribus jungatur, mole & verfuum numero fere æquabit priorem Epiftolarum librum, aut certe parum inter fe uterque diffe rent, ut pridem notavit Dan. Heinfius. Horatii Satyras Fulvius Urfinus in Virgilio cum Græcis fcriptoribus collato pag. 3. veteris Codicis Vaticani fidem fecutus Eclogas appellat. quoque Cruquius, haud improbante Barthio ad Statium T. 1. pag. 351. Liber fatyrarum fecundus Trebatio in quibusdam Codd. infcribitur. Compofitæ funt carmine epico, fed sermoni propiore, ut ipfe lib. I. Sat. IV. 41. neque fi quis fcribat uti nos

Sic

() Nonnullas Satyras ante Carmina quædam in Epodon libro fcriptas ab Horatio effe difputat Samuel Petitus lib. x. Obfervationum capite IX.

() Svetonius in Horatii vita: Poft Sermones vero lettos quofdam nullam fui mentionem faltam ita eft queftus Auguftus: Iratum me tibi fcito, quod non in plerifque ejufmodi fcriptis mecum potiffimum loquaris. An vereris ne apud pofteros infame tibi fit, quod videaris familiaris nobis effe. Expreffitque eclogam, cujus initium eft: Cum tot fuftineas & tanta negotia folus.

140.

Sermoni propiora, putes hunc effe poetam. Ab his Satyris mordacem vocat Flaccum Sidonius: Petrus Blefenfis fubinde Ethicum, ut Epift. 150. & alibi. Quid ecloga, quid fatyra exigat, eleganter tradit Jo. Antonius Campa nus lib. V. Epiftola 24. Verfus quatuor & quinquaginta ex Epiftola ad Florum a versu 87.ad in alteram ad Auguftum transferendos non poft v. 219. ut Dan. Heinfius, fed poft 117. collocandos effe fingulari diff. in Academia Infcriptionum Parifienfi A. 1702. 15. Nov. probatum ivit Vir Clariff. Joannes Boivinus. Sermonum libros Horatii exemplo præter alios fcripfit Petrus Scholirius eques & fenator Antuerpienfis A. 1635. defunctus, quos commentariis etiam illuftravit Albertus le Roy, (P) Eremita Auguftinianus, Herbipoli 1683. 4. Ars Poetica fcripta ad Pifones Patrem & fili os, hos enim alloquitur verfu 24.

Pater, juvenes patre digni.

Verfus octo in quibusdam Codd. & editionibus præfixi lib. - Satyre X. & a Gyraldo dialog. Iv. de poetis, Guil. Cantero aliifque pro Horatianis habiti: Lucili quam fis mendoJus tefte Catone &c. tamquam fpurii a Criticis rejiciuntur. Vide H. Stephanum, Lævinum Torrentium, alios.

Suetonius in vita teftatur, veniffe in manus fuas & elegos fub Horatii titulo, & Epi ftolam profa oratione, quafi commendantis fe Mecenati. Sed utraque, inquit, falfa puto Nam elegi vulgares, Epiftola autem obfcura, quo vitio minime tenebatur. Auctor libri de Or thographia, qui Beda vulgo tribuitur p. 2800. cdit. Putfchii: Nonnulli veterum ipfa carmina fo les nominavere, ficut Horatius in principio cujusdam voluminis quod ita exorfus eft: Soles meos omni Ecclefiæ (Barthius LII. 4. legit Etefiæ) veftræ commendo. Et Maro: fæpe ego longos cantando puerum memini me condere foles.

III. Inter editiones Horatii eas primo loco referam, quæ commentarios veterum adjunctos habent. Cum commentariis Helenii Acronis (q) & Pomponii Porphyrionis (r) ex emendatione