Obrázky na stránke
PDF
ePub

Laude; sed in vitium libertas excidit et vim,
Dignam lege regi. Lex est accepta, cho-

rusque

Turpiter obticuit, subláto jure nocendi. 285. Nil intentatum nostri liquere poëtac,

Nec minimum meruere decus, vestigia Graeca
Ausi deserere, et celebrare domestica facta,

differebat in omnibus; `argumento, apparatu, metró; duces, magistratus, philosophi, et dii ipsi proscindebantur, nam libertas summa in ea viguit, quin quisquam sauus offensum se opinaretur. In nova, in qna Menander floruit et Philemen, sunt amores adolescentum, servorum fraudes etc.; vetus adsurgit ad trágicum stilum, nova popularis est. In ve teri omuia metrorum genera admittebantur: in nova solum fere iambicum. In vetere mirus apparatus et luxus, iu nova prope nullus ablato etiam choro. In vetere personae ad vivum effingebautur, ut agnoscerentur facile, nova nihil talė habet.

283. Vim dignam lege re regi quae maledicentiam illam effrenatam poenis propositis vetabat. lib. 2. ep. 1. v. 150 Quin etiam lex

Poenaque lata, malo quae nollet carmine quemquam

Describi,

[ocr errors]

Legis latae causa autem, nt Noster Sat. I. 4. 1. sqq. docet, erat timor triginta tyrannorum, qui Lysandri Spartani ope in finem 93. Olympiadis Athenis potiti sunt.

Chorusque

ob maledicentiam effrenatam comoediae veteris, quas in eo praesertim patefieret. 284. Turpiter obticuit ex turpi causa, prorsus omni facultate reprehendendi. Turpiter ad nocendi referre, minus nobis probatur.

[ocr errors]

erepta

285. Nil intentatum nostri liquere poëtae Graecos sequebantur Romani; primo quidem Graecas fabulas et historias in latinos versus transtulerunt, at postea Marte proprio argumenta ex historiis Romanorum tractarunt laudabiliter. Livius Audronicus, natione Graecus, M. Livii Salinatoris libertinus primus condidit anno 514 A. U. C. quoddam carmen, quod tragoediae Graecae speciem tulit; Ennius, Pacuvius, Accius et alii deinceps multam meruere laudem. Historiam theatri Romani proposuit Hor. epp. lib. II. 1. V. 139-178.

Quidquid in

287. Celebrare domestica facta patria gestum est, plus uos detinet, quam res alienae seu externae, quarum perfecta cognitione et intelligentia care

Vel qui praetextas, vel qui docuere togatas. Nec virtute foret clarisve potentius armis, 290. Quam lingua Latium, si non offenderet

[ocr errors][merged small][merged small][merged small]

mus, quae ad nos minus pertinere videntur, quum patriae fumus igne alieno luculentior sit. Graeci patrias solummodo res cantarunt, Romanos Horatius laudibus extollit, quod domestica facta celebrassent, Germanis Herder patriorum incuriam exprobravit: Wie barbarisch wäre es den Griechen vorgekom= men, mit barbarischen, ausländischen Sitten zu bestechen, ftatt damit ab= zustossen, über die heilige Scheu und Liebe gegen ein Vaterland_roh wie ein Thier wegzutreten! Und hätte es ein Grieche gethan — und vollends auf der Bühne, wie es doch der jeßige Deutsche versucht, z. B. Schiller und Schlegel das zartfühlende Volk hätte ohne Kunstrichter gerichtet als Sittenrichter.

1

288. Vel qui praetextas, vel qui docuere togatas i. e. edidere in lucem. Praetexta: vestis erat, purpura circumtexta Romanorum nobilium tam feminarum, quam virorum. Etiam pueris et adolescentibus nobilioribus ejusmodi vestimenti fuit usus ad annum usque aetatis decimum septimum, quo tempore adolescentes praetexta deposita togam et virgines sponsae albam tunicam matronalem sumebant. Tunicae, quae erat Romanorum vestis interior sine manicis, toga, habitus honestus induebatur. Praetexta e fabulae sunt latinae graviores, ubi praetextali et nobiles personae inducebantur; togatae, fabulae tabernariae, in quibus agunt personae privatae et plebejae, re spondebat alterum genus comoediae Graecorum novae. Si autem fabula ex Graecis erat desumta, nominabatur tragoedia vel comoedia et utraque palliata, quum Graecis vestitus usitatus esset pallium supra tunicam. 290. Quam lingua Latium operibus, lingua la❤ tina conscriptis. Latium appellatur a Hor. alibi ferox. 291. Limae labor et mora

[ocr errors]

www

Eadem commendat

epist. lib. II. 1. et Ovidius de Ponto I. 3. eleg. fatetur :

Saepe piget.

Corrigere, et longi ferre laboris onus.

Corrigere at res est tanto magis ardua, quanto

Magnus Aristarcho major Homerus erat.

Et Schiller:

Wenn das Todte bildend zu beseelen,

Mit dem Stoff sich zu vermählen

Pompilius sanguis, carmen reprehendite, quod non Multa dies et multa litura coercuit, atque Praesectum decics non castigavit ad unguem 295. Ingenium misera quia fortunatius arte

Thatenvoll der Genius entbrennt;

Da, da spanne sich des Fleißes Nerve,
Und beharrlich ringend unterwerfe
Der Gedanke sich das Element.

Nur dem Ernst, den keine Mühe bleichet,
Rauscht der Wahrheit tief versteckter Born,
Nur des Meisels schwerem Schlag erweichet
Sich des Marmors sprödes orn.

Schillers Reich der Formen. 292. Pompilius sanguis loco vocativi. A Calpo Pompilio, Numae regis filio, Pisones orginem duxisse, jam audivimus.

293. Multa dies, et multa litura còërcuit

superflua omisit et minus apta correxit. Emeudationem dicit Quint. lib. X. c. 9. partem studiorum utilissimam, et summi artifices in eam incumbebant, etsi ingenio plurima deberent; Michael Angelus Bounaroti, cui tum in pictura, tum in duabus sociis artibus Divini nomen inditum est, nolebat, ut dum pingeret, ab ullo conspiceretur, cum in ipsius etiam manu frequenter penicillus erraret, sibique necessé foret, quod minus concinne formaret, postea delere.

294. Praesectum decies non castigavit ad unguem decies refero ad praesectum. Lambi nus et multi alii legunt perfectum, quod explicant per finitum. Ceterum ducitur metaphora haec a marmorariis, qui in poliendis et jungendis inarmoribus ungue superin ducto probant opus et explorant, num juncturae sint probe commissae, num marmor recte politum sit. Castigavit quasi peccantem corrigere.

-

295. Ingenium misera quia fortunatius arte credit Ingenium, id, quod est ingenitum, nativum. Misera miseranda, ironice; quia praeceptis suis ve xat et constringit, at:

In ter Beschränkung zeigt sich erst der Meister,
Und das Gesek nur kann und Freiheit geben.

v. 294. a) Perfectum. b) item.

Göthe.

сов

Credit, et excludit sanos Helicone poëtas
Democritus, bona pars non, ungues ponere

curat,

Illa

296. Excludit sanos Helicone poëtas Helimons Boeotiae, musis sacer, Parnasso vicinus. 297. Democritus → philosophus Graecus, Abderaẹ natus, qui omnia solebat ridere, dicitur se oculis privasse, ut quam minime animus a cogitationibus abduceretur. Ejus sententiam recenset Cicero de divin. I. c. 37. his verbis : ,,Negat enim sine furore Democritus quemquam poëtam maguum esse posse. Quod idem dicit Plato." Sed addit, laude dignum esse furorem hunc, et Aristoteles distinguit ita: (Poët. c. XVI.) Ευφυούς ἡ ποιητική έξιν, η μανικού, τούτων γαρ οἱ μὲν εύπλαστοι, οἱ δὲ ἑξεταστικοι εἰσιν. Nec tamen effrenato ingenio penitus indulgendum; sanus et simul entheus poëta sit, necesse est, mala tantum sanita's enthusiasmo repugnat et Horat. epp. lib. I. 19. dicit: malesanos adscripsit Liber (Bacchus) Satyris Faunisque poëtas. Totum dumtaxat, idea totius enthusiasmo originem debeat, singula autem sanae menti. Recte quidam habet: Nur der unverständige Jüngling kann glauben, geniales Feuer brenne als leiden= schaftliches. Der rechte Genius beruhigt sich von innen; nicht das hochauffahrende Wogen, sondern die glatte Tiefe friezelt die Welt. quidem est rarissima; divinus Plato et inclytus Goethe ea gaudent; recentiores quidam poëtae, ut enthei videantur, in altum evehi summopere laborantes, exclamant, admirantur, obstupescunt: veterum Pindarus, qui deo agitante maxime calescebat, ex alto leniter ad mortales divina iis nuntians demittitur. Noster reprehendit eos poëtas, qui artis regu las in postremis habeut, et deum simulantes poëtae videri cupiunt; nam (Quint. Inst. orat. Il. 3) quo quisque ingenio minus valet, hoc se magis attolere et dilatare conatur. terum describit etiam Heyne (op. T. I. p. 13) enthusiasmum ita egregie: Veri, pulchri et boni seusu ac specie percussus animus primum gravissime commovetur, mox jam inflamma. to quasi animo imagines rerum magnae, sublimes et arduae, et cum his cogitationes et sententiae supra humanitatis humilitatem elatae sese undique inseruat, major mortali modulo perfectio et pulchritudo, tanquam visum et phantasma, objicitur, quodque poëta de numinis apparitione ait, major, majorque videri solet, cujus speciei admiratione et amore raptus animus, non aliter, quam pulchritudinis in veram deam mutatae conspectu agitatur, exstimulatur, et in furorem, omni sauitate praestabiliorem et optabiliorem praecipitatur.

[ocr errors]

Ce

Bona pars non ungues ponere curat- Etiam

Non barbam, secreta petit loca, balnea vitat; Nanciscetur enim pretium, nomenque poëtae, 300. Si tribus Anticyris caput insanabile nunquam Tonsori Licino commiserit. O ego laevus, Qui purgor bilem sub verni temporis horam! Non alius faceret meliora poëmata. Verum Nil tanti est. Ergo fungar vice cotis, acutum 305. Reddere quae ferrum valet, exsors ipsa secandi.

Sinici doctores non ungues ponere dicuntur, qui ostentent, se nequaquam laboribus manuariis occupatos esse.

298. Non barbam - philosophi alebant barbam, quae gravitati tribuebatur. Romani barbam alere post Africanum Minorem nonnisi in re tristi ad significationem doloris con

sueverunt.

299, Nanciscetur enim pretium nomenque poëtae enim - ironia. Pretium dignitatem, 300. Si tribus Anticyris caput insanabile Anticyra est insula in mari Aegeo notissima, Helleboro clara, quo opus habere dicebantur, qui parum sibi constarent. Strabo duas eo nomine insulas fuisse tradit, alii etiam plures. Quum in duabus tantum, ut constat, helleborus nasceretur, dicit Horatius per hyperbolen, ejusmodi poëtas omnem helleborum, quantum vel in tribus Anticyris possit crescere, non sanaturum.

301. Nunquam tonsori Licino commiserit Julius Caesar tonsorem quemdam, cui nomen erat Licini in senatum legit, quia ab ejus partibus stabat. Licinus tantum aeris haeredibus reliquit, ut ei monumentum ponerent marmoreum, a quo quidam sumsit occasionem sequentis epitaphii condendi:

Marmoreo tumulo Licinus jacet, at Cato nullo,
Pompejus parvo. Quis putet, esse Deos?

O ego laevus

-

quam ego demens (σxalos), stultus sum. 302. Qui.purgor bilem sub verni temporis horam Graeca constructio, καθαιρομαι το σωμα, ubi xata omissum. Nisi bilem purgarem et elicerem, possim facile insanus, et ideo praestantissimus poëta existimari. 304. Verum nil tanti est nocere valetudini, ut inaui poëtae titulo a quibusdam exorner. Ergo fungar Quoniam poëta esse non possum, alios saltem praeceptis conabor instruere. Observa egregium tran❤ situm, quo ad praecepta haec tradenda venit.

vice cotis

-

« PredošláPokračovať »