esset, in tanta tamen interpretum securitate ipse mihi diffidere inceperam, donec intellexi et doctos quosdam viros, quos consulebam, eadem re magnopere offendi, et ipsos etiam veteres ita haesitasse, ut, quod est fere desperantium grammaticorum, ipsam obscuritatem, quam tollere non possent, diligerent et admirarentur. Eius desperationis tenue vestigium in his Cruquiani commentatoris verbis latet: nepos] tacita et egregia significatio filii luxuriosi'; planius locutus est Acron, cuius haec sunt: nepos] filius; affectavit obscuritatem.' Ingenuam denique confessionem Porphyrioni debemus hanc nepos] bellam obscuritatem affectavit nepos non filius dicendo, sed nepos luxuriosus atque prodigus intelligendus est.' At istis profecto và un xaλà xalà népavta: interest enim aliquid inter Horatianam satiram et divinam illam Dantis comoediam, cuius ipsa obscuritas grande quiddam ac divinum habet. Suspicio semel mota confirmari mihi videtur eo, quod parum credibile est, eum patrem, qui magnum dedecus esse clamitaverit, quod filius ebrius ante noctem cum facibus per urbem vagaretur, de maiore utique eiusdem filii facinore, quod meretricis amorem legitimis nuptiis anteponebat, non aliquid gravius dicturum fuisse, quo in perditos hominis mores inveheretur. Atqui potest non admodum audaci mutatione et omnis obscuritatis species removeri et iustae exspectationi satisfieri et ipsi denique sententiarum aequalitati consuli. Videndum igitur erit, ne ita scripserit Horatius: at pater ardens saevit, quod meretrice, nefas, insanus amica filius uxorem grandi cum dote recuset ebrius et, magnum quod dedecus, ambulet ante noctem cum facibus. Sat. I. 8. 17 sqq.: quum mihi non tantum furesque feraeque suetae Sat. II. 5. 19 sqq.: ergo pauper eris.' Fortem hoc animum tolerare iubebo; Ulixis responsum ut explicarent, veteres interpretes ad quosdam Vergilianae Aeneidos locos confugerunt, quorum similis est sententia: at recte post renatas literas intellectum est, veram explicationem altius repetendam esse ex ipsa Homeri Odyssea; decere enim Homericum Ulixen Homerice loqui. Itaque alii, Cruquium secuti, hos versus attulerunt e quinto libro (223 sq.): ἤδη γὰρ μάλα πόλλ ̓ ἔπαθον καὶ πολλὰ μόγησα κύμασι καὶ πολέμῳ, μετὰ καὶ τόδε τοῖσι γενέσθω: alii Lambini rationem amplexi sunt, qui de notissimo versu cogitare maluit Od. v. 18 τέτλαθι δὴ κραδίη· καὶ κύντερον ἄλλο ποτ' ἔτλης. Atque mihi quidem Lambini iudicium ita placet, ut hodie vix quemquam de eius veritate dubitaturum esse existimem. At in ipsis Horatii verbis mendum aliquod latere persuasum habeo. Quamquam enim nullis certis argumentis demonstrari potest, illi non licuisse ea scribere, quae nunc eduntur, non credo tamen, in versu, qui paene in proverbium venerat, quicquam eum mutaturum fuisse, praesertim quum mutationis nulla possit causa excogitari. Vix igitur dubito, quin ita respondentem fecerit Ulixen: Fortem hoc animum tolerare iubebo; et quondam maiora tulit. Haec enim et propius ad Homericam formulam accedunt, et ipsa poetico sermoni convenientiora videntur: ad codices autem hac quidem in causa, quum subsequens vocabulum a t litera incipiat, nemo provocare volet. Quodsi quis haec tulit. tu' ideo minus probet, quod auribus parum iucunda sint, is eandem eiusdem literae iterationem intra quinque continuos unius eclogae versus quater inveniri meminerit, sat. II. 2. 82-86: poterit transcurrere. volet tenuatum. et tractari. volet tibi. matronae peccantis in ambo iusta potestas? quum te formidet mulier neque credat amanti. Ultimum horum versuum, quem Orellius perperam cum sequentibus coniunxerat, ad praecedentes referendum esse, recte intellexit Hauptius. Pendet tamen et ipsa haec coniunctio et omnis totius loci interpretatio e verbis peccatve superne', quae quum dixero a nemine adhuc probabiliter explicata esse, non vereor, ne id arrogantius dixisse iudicer. Lege modo hanc Orellii adnotationem: illa morem tantummodo tibi gerit, dum non te init, sed muliebri patientia sese supinat tibi superne patranti (Bivovvti).' Itane vero? Accurata nimirum lance opus est ei, qui isto modo virtutes ac vitia ponderare volet: quod si perfecisset Horatius, nae is omnium casuistarum, quos vocant, princeps habendus esset. Alii ad turpiora etiam descenderunt, verbaque illa ita interpretati sunt neque ore morem tibi gerit': at quid, obsecro, ab hoc loco alienius est? Possum non pauca opinionum commenta istis addere: nam si ab iis discesseris, qui et olim satis habebant alios exscripsisse et nunc satis habent, singuli paene interpretes suas et plane novas explicationes protulerunt, ac binas interdum singuli. Taedet et piget diutius in iis commorari: sunt enim tantum non omnes ex intimis vulgivagae Veneris penetralibus repetitae. Quodsi ulla ex iis vera esset, Horatius hanc satiram solis moechis centum artium scripsisse censendus foret, nisi forte etiam antiquitas suos Sanctios (Sanchez) habuit, qui, sola scientia delectati, vel foedissima quae ་ que curiose rimabantur. Neutris quum ille scripserit, postquam irrita fuit interpretum opera, a sola critica arte id exspectari poterit, quo maxime opus est: neque despero, si non plane certa, at probabile tamen aliquid inveniri posse. Constat enim per omnes illos versus matronam moecho opponi: moechus,proiectis insignibus, annulo equestri, Romanoque habitu' (v. 53) totus ex equite servus fit, ac vel sic metuens ad adulteram intromittitur. Matrona, etiamsi peccat, peccat tamen aliquanto honestius: non deponit ingenuitatis insignia', ut ait Cruquianus commentator, non descendit infra eùm locum, quo et ipsa et maritus positus est; metuit denique advenientem amasium neque satis illi fidit. Cur diffidat et quid potissimum metuat, quum quaerimus, responsio, nisi fallor, parata est. Servilem enim adulteri habitum quum viderit, dubia haeret, utrum personatum servum videat, an verum, qui occasione arrepta domina frui velit, quod quidem eo magis timere poterat, quoniam peccati ministram ancillam habebat (v. 60). Est autem suae dignitatis ita sibi conscia, ut servilis concubitus summum ipsi ac turpissimum flagitium videatur. Itaque donec ipsam adulteri propius accedentis faciem conspicit atque agnoscit, eo, nisi me fallit coniectura, vultu suspectum hominem intuetur, quo nobiles intueri solent homunciones longe infra se positos, quum interest ipsorum, ne insolescant humiliores neve obliviscantur, quanto inferiores sint. Tale quid quum Horatio dicendum fuisse credam, ipsa eius verba haud scio an haec fuerint: illa tamen se non habitu mutatve loco, spectatque superne, quum te formidet mulier neque credat amanti. peccatque in collatione Saxiana fuisse, testis est Gesnerus, atque notum earum est particularum confusionem in Horatianis quoque codicibus paene sollennem esse. Epist. I. 17. 1 sqq. XIV Quamvis, Scaeva, satis per te tibi consulis et scis, disce, docendus adhuc quae censet amiculus. Miror apertissimam corruptelam, qua laborat secundus epistolae versus, tam diu vel ab optimis editoribus ferri potuisse. Tandem enim quum constet impatientius interrogantis esse, interpretes, ut vocabuli vim illibatam servent, falsissimam loci explicationem comminiscuntur. Adscribam Orellii verba, quibus ceterorum disputationes simillimae sunt. Is igitur: tandem', inquit, in hac interrogatione obliqua significat, cum potentioribus recte versari rem esse valde difficilem.' Est sane difficillima, neque mirarer equidem, si dixisset Horatius, Scaevam post irritos conatus haud paucos tamen denuo quaesivisse, quid tandem sibi faciendum esset: nam plurimum fere efficiunt quaerendo, qui cum magna quaerendi patientia quandam inveniendi impatientiam coniungunt. Ubi vero post diuturnam investigationem ad certam alicuius rei scientiam pervenimus, nullus impatientiae locus est: sunt enim in scientia sedata, tranquilla, pacata denique omnia, quod ni ita esset, quotus quisque quaerendi laborem toleraret? Itaque scire, quid tandem faciendum sit' neque Latine dicitur, neque rationi consentaneum est. Peccant autem interpretes etiam hoc, quod in ipsa sententia explicanda parum curiose versantur. Apparet, nisi fallor, de ratione, qua maioribus utendum sit, nihil universe praecipi posse, sed debere ipsa illa praecepta non minus diversa esse, quam diversa est eorum conditio, quibus prae |