Nil aequale homini fuit illi; saepe velut qui
Currebat fugiens hostem, persaepe velut qui
Iunonis sacra ferret; habebat saepe ducentos,

10

Saepe decem servos; modo reges atque tetrarchas, Omnia magna, loquens, modo: Sit mihi mensa tripes et Concha salis puri et toga, quae defendere frigus Quamvis crassa queat. Decies centena dedisses

14. alebat Bentleius ex Cod. Voss. () errore: halebat. (Habebat firmat Seneca Ep. 420.) 14. puri, toga Seneca. 45. deciens S.

-

15

nescio quam bene comparantes | totumque censum centum quinque ac Virg. Aen. 6, 646: Obloquitur numeris septem discrimina vocum.

triginta milium nummum relictum. (Sordes obiiciebantur Tillio, quem praetorem quinque tantum sequebantur pueri, Sat. 4, 6, 107.) Dio Cass. 59, 8: (Γάϊος) τῷ γε Πεί σωνι δέκα δούλους ἐπάγεσθαι ἐπιτρέψας, εἶτ ̓ ἐπειδὴ πλείονας ᾐτή σατο, ἀφῆκεν ὅσοις ἂν ἐθελήσῃ χρήσασθαι. tetrarchas] nomen principum praecipue Gallograeciae et Iudaeae. loquens] «in ore habens, intimam cum principibus familiaritatem, nil nisi magnas res, iactans.» Cic. ad Att. 9, 2a, 3: nihil nisi classes loquens et exercitus. mensa tripes] «delphica simplex, qualis decet hominem paucis contentum et plerumque solum sine convivis coenantem.» Eius imaginem habes in Museo Borbonico T. XI. Tav. 48. Delphicis opponuntur | monopodia marmorea aut citrea cum pede uno eburneo vel aereo.

9-19. Nil] «Nihil erat aequabile in illo homine; in nulla re sibi constabat.»> Synesius Narr. Aeg. p. 8. Krab. de Typhone: οὐδ' αὐτὸς ἦν αὐτῷ παραπλήσιος, ἀλλὰ παντοδαπόν τι κακόν. velut qui] βραχυλογία pro: «Saepe currebat, velut qui fugiens hostem curreret, saepe lente incedebat, velut qui Iunonis sacra ferret.» Iunonis sacra] Loquitur de xavnçópois, «quae manibus sublatis sacra quaedam reposita in capitibus ferebant.» (Cic. Accus. 4, 3.) H. 1. sunt lunonis, cum alibi memorentur canephoroe (sic Cic.) Minervae, Cereris (Attica virgo Cum sacris Cereris, Sat. 2, 8, 14.), Bacchi, Dianae. (Theocr. 2, 66.) Cic. de Off. 1, 36: Cavendum est, ne tarditatibus utamur in ingressu mollioribus, ut pomparum ferculis similes esse vi- Concha salis puri] Opponitur sadeamur. Saepe decem] minimum linum argenteum. «Pauperiores in fere servorum numerum. Octo ha- marina concha salem tritum habere bebat Horatius in familia sua ru- solent, quo cum pane vescantur.» stica, Sat. 2, 7, 448.; tribus ei PORPH. Cfr. Sat. 2, 2, 47: cum coena ministrabatur, Sat. 4, 6, 446. sale panis Latrantem stomachum bene Val. Max. 4, 4, 44: M. Scaurus leniet. Plin. H. N. 34, 44: sal pulquantulam a patre hereditatem ac- mentarii vicem implet. Hoc tantum ceperit, in primo libro eorum, quae volt, ut sit candidus, sine faecibus, de Vita sua scripsit, refert. Ait defaecatus. · crassa] pinguem toenim sibi decem sola mancipia,│gam similiter dixit Sueton. Octav.

|

Huic parco paucis contento, quinque diebus
Nil erat in loculis. Noctes vigilabat ad ipsum
Mane, diem totum stertebat; nil fuit unquam
Sic impar sibi. — Nunc aliquis dicat mihi: Quid tu?
Nullane habes vitia? Immo alia et fortasse minora.
Maenius absentem Novium cum carperet, Heus tu,

20. et fortasse bScdp, Pottierii omnes, L, Bentl. et Fea, item J : haud fortasse Feae unus Ch. B. a sec. m., CtM. (Excidit e Cod. B. v. 20.) 24. Maevius p, Iahn in Adnott., Menius pr. d, Mevius corr. d, Mallius J. Becker Rh. Mus. N. F. V. p. 373. BbSc.) cum] dum d.

(Ut nos,

20

82. (pingues tunicas Martial. 44, 443., | hoffentlich wohl kleinere.» Exi

-

guam vel potius nullam auctoritatem a Codd. (velut uno Cod. Feae a sec. manu) habet altera lectio haud fortasse minora, in qua et languet fortasse et omnino Horatius reus fit falsae illius modestiae, quae longe saepius apud nos reperitur quam apud antiquos ante tempora Tiberii eiusque successorum, ubi pro ego dicere coeperunt mea

pingues lacernas Iuven. 9, 28.), kirtam Lucan. 2, 386. Quintil. 42, 40, 47. Tac. Dial. 26. id est, plebeiam ac vilem. Decies centena] milia H. S. (Floren. Rhen. circiter 95000. Franc. Gall. 200000.) Est quasi proverbium, ut nobis eine Million. Martial. 4, 404: Si dederint superi decies mihi milia centum. quinque diebus] paucis; ut nos dicimus octo. Sic impar sibi] Seneca Ep. 420:|parvitas. (Val. Max. Praef.) Hand qualem hunc describit Horatius, nunquam eundem, ne similem quidem sibi; adeo in diversa aberrat.

20-24. Immo] h. 1. est eius, qui miratur alterum de re quae certa sit quaerere.

Turs. III. p. 35: «Qui haud praeferunt, non animadvertisse videntur, haud non recte poni in eo, quem obtinet, loco, neque unquam coniungi posse cum v. fortasse. Cum et fortasse minora] haud scribitur, deesse aliquid viPrimus, opinor, Aldus Manutius detur. Nihil deest, nec quidquam sincerum vas incrustare voluit et improbari potest in hac quidem reposuit haud minora; quem dein- sententia: Quae ego me habere ceps plerique omnes nimium pa- | concedam, alius sunt potius genetienter secuti sunt. Quid enim? an credibile est hoc fassum esse Horatium? sua vitia non minora esse illis, quae in Tigellio tam acerbe notaverat ! Immo vero sibi mediocria tantum vitia esse alibi gloriatur, non Tigellianis similia, Sat. 4, 4, 430. 6, 65. Summa urbanitas est in v. fortasse; quasi non pugnaturus foret, si quis vel aequalia esse diceret.» BENTL., quocum cfr. C. Passow et Mitscherlich in Racem. III. «Und doch

ris, et, ut opinor, etiam minora. Immo alia enim significat: immo habeo vitia, sed alia. » Comm. Cruq.: «Confiteor me habere vitia, sed fortasse minora.» Hinc Baxterus et Voss: at fortasse. Maenius] Sat. 4, 4, 404. - Novium] hominem ignotum. Novium feneratorem tangit Sat. 4, 6, 124. Sententiae sic cohaerent cum praecedd.: «Atque hoc pro certo affirmare possum me tam stultum et improbum non esse, quam Mae

Quidam ait, ignoras te? an ut ignotum dare nobis
Verba putas? Egomet mi ignosco, Maenius inquit.
Stultus et improbus hic amor est dignusque notari.
Cum tua pervideas oculis mala lippus inunctis,

22. aut ignotum superscr. ut b. 25. Cum tua tu videas malebat Bentleius, edidit Cum tua praevideas e Cod. Regiae Soc. (2) Rutgersii coni. firmante. (Ut nos, omnes mei et Pottierii praeter unum 49., in quo est praevideas.) male Bentl. e Cruquii aliquot Codd.

-

(Ut nos, omnes mei et Pottierii.)

25

reare?» dare Verba] pro re

bus, id est, «decipere, circumvenire.» — ignosco] Nota lusum poëtae in verbis cognatis ignoras, ignotum, ignosco brevissimo intervallo se excipientibus. improbus] «nimius, modum longe excedens, ideoque perversus.» Vid. ad Od. 3, 24, 62.

nium illum novimus, ut carpam | te] «nescis, quibus vitiis tu laboabsentes amicos, mihi ignoscam res, quam reprehensionem mecet.» Longe diversa ratione Kirchn. Quaestt. Horat. p. 56. haec omnia vv. 19-37. interlocutori cuidam, | Horatii narrationem de Tigellio interpellanti et ad propria vitia ipsum revocanti, tribuit, quem his verbis acriter in eum invehi fingat: «Quid tu? nullane habes vitia? Immo alia habes; et fortasse minora dices te habere, ex more illorum, qui se ipsos unice amant, ut Maenius ille cet. Stultus profecto et improbus hic amor est! cet. filix innascitur agris.» Sed tres propter causas huic interpretationi accedere nequeo: 1) per se nimis longa est interlocutoris oratio, sive

25-28. pervideas] Pervidere sane significat, ut ait Bentleius, «acute et perspicue et penitus rem videre»; sed, ut ipse significat, quomodo ille, quocum loquitur poëta, sua vitia pervidet? Nimirum lippus et propterea oculis collyrio inunpotius declamatio sine dialogo. 2) | ctis; id quod huc redit: «parum Vv. Illuc praevertamur tum nullo | pervidet.» «Non minus ironice lomodo cohaerent cum praecedd., nisi vero dicemus satis inconcinne Horatium velut obiurgatione ista lassum ad aliam sententiam transire. 3) Quod vero caput est: Quis tandem, quaeso, satirarum scriplor unquam se ipse tam acriter castigavit propter vitia, a quibus prorsus alienus erat, ut non salse| ac facete ficto obiurgatori responderet, quemadmodum Horatius ipse Damasippo et Davo? Hoc enim diceret reprehensor: «Alter es Maenius, Horati, stultus et improbus; denique concute te ipsum!» Quid hic? Silet, tacet, mussat. - ignoras

cutus est quam si quis diceret: Tu, qui tam fortiter plumbeo gladio hostes tuos invadis.» STEPHANUS. Cfr. Od. 3, 7, 21: scopulis surdior Icari Voces audit. Sat. 4, 2, 94 : Hypsaea caecior - - spectes. Verbum praevidere pro praetervidere auctoritate caret; mala praefero cum Codd. meis, cum et lippus oculis inunctis (cfr. Epp. 4, 4, 29.) per se sufficiat, nec magnopere placeat eandem formulam paucis versibus quater repeti, male lippus, (male laxus,) male parvus, fultum male talis. Mala autem homonymum esse vitiorum, qua de re nonnulli

Cur in amicorum vitiis tam cernis acutum,

Quam aut aquila aut serpens Epidaurius? At tibi contra
Evenit, inquirant vitia ut tua rursus et illi.
Iracundior est paulo, minus aptus acutis

Naribus horum hominum; rideri possit eo, quod

27. Af ac Bb (non Scdp). 29. aduncis dubia Bentleii suspicio.

dubitarunt, demonstrat Epp. 2, 2, 427: Dum mea delectent mala me. Cf. Phaedrus 4, 40, 4: Hac re videre nostra mala non possumus; Alii simal delinquunt, censores sumus. aquila] II. p, 674: aierós, öv á

τέ

30

| rum iudicio compensari debeant, tamen, ut fit, velut lineamenta quaedam suorum morum immiscuisse videtur, secum reputans, propter quae ipsum interdum uvzınqıoral reprehenderint. Ita se irritaφασιν Ὀξύτατον δέρκεσθαι bilem esse fatetur Sat. 2, 3, 323. ἐπουρανίων πετεηνῶν. serpens Epp. 4, 20, 25: Irasci celerem, taEpidaurius] Pausan. 2, 28: Apá- men ut placabilis essem; de rustica κοντες - - καὶ ἕτερον γένος ἐς τὸ sua tonsura et cetero cultu neglecto ξανθότερον δέπον τῆς χρόας ἱερος Epp. 1, 4, 94.; rursus de ingenio, μὲν τοῦ ̓Ασκληπιού νομίζονται | quo negligentia ista compensetur, καὶ εἰσὶν ἀνθρώποις ἡμεροι, τρέ- Οd. 2, 18, 9. od. 3, 30. ac saeφει δὲ μόνη σφᾶς ἡ τῶν Ἐπιδαυ- | pius. Minus probabiliter alii cum pior yy. Ovid. Metam. 45, 670: Acrone haec omnia ad Virgilium In serpente deus (Aesculapius) referunt; qua de opinione recte iuoculos circumtulit igne micantes. V. dicavit Madvig Opuscc. 1. p. 70 Excursum I. Ad sententiam cfr. Me- sq. aculis Naribus horum hominand. p. 302. Mein.: Tí růλλórpiov, num] nunc viventium, qui levissima ἄνθρωπε βασκανώτατε, Κακόν | quaeque vitia in aliis facillime odoὀξυδερκεῖς, τὸ δ ̓ ἴδιον παραβλέ- | zag; Sosicrates apud Stob. T. 23, 2: ̓Αγαθοὶ δὲ τὸ κακὸν ἑσμὲν ἐφ' ἑτέρων ἰδεῖν, Αὐτοὶ δ' ὅταν ποιωμεν, οὐ γινώσκομεν. — contra] «e contrario, vicissim» potius quam ut explicavit Hand Turs. II. p. 449. #aliter», coll. Cic. ad Fam. 42, 18, 1: utrumque contra accidit (atque exspectaveram).

29. 30. Iracundior cet.] Etsi universe et generatim de iis vitiis loqui videtur, quae in quocunque homine alios offendere possint, sed eiusdem virtutibus ex hominum honestorum et a malignitate alieno

HORAT. VOL. II. ED. MAI. III.

rantur, derident, vituperant; talibus igitur homo simplex ac negligentior parum convenit et persaepe reprehensionis ansam praebet. Sic enim minus aptus explicandum videtur ad analogiam loci Tulliani Brut. 62, 223: aplior etiam Palicanus auribus imperitorum, id est, « magis his placebat.» Alii cum Porphyrione: «Habet aliqua vitia (amicus) ita ut paulo iracundior sit nec possit deridentium urbanitatem, quae nunc maxime exercetur, sustinere.» Minus aplus igitur hi minus recte exponunt: «minus se adaptans derisioni ac propter hoc ipsum stomachosior.»

Rusticius tonso toga defluit et male laxus

In pede calceus haeret: at est bonus, ut melior vir
Non alius quisquam, at tibi amicus, at ingenium ingens
Inculto latet hoc sub corpore. Denique te ipsum
Concute, num qua tibi vitiorum inseverit olim
Natura aut etiam consuetudo mala; namque
Neglectis urenda filix innascitur agris.

Illuc praevertamur, amatorem quod amicae

34. corpore] pectore bd et corr. c, item «Lambini aliquot codices et Pulmanni Torrentiique atque quattuor ex nostris.>> BENTL. 35. num tibi quid c. insederit (sic) superscr. inseruit b.

34-37. Rusticius] iunge cum v. tonso dumtaxat. defluit] «parum apte composita est.»> male laxus - – haeret] Schol. Cruq. haec adnotavit: «male laxus, multum laxus (Hand Turs. III. p. 584.); -- sed melius dicemus male haeret, id est, indecenter vel non haeret.» Atque re vera adi. laxus vel sine addito adv. male significat calceum parum habilem et aptum ad pedem; contra Heindorfii vana est opinio: «In haeret liegt der Mangel des festen Schlusses. Immo in pede haeret est «pedi (firmiter) affixus est.» Od. 4, 17, 27: haerentem coronam Crinibus. Sat. 4, 40, 49: Haerentem capiti coronam. (Vid. Funkhaenel in Zeitschr. f. Alterthw. 4844. p. 698.) Ad sententiam conf. Theophr. Char. 4: ὁ δὲ ἄγροικος τοιοῦτός τις, οἷος · μείζω τοῦ ποδὸς τὰ ὑποdýμara popεiv. Ovid. A. A. 4, 516 Nec vagus in laxa pes tibi pelle natet. Quintil. 44, 3, 437: et toga et calceus et capillus tam nimia cura quam negligentia sunt reprehendenda. at at] Triplex at sic est apud Cic. ad Fam. 2, 15, 4. Verr. 3, 4, 8. tibi] «quocum nunc ipsum colloquor »>, non « Maecenati», ut alii explicant, quo quidem nihil inconcinnius dicere potuisset.

at

-

-

35

Inculto] de amictu neglecto. (v. 31.) te ipsum] Non tam evpovías causa sic scripsit pro te ipse, ut opinatus est Reisigius (Lat. Sprachw. p. 365.), sed ipse significaret a nemine alio eum concuti debere; ipsum contra hunc, quem alloquitur, aliis omnibus opponit, ante quos primum semet ipsum examinare debeat. Concute] imagine desumpta ab eo, qui furem concutit: rütteln. In prosa or. frequentius «excutere» pro diligenter explorare. Comparant quidem, non tamen prorsus apte, Virg. Aen. 7, 338: Fecundum concute pectus, et Iuven. 40, 327: et se Concussere ambae, id est, «ad ultionem se excitarunt. »> Prorsus contra simile est Arrian. Epict. 3, 14, 3: xεрpißleψαι, ἐνσείσθητι, ἵνα γνῷς τίς εἰ.

urenda filix] «quae aliter quam igne exstirpari nequit.» Virg. Ge. 2, 189: Et filicem curvis invisam pascit aratris. Illud proverbii speciem habet.

38-42. Illuc praevertamur] «Si volumus ex aequo bonoque de amicis iudicare, ante omnia ad illud exemplum nos convertamus, quomodo de amicarum naevis amatores, de liberum vitiis parentes iu