SATIRA V.
Iter Brundisinum.
Egressum magna me excepit Aricia Roma
Hospitio modico; rhetor comes Heliodorus,
Graecorum longe doctissimus. Inde Forum Appt,
Differtum nautis, cauponibus atque malignis.
5 Hoc iter ignavi divisimús, altius ac nos.
Praecinctis unum: minus est gravis Appia, tardis.
Hic ego propter aquam, quod erat deterrima, ventri
Indico bellum, coenantes haud animo aequo
Exspectans comites. Jam nox inducere terris
10 Umbras et coelo diffundere signa parabat;
Tum pueri nautis, pueris convicia nautae
Ingerere:,,Huc appelle! Trecentos inseris! Ohe,
Jam satis est!" Dum aes exigitur, dum mula ligatur,
Tota abit hora. Mali culices ranaeque palustres
Avertunt somnos, absentem ut cantat amicam
Multa prolutus vappa nauta atque viator
Certatim. Tandem fessus dormire viator
Incipit, ac missae pastum retinacula mulae
Nauta piger saxo religat stertitque supinus.
20 Jamque dies aderat, nil quum procedere lintrem
Sentimus: donec cerebrosus prosilit unus
Ac mulae nautaeque caput lumbosque saligno Fuste dolat. Quarta vix demum exponimur hora. Ora manusque tua lavimus, Feronia, lympha. 25 Millia tum pransi tria repimus, atque subimus Impositum saxis late candentibus Anxur. Huc venturus erat Maecenas optimus atque Coccejus, missi magnis de rebus uterque Legati, aversos soliti componere amicos. 30 Hic oculis ego nigra meis collyria lippus Illinere. Interea Maecenas advenit atque Coccejus, Capitoque simul Fontejus, ad unguem Factus homo, Antoni, non ut magis alter, amicus. Fundos Aufidio Lusco praetore libenter
35 Linquimus, insani ridentes praemia scribae,
1. accepit. 6. nimis f. minus.
Praetextam et latum clavum, prunaeque vatillum.
In Mamurrarum lassi deinde urbe manemus,
Murena praebente domum, Capitone culinam.
Postera lux oritur multo gratissima; namque
40 Plotius et Varius Sinuessae Virgiliusque
Occurrunt, animae, quales neque candidiores
Terra tulit, neque quis me sit devinctior alter.
O qui complexus et gaudia quanta fuerunt!
Nil ego contulerim jucundo sanus amico.
45 Proxima Campano ponti quae villula, tectum
Praebuit, et parochi, quae debent, ligna salemque.
Hinc muli Capuae clitellas tempore ponunt.
Lusum it Maecenas, dormitum ego Virgiliusque :
Namque pila lippis inimicum et ludere crudis.
50 Hinc nos Cocceji recipit plenissima villa,
Quae super est Caudi cauponas. Nunc mihi paucis
Sarmenti scurrae pugnam Messîque Cicirri,
Musa, velim memores, et quo patre natus uterque
Contulerit lites. Messi clarum genus Osci;
55 Sarmenti domina exstat; ab his majoribus orti
Ad pugnam venere. Prior Sarmentus:,,Equi te
Esse feri similem, dico." Ridemus, et ipse
Messius:,,Accipio", caput et movet.,,O, tua cornu
Ni foret exsecto frons," inquit,,,quid faceres, quum
60 Sic mutilus miniteris ?" At illi foeda cicatrix
Setosam laevi frontem turpaverat oris.
Campanum in morbum, in faciem permulta jocatus,
Pastorem saltaret uti Cyclopa, rogabat :
Nil illi larva aut tragicis opus esse cothurnis.
65 Multa Cicirrus ad haec: Donasset jamne catenam
Ex voto Laribus, quaerebat; scriba quod esset,
Deterius nihilo dominae jus esse; rogabat
Denique, cur unquam fugisset, cui satis una
Farris libra foret, gracili sic tamque pusillo?
70 Prorsus jucunde coenam producimus illam.
Tendimus hinc recta Beneventum, ubi sedulus hospes Paene macros arsit dum turdos versat in igni;
60. minitaris. 67. nihilo (nilo) deterius.
Nam vaga per veterem dilapso flamma culinam
Vulcano summum properabat lambere tectum.
75 Convivas avidos coenam servosque timentes
Tum rapere atque omnes restinguere velle videres.
Incipit ex illo montes Apulia notos
Ostentare mihi, quos torret Atabulus, et quos
Nunquam erepsemus, nisi nos vicina Trivici
80 Villa recepisset, lacrimoso non sine fumo,
Udos cum foliis ramos urente camino..
Quattuor hinc rapimur viginti et millia rhedis,
Mansuri oppidulo, quod versu dicere non est,
Signis perfacile est: venit vilissima rerum
85 Hic aqua; sed panis longe pulcherrimus, ultra
Callidus ut soleat humeris portare viator;
Nam Canusi lapidosus, aquae non ditior urna
Qui locus a forti Diomede est conditus olim.
Flentibus hinc Varius discedit maestus amicis.
90 Inde Rubos fessi pervenimus, utpote longum
Carpentes iter et factum corruptius imbri.
Postera tempestas melior, via pejor, ad usque
Bart moenia piscosi. Dein Gnatia, lymphis
Iratis exstructa, dedit risusque jocosque,
95 Dum flamma sine thura liquescere limine sacro
Persuadere cupit. Credat Judaeus Apella,
Non ego; namque deos didici securum agere aevum,
Nec, si quid miri faciat natura, deos id
Tristes ex alto coeli demittere tecto.
100 Brundisium longae finis chartaeque viaeque est.
SATIRA VI.
De vera nobilitate.
Non, quia, Maecenas, Lydorum quidquid Etruscos
Incoluit fines, nemo generosior est te,
Nec, quod avus tibi maternus fuit atque paternus,
Olim qui magnis legionibus imperitarent,
5 Ut plerique solent, naso suspendis adunco
Ignotos, ut me libertino patre natum.
Quum referre negas, quali sit quisque parente
Natus, dum ingenuus: persuades hoc tibi vere,
Ante potestatem Tulli atque ignobile regnum
10 Multos saepe viros, nullis majoribus ortos,
Et vixisse probos, amplis et honoribus auctos;
Contra, Laevinum, Valeri genus, unde Superbus
Tarquinius regno pulsus fuit, unius assis
Non unquam pretio pluris licuisse, notante
15 Judice, quo nosti, populo, qui stultus honores
Saepe dat indignis et famae servit ineptus,
Qui stupet in titulis et imaginibus. Quid oportet
Nos facere a vulgo longe longeque remotos?
Namque esto, populus Laevino mallet honorem
20 Quam Decio mandare novo, censorque moveret
Appius, ingenuo si non essem patre natus:
Vel merito, quoniam in propria non pelle quiessem.
Sed fulgente trahit constrictos gloria curru
Non minus ignotos generosis. Quo tibi, Ţilli,
25 Sumere depositum clavum fierique tribuno?
Invidia accrevit, privato quae minor esset.
Nam ut quisque insanus nigris medium impediit crus
Pellibus et latum demisit pectore clavum,
Audit continuo:,,Quis homo est hic? Quo patre na
30 Ut si qui aegrotet, quo morbo Barrus, haberi
Et cupiat formosus, eat quacunque, puellis
Injiciat curam quaerendi singula, quali
Sit facie, sura, quali pede, dente, capillo :
Sic qui promittit, cives, urbem sibi curae,
35 Imperium fore et Italiam et delubra deorum,
Quo patre sit natus, num ignota matre inhonestus,
Omnes mortales curare et quaerere cogit.
,,Tune, Syri, Damae aut Dionysî filius, audes Dejicere e saxo cives aut tradere Cadmo?" 40,,At Novius collega gradu post me sedet uno; Namque est ille, pater quod erat meus.",,Hoc tibi Paulus
18. longe lateque. 29. hic est, hic et, hic aut.
Et Messala videris? At hic, si plostra ducenta
Concurrantque foro tria funera, magna sonabit,
Cornua quod vincatque tubas: saltem tenet hoc nos.“
Nunc ad me redeo libertino patre natum,
Quem rodunt omnes libertino patre natum,
Nunc, quia sim tibi, Maecenas, convictor, at olim,
Quod mihi pareret legio Romana tribuno.
Dissimile hoc illi est, quia non, ut forsit honorem
50 Jure mihi invideat quivis, ita te quoque amicum,
Praesertim cautum dignos assumere, prava
Ambitione procul. Felicem dicere non hoc
Me possim, casu quod te sortitus amicum.
Nulla etenim mihi te fors obtulit; optimus olim
55 Virgilius, post hunc Varius dixere, quid essem.
Ut veni coram, singultim pauca locutus
Infans namque pudor prohibebat plura profari –
Non ego me claro natum patre, non ego circum
Me Saturejano vectari rura caballo,
60 Sed, quod eram, narro. Respondes, ut tuus est mos,
Pauca; abeo; et revocas nono post mense jubesque
Esse in amicorum numero. Magnum hoc ego duco ;
Quod placui tibi, qui turpi secernis honestum
Non patre praeclaro, sed vita et pectore puro.
65 Atqui si vitiis mediocribus ac mea paucis
Mendosa est natura, alioqui recta, velut si
Egregio insparsos reprehendas corpore naevos;
Si neque avaritiam neque sordes nec mala lustra
Objiciet vere quisquam mihi; purus et insons -
70 Ut me collaudem si et vivo carus amicis:
Causa fuit pater his, qui macro pauper agello
Noluit in Flavi ludum me mittere, magni
Quo pueri magnis e centurionibus orti,
Laevo suspensi loculos tabulamque lacerto,
75 Ibant octonis referentes Idibus aera,
Sed puerum est ausus Romam portare docendum
Artes, quas doceat quivis eques atque senator
Semet prognatos. Vestem servosque sequentes
47. sum. 53. possum. 67. inspersos.
|