In conjugio non est continentia, nec puritas, nec In conjugio igitur et moderato conjugii usu nu sanctitas. Sed in sacerdotibus requiritur continentia, coinquinationis labes hominem coram Deo conta puritas et sanctitas. Ergo sacerdotes non debent vivere nans quaerenda, sed in coacto et impuro coelib in conjugio. Vicissim: in conjugio est labes, carnalis sacrificulorum, ex quibus ne centesimus quidem c concupiscentia et immundicies. Sed a sacerdotibus ab- tinentiae dono instructus est, turpitudinem et imm esse debet omnis labes, carnalis concupiscentia et im- diciem multiplicem inveniet Bellarminus, de quo j mundicies. Ergo sacerdotes non debent vivere in conju- olim conquestus Bernhardus in serm. de conv. gio. Si dicas, ideo illa dicta ad sacerdotum conjugia cleric. cap. 29: Si juxta Ezechielis propheti applicari, quia sunt illicita; respondeo, et peti princi- (inquit) parietem fodiamus, ut in domo videam pium et mutari quaestionis statum. Quod principium horrendum. Siquidem post fornicationes, post ad petatur, demonstratum fuit suo loco, quando libertatem teria, post incestus, nec ipsae quidem apud aliqu conjugii sacerdotibus vindicavimus. Quod mutetur ignominiae passiones et turpitudinis opera desu quaestionis status, patet ex verbis Innocentii. Pro- Utinam non fierent, quae usque adeo non conveniu positum enim est Innocentio demonstrare ex Scrip- ut nec apostolum haec scribere, nec nos dice tura, quod sacerdotum conjugia sint illicita, de his oporteret, ut nec dicentibus crederetur, quod hum (inquit, qui in diaconi ministerio aut in officio num aliquando occupaverit animum tam abominan presbyterii positi filios generant) manifesta est di- cupido. Vae, vae, inimicus hominum sulphurei illi vinarum legum disciplina, ac postea subjicit illa incendi reliquias infelices circumquaque dispers argumenta, in quibus nullus nervus, nullus nexus, exsecrabili illo cinere ecclesiae corpus adspersit nisi conjugium et mundicies, matrimonium et sancti- ipsorum quoque ministrorum ejus nonnullos san tas sibi invicem opponantur. Videt hoc Bellarminus, foetidissima spurcissimaque respersit etc. Idem ser ideo 2. subjicit. Si in actu matrimonii turpitudinem 66. super Cant.: Tolle de ecclesia honorabile conjugiu et immundiciem aliquam esse diceremus ratione et torum immaculatum, nonne reples eam concubin concupiscentiae et rebellionis membrorum, nihil dice- riis, incestuosis, seminifluis, mollibus, masculoru remus divinis literis repugnans. Respondemus: imo concubitoribus et omni denique genere immundorum vero adversatur id disertis verbis apostoli ríos o quod ipsum de statu ecclesiastico jure dici poterit. γάμος ἐν πᾶσι καὶ ἡ κοίτη ἀμίαντος Hebr. 13, ν. 4, 28. Quomodo vero probat Bellarminus, in act ex quo Paphnutius in concilio Niceno hanc conclu- matrimonii esse turpitudinem et immundiciem, pro sionem deduxit, quod consuetudo cum propria uxore pter quam sacerdotes a conjugio merito sint arcendi in conjugio sit castitas. Socrates libr. 1. histor. nam hic quaestionis status Siricio et Innocentio era c. 8. Sozomenus libr. 1. c. 22. c. Nicena etc. dist. 31. propositus. Adducit 1. verba Abimelechi 1. Sam. 21, v. adversatur omnibus Scripturae dictis, in quibus con- rogantis Davidem, an pueri sint mundi a mulieribu. jugium turpitudini et immundiciei opponitur 1. Thess. Respondemus: nondum probatum est, usum legitin 4, v. 3. adversatur sanctae Dei ordinationi in para- conjugii inter immundiciei Leviticae species ess diso institutae, adversatur sanioribus Pontificiis. numerandum, cum enim variae rationes contamina Ribera in comm. Hebr. 13: Torus immaculatus tionis a mulieribus in lege Mosaica tradantur, ut in pue dicitur et impollutus, cum nullo adulterio foedatur. perio, in menstruis, in fluxu sanguinis, nuspiam tame Peraldus in tract. de temperant.: Conjugii usus di- lex dicit, usum conjugii reddidisse hominem immur XV. 28. citur torus immaculatus, adversatur ipsi Bellarmino, dum; ac si vel maxime Moyses dixisset, esse legale qui in hoc ipso capite §. 41. dicit, per actum con- sive ceremonialem, non tamen sequeretur, esse morale jugalem acquiri posse gratiam Spiritus sancti, immundiciem, sed si talis constitutio, quod mandu quando actus iste est actus justitiae vel obedientiae caturi de cibis sacris, abstinere debeant ad tempu vel caritatis. At si in actu conjugali est turpitudo a conjugali consuetudine, fuisset facta, pertinuiss et immundicies, quomodo per illum acquiri potest duntaxat ad externam paedagogiam, qua homine gratia Spiritus sancti? Frivolum est, quod dicitur, admonerentur, conceptionem et nativitatem po ratione concupiscentiae et rebellionis membrorum lapsum esse peccato contaminatam, sicut ante s turpitudinem et immundiciem in eo recte statui, lennem promulgationem legis Exod. 19, v. 15. jubear distinguendum enim inter ipsum actum conjugalem tur Israëlitae ab uxoribus per biduum abstinere, legibus conjugii congruentem et inter peccati labem de interna animi mundicie admonerentur et majo post lapsum actum illum exercentibus, imo omnibus cum reverentia Deum suum loquentem audirem hominibus etiam illis, qui in coelibatu vivunt, ad- ac 1. Corinth. 7, v. 5. conjugibus permittit aposto haerentem. Sane post lapsum libidinis lepra sanctis- lus, ut a congressu ad tempus abstineant, ut solennio simo generationis operi adhaeret, idque non minus ribus precibus vacare possint. De tota hac re inferiu quam totam hominis naturam contaminat, interim plura. 2. Apocal. 14, v. 4: Hi sunt, qui cum mulieribu nec conjugium desinit esse sancta Dei ordinatio, nec coinquinati non sunt, virgines enim sunt; ubi coin actus conjugalis propterea in se ac per se est tur-quinatio vocatur omnis actus, quo perit virginitas pitudo et immundicies, cum ex Dei institutione per matrimonium autem virginitatem perire negar conjugium post lapsum sit libidinis remedium, atque non potest. Respondemus: non de coelibatu carnali actus ille conjugalis tegatur honestate nuptiarum, sed de virginitate spirituali hunc locum apocalypti ne coram Dei oculis sit coinquinatio et immundicies. cum esse accipiendum, et fidei analogia et circum Pres antiae textus et modus loquendi in Scripturis usi- apostolicum, quod debeamus ab omni inquinamento as evidenter probant. Vide tract. de evang. §. 101. carnis et spiritus nos mundare 2. Corinth. 7, v. 1. fice loco unicum illud urgemus: quodcunque est Deum in corpore et spiritu nostro glorificare er, illi non debet tribui coinquinatio. Lectus 1. Corinth. 6, v. 20. corpora nostra hostiam sanctam salis est duíarros Hebr. 13, v. 4. Ergo non ac Deo placentem exhibere Rom. 12, v. 1. est gebet illi tribui coinquinatio. Ribera in comm. illius nerale ad omnes vere pios, etiam conjugatos pertie. Torus immaculatus et impollutus dicitur, cum nens, ergo non ad solos coelibes sanctitas corporis adulterio foedatur. Peraldus in tract. de et spiritus restringenda. Etiam piorum conjugum per.: Conjugii usus dicitur torus immaculatus. corpora sunt Spiritus sancti templa 1. Corinth. 6, shil turpe in actu conjugii est, cur homines v. 19. alias Christi non essent, si Spiritum Christi verrunt, neque coram aliis eum exercere audent, non haberent Roman. 8, v. 9. ergo non de solis vircar Levit. 18. et 20. instrumenta hujus actus ginibus dicendum, quod sint sanctae corpore et pitudinis vocabulo appellantur? Respondemus: spiritu. Recte igitur in eum locum apostolicum taguendum inter pudorem civilem et turpitudi- 1. Corinth. 7. commentatur Espencaeus episcopus in XV. 30. moralem. Usus conjugii secretum quaerit, non comm. Tit. 2: Quod innupta cogitare dicitur, quae qasi sit immundicies et turpitudo moralis coram sunt Dei, ut sit sancta corpore et spiritu, non sic sed quia civilis pudor illud suadet, sicut etiam accipiendum est, ut putemus, non esse sanctam corendi actus in secreto exercetur, nec tamen pore Christianam conjugem castam, omnibus quippe Deo immundiciem et turpitudinem quandam fidelibus dicitur, eorum corpora esse membra Christi, uniem obtinet. Distinguendum etiam inter ipsum Dei vivi et Spiritus sancti templa. Clemens usum et inter concupiscentiam pravam post Alexandr. libr. 3. strom.: Etiam nupta et de iis, ei adhaerentem. Concupiscentiae labes ad- quae sunt mariti, et de iis, quae sunt Domini, soconjugibus et actui conjugali nequaquam licita est in Domino, ut sit sancta corpore et spiri, ut ipse conjugii actus sit turpitudo et im- tu. Si dicas, apostolum in collatione virginis cum andieies, quin potius Deus in hac naturae infirmi- conjugata istud tanquam proprium tribuere virgiper lapsum introducta remedium consuetudinis ni, quod curet, ut sit sancta corpore et spiritu, sajugalis contra incontinentiam ordinavit et libidi- respondeo: ut distincta est continentia virginitatis a žiar, quando in consuetudine conjugali ad- castitate conjugali, a qua non differt specie, sed test, sub venia conjugii tegit. Augustinus gradu; ita quoque sanctitas corporis et spiritus in 9. de Genes. c. 7: Infirmitas incontinentiae, virgine differt a sanctitate corporis et spiritus in He est in carne per peccatum mortua, ne cadat conjuge non specie, sed gradu. Nequaquam igitur Arinam flagitiorum, excipitur honestate nuptia- piis conjugibus denegat corporis et spiritus sancti1. Si non peccassent primi homines, sine carnis tatem, nec immundiciem et contaminationem sanctiico ac fervore libidinis ipsi ac successores tati oppositam illis tribuit, sed diversos duntaxat convenirent, et sicut remunerabile est aliquod gradus sanctitatis distinguit. Dictum apostolicum bonum, sic coitus eorum bonus esset et remune- Rom. 8, v. 8: Qui in carne sunt, Deo placere non posrabilia. Quia vero propter peccatum letalis concu- sunt, nullo modo ad pios conjuges applicari potest, pentine lex membris nostris adhaesit, sine qua in carne enim esse nequaquam significat negotiis armalis non fit commixtio, reprehensibilis est et carnalibus sive domesticis ob nuptias implicari, sed coitus, nisi excusetur per bona conjugii. libr. 1. secundum carnem ambulare v. 4. secundum carnem de peccat. merit. et remiss. c. 29: Bonum conjugii esse, quae carnis sunt sapere v. 5. secundum carfervor concupiscentiae seu libidinis, sed nem vivere v. 13. hoc est concupiscentiis carnis sequidem licitus et honestus illo fervore utendi modus. cure et libere indulgere, ac opponuntur sibi invicem Vembra generationis dicuntur, nuditas, zar esse in carne et esse in Spiritu sive Spiritum Christi mo, quia non nuda, sed tecta esse debent habere v. 9. qui in carne sunt, illi negantur, Spiripudoris gratia, quo respectu etiam vocantur con- tum Christi in se habitantem habere, quod absit, ut 1. Corinth. 12, v. 23. propter concupiscentiam de piis conjugibus dicamus. Nec gradu duntaxat a membris haerentem, sed ex eo non potest inferri, aliquo, sed anoτóμws et simpliciter Deo placere nequod actus conjugalis coram Deo sit immundicies gantur, qui in carne vivunt, addita evidenti ratione, et pollutio. 4. De virgine dicit apostolus 1. Cor. 7, v. 32. quia sapientia carnis est inimicitia adversus Deum od cogitet, quae sunt Domini, quomodo placeat v. 7. Quisquis igitur dictum apostolicum ad conjuDeo, ut sit sancta corpore et spiritu, ergo placet gium referre voluerit, in sanctissimam Dei ordinaDeo aliquo modo, quo non placet conjugata, ac tionem manifeste injurius erit. acta est corpore et spiritu aliquo modo, quo sancta | 29. 5. Ex patrum et veterum conciliorum silentio, 5. Ex paHow est conjugata, quamobrem non male dici posset Patres antiqui et vetera concilia ante Constantiense conciliode conjugatis: Qui in carne sunt, Deo placere non et Florentinum et Tridentinum proximis seculis ha- rum siprent, id est qui carnalibus curis ob nuptias sunt bita non tradiderunt, matrimonium esse sacramentum, plicati, cogitant, quae mundi sunt, quomodo pla- quo pertinent dicta veterum contra septenarium sauzori, et ideo placere non possunt eo gradu, cramentorum numerum allata in tract. de circumcis, quo placere potest virgo. Respondemus: praeceptum et agn. pasch. §. 58. Dionysius de eccl. hierarch. ma ceant trum et lentio. 6. Ex quorun. rum suffragio. trimoniam non annumerat reliquis sacramentis. Jo- cap. 5. sed multis se implicat absurdis, quorum 30. 6. Ex quorundam Pontificiorum suffragio. gratiam, quae et prima, et secunda dici potest, a dam ad- Durandus 4. sent. dist. 26. quaest. 3. disputat, remittere posse peccata eo modo, quo a sacrament versario- matrimonium non esse sacramentum, atque in eam eucharistiae remittuntur, cum de remissione peces rem adducit haec argumenta: 1. In sacramentis torum ac reconciliatione cum Deo per matrimoniu ceteris id quod exterius agitur, excedit dictamen speranda ne jota quidem unum ex divinis tabul rationis naturalis, nec potest reddi sufficiens illius proferri possit. 7. Matrimonium posse remitter causa, nisi per lumen fidei. At quod exterius peccata et tamen non esse principaliter institutu agitur in matrimonio, naturalem causam habet, nam ad remittenda peccata, cum omnia omnino benefici matrimonium fit ad significandam et efficiendam quae in sacramentis nobis offeruntur et per sacri XV. 31. unionem insolubilem viri et mulieris, id autem na- menta credentibus conferuntur, a divina institution turaliter significant verba exprimentia mutuum con- unice dependeant. 8. Matrimonium conferre gratia sensum, et ideo si ethnicus videat, matrimonium quae et prima, et secunda esse possit, cum tam celebrari, facile causam reddet, cur id fiat. 2. Sa- continentiae statum esse excellentiorem matrimo cramenta cetera consistunt in aliqua re sacra, quae statu et majoris gratiae ac meriti alibi disput applicatur extrinsecus suscipienti a ministro. At 9. Christum non definivisse, quae sint personae i nihil tale invenitur in matrimonio, quod applicari gitimae, cum tamen legem divinam de prohibi possit vel debeat, nam voluntas conjugum signo ex-gradibus Levit cap. 18. et 20. una cum Patre et S pressa sufficit. Reliqua sacramenta applicantur ritu sancto tulerit ac conjugium esse unius ma necessario ab alio, at in matrimonio ipsi conjuges ac unius feminae legitimam conjunctionem Mat se ipsos ligant. Reliqua sacramenta non possunt 19. docuerit. 10. Ecclesiam determinare, quae s conferri in absentes nec uni per alium, at matri- legitimae personae habendae, et co modo materi monium inter absentes et per procuratorem celebrari et fundamenta praeparare matrimonii sacramen potest. 3. Sacramenta reliqua conferunt gratiam, nec tamen essentialia matrimonii ullo modo mut at matrimonii sacramentum neque primam gratiam, quae est justificatio a peccatis, neque secundam gratiam sive gratiae incrementum confert. 4. In sacramentis ceteris ordinatio ecclesiae vim praecepti habere potest, sed nunquam est de necessitate sacramenti, quia non potest ecclesia mutare essentialia sacramentorum. At in matrimonio ecclesiae ordinatio est de necessitate sacramenti, quia, cum ecclesia prohibet conjugia in certo gradu consanguinitatis, non perficitur sacramentum inter eas personas, etiamsi personae illae re ipsa matrimonium contrahere conentur. 5. Absque baptismo nemo est capax sacramenti proprie dicti, sed matrimonii capax est homo ante baptismum, quia matrimonium ita est verum et legitimum inter infideles ante baptismum, ut inter fideles post baptismum. Hisce Durandi argumentis satisfacere conatur Bellarminus aut mutare posse, cum definiendo, personas esse gitimas, quae divina lege censentur illegitimae vicissim definiendo, personas esse illegitimas, q divina lege censentur legitimae, re vera mater hujus sacramenti mutet. 11. Si sacerdos homini suae dioecesi non subjectis sacramentum poeni tiae administret, absolutionem esse irritam. pontifex simplici presbytero committat, ut sacran tum confirmationis alicui conferat, sacramentum lud esse verum et ratum, sed si absque ponti mandato vel facultate id faciat sacerdos, non verum sacramentum, cum sacramentorum verita et integritatem Christus nuspiam pontificis volu alligaverit. 12. Matrimonium infidelium esse p verum et legitimum, sed non ratum nec omnino solubile, unde non abhorret ab eorum opinione, existimant, eos qui ad fidem convertuntur, de sis et menta Scriptu post baptismum iterum inter se contrahere matri- | matrimonii diligenter recenseat et inculcet, quin monium, cum insolubilitas conjunctionis ad formam Jovinianus sic impense favens matrimonio, ut hac et proinde etiam ad veritatem matrimonii pertineat, de causa judicatus sit haereticus, cum utriusque e uspiam conversi ad fidem post baptismum susce- testamenti libros excusserit, nihil non detorquens ptum novum matrimonium inter se contrahere jubeantur. ad laudem matrimonii, non hoc tantum et plausibile 11. Durandi consensum largitur nobis Bellarmi- et palmarium argumentum vel inprimis produxisset, ms, sed addit, solum Durandum sic sensisse. Ex Hostiensis in summa libr. 1. tit. de sacram. non XV. 33. Catholicis (inquit cap. 1. §. penult.) solus est Du-iterand. negat, matrimonium esse proprium novae adus, qui matrimonium sacramentum non nisi legis sacramentum. Idem statuit Goffredus in summ. voce dici posse putat, quem in suum patroci- seque auctoritate Lombardi 4. sent. dist. 2. niti a adducit Chemnicius, oblitus videlicet, omnes asserit, referente Alexand. Carerio Pontificio lib. 5. theologos contrarium docuisse. Verum non de matrim. cap. 1. Alberic. Gentilis lib. 4. de nupt. mus nec solus Durandus nobis hic patrocinatur. De cap. 5. adducit verba Alexandri lib. 4. consil. 56: Melchiore Cano (episcopo Cameracensi, de quo Pe- Quale hoc sacramentum, cujus etiam excommunicati is in comm. Daniel. lib. 12. c. 6. scribit, quod sunt participes! concilio Tridentino celeberrimus fuerit theologus 32. Atque haec sunt nostrae sententiae funda- Antithepoque post magnos illos doctores mysteria sacra- menta, quorum tamen quaedam sunt primaria ac argaliterarum nullus ipso plenius aut planius do- principalia, quaedam vero duntaxat secundaria. Pontifi vi) sic loquitur ipse Bellarminus cap. 6. §. 4: Pontificiorum argumenta proponit Bellarminus de ciorum. In Canus totis suis viribus probare nititur, ma-matrimon, sacram. c. 2. Primam classem deducit 1. Ex menium sine forma verborum a ministro ecclesia- ex Scripturae dictis. Ut matrimonium (inquit) veri raedictis. prolata celebratum non esse sacramentum, nominis sacramentum esse probemus, tria probanda md etiam probat, quantum in se est, nullum re- erunt: 1. matrimonium a Deo esse institutum non one in ecclesia conjugii sacramentum. Idem solum ad genus propagandum, sed etiam ad rem verbis Cani manifeste intelligitur, sic enim scribit aliquam sacram significandam et homines, qui ita ins. locor. theol. cap. 5. p. 393: Num matrimo-junguntur, sanctificandos; 2. esse symbolum rei Eine ecclesiastico administro novae legis sacra- sacrae; 3. habere promissionem gratiae justificantam esset, nec proprie et expresse in quaestionem tis. Quod ad primum attinet, agnoscimus, conjudlagi vocarunt, nec via et ratione, ut solent, in- gium esse divinitus institutum, ut mediante eo gegarunt, nec argumentis ullis concluserunt. Prae- nus humanum et consequenter ecclesia propagaretur, Durandum et Canum aliorum etiam Pontificiorum sed negamus, ideo a Deo institutum esse, ut sit fagium nobis concedit Cassander (a Bellarmino sacramentum proprie sic dictum, id est, medium, suitis nullo fere loco habitus, sed a Ferdinando per quod promissio gratiae evangelii propria offeimiliano II. Augustis pietatis et eximiae eru- ratur et credentibus applicetur, confirmetur et obsignomine publicis literis commendatus), sic netur. Divina conjugii institutio nequaquam probat, tribit in consult. art. 13. p. 98. edit. Colon.: esse illud sacramentum proprie sic dictum, alias De ptem sacramentis certum est, ne ipsos quidem magistratus et omnis bona ordinatio esset sacramenSalaticos existimasse omnia aeque proprie sacra- tum, sed esse statum vitae Deo placentem. Concedimus, sta vocari etc. De matrimonio non modo conjugium esse rei sacrae signum et per illud 1. Lembardus negavit, in eo gratiam conferri, sed adumbrari arctissimam conjunctionem et amorem post eum Durandus diserte inquit, non esse Christi sponsi et ecclesiae sponsae, ac proinde hoc stranium univoce sacramentum. Erasmus, intuitu et respectu generali quadam vocis significaLeo X. dilectum vocat filium, in annot. tione vocari posse sacramentum; sed negamus, esse Carinth. 7. p. 331: Augustinus, qui tria bona in actionem sacramentalem proprie dictam, per quam ponit, cum tertium vocat sacramentum, non applicetur et obsignetur gratia reconciliationis et me septem sacramentis, quod ipsum remissionis peccatorum. Quomodo ergo Bellarminus e videtur Lombardus, imo haud scio, an probat, matrimonium esse institutum ad homines, mentum septimum veteribus fuerit cognitum. qui ita junguntur, sanctificandos? Nonnulli (inquit) quod Dionysius enumerans nominatim sin- laboriose illud probare nituntur ex obscuris quibussingulorum vires, ritus ac ceremonias ex-dam Scripturae locis, ut ex Matth. 19, v. 6 : Quos Deus se de conjugio nullam facit mentionem. Nam conjunxit, homo non separet; sed non est opus hac causantur quidam, contineri sub sacramento in re laborare. Nam si probemus, matrimonium id tale est, ut efficiat, ne nihil respondisse esse signum rei sacrae, cui sit annexa certa prorie, cum omnino nolueris obmutescere. Quasi missio gratiae, sequetur inde necessario, a Deo esse dem ceremoniis consecretur sacerdos et spon- institutum, etiamsi locum Scripturae non habeamus, agatur sponsae etc. Deinde cum tot volumi- ubi expressa mentio fiat hujus institutionis, neque tractatum sit de matrimonio vel a Graecis, enim potest ullus homo vel angelus ejusmodi sigLatinis, nullus est locus, unde liqueat, illos num instituere. Respondemus: 1. non est alia coninter septem sacramenta connumerare, jugii institutio in N. quam in V. T. quia regulam partim cum Augustinus conjugii fautor bona illam matrimonialem, quod Deus conjunxit, homo non separet Matth. 19, v. 6. Christus repetit ex | seu symbolum sacrum. 2. Sacramentum hic non Ephes. 5, Myste- magnum 33. 2. Sed videamus, quomodo probet Bellar- state uxoris, cum Christus nullo pacto nobis s |