In cons suus heres agnascatur, deducit, unde distinguit inter | ipsi lubitum est familia uxorem ducat, modo nepotem et neptim. 1. Oratione 16. ff. de rit. nupt. honesta. Specialem, quando ad certam aliqua Nepote uxorem ducente et filius consentire debet, familiam electio restringitur, ut ex ea filius uxore neptis vero si nubat, voluntas et auctoritas avi sibi quaerat. Sic Abrahamus Eleazarum ce sufficit. Ratio diversitatis haec est, quod patri in- mandato instructum ablegat ad quaerendam fi vito suus heres agnasceretur, si ipso non consen- Isaaco uxorem in patria terra et cognatione. Genes. tiente solius avi consensu nepos contraheret nuptias; v. 3: Non accipies uxorem filio meo de filial sed in nepte ratio illa cessat, quippe quae defuncto Chananaeorum, inter quos habito, sed ad terro avo non recidit in potestatem patris, sed in mariti et cognationem meam (in Mesopotamiam) pro potestate manet eique liberos procreat. Quamvis cisceris et inde accipies uxorem meo filio Isa igitur respectu patriae potestatis in nuptiis nepotis Gen. 28. v. 1. Isaacus filio suo Jacobo praecip jure civili non requiratur consensus patris, sed dun- Noli accipere conjugem de genere Canaan, s taxat avi, quia quamdiu avus paternus superest, vade et proficiscere in Mesopotamiam Syriae nepotes non sunt in patris, sed in avi potestate. §. domum Bathuel patrem matris tuae et accipe in fin. instit. de patr. potest. jam vero illorum duntaxat tibi uxorem de filiabus Laban avunculi tui. parentum consensus in nuptiis liberorum requiritur, vidualis consensus est, quando in certam et no in quorum potestate sunt liberi, in pr. Instit. de natim expressam personam pater consentit. Qua nupt. tamen respectu posterioris causae, propter vis vero ad conscientiae tranquillitatem quam consensus parentum requiritur, videlicet ne vandam et spem divinae benedictionis confirmand invito heres agnascatur, in nuptiis nepotis praeter tutissimum sit individualem vel certe special consensum avi etiam parentis consensus est neces- parentum consensum impetrare, tamen general sarius, sed in nuptiis neptis utraque causa cessat, etiam consensum sufficere non injuria statuit unde solius avi consensus in ejus nuptiis sufficit. praesertim si liberi sint majorennes atque ad e Distinguunt etiam inter filios emancipatos et eos, qui aetatis maturitatem pervenerint, ut ipsimet rel nondum patria potestate exierunt; in his consensum suis recte prospicere et consulere possint, quia p patris sufficere, in illis etiam avi consensum requiri est aliquis suo juri renuntiare et quod suo nom XV. 107. dicunt. Alberic. Gentilis lib. 4. de nupt. c. 2. gestum est, ratum habere. Quidam distinguunt inter liberos, quorum parentes 99. Quaeritur 14. An in quibusdam casi sunt defuncti et quorum parentes adhuc in vivis matrimonia liberorum sine parentum consensu c exsistunt. In illos avo et aviae eandem potestatem tracta a judice causarum matrimonialium sint e tribuunt, quae fuit parentum adhuc vivorum, in his firmanda? Beustius de matrim. c. 46. p. 210. vero diversam rationem statuunt. Sed enim cum distinguit: 1. Aut liberi inierunt matrimonia ins consensus paterni necessitas vel maxime dependeat parentibus et parentes neque ab initio, neque pos ex lege divina de parentibus honorandis juxta expli- volunt consentire; tunc dubium nullum, quin ist cationem in ipsis Scripturis traditam et vero matrimonium sine ipsorum consensu non subsist parentum nomine etiam avus et avia comprehen- propterea quod ipsorum consensus non interve dantur, ut suo loco in quaest. de gradib. consang. qui tamen requiritur, et est solennitas substanti ostendemus, ideo illorum quoque consensum liberi ipsius matrimonii. Aut parentes post matrimo morigeri et benedictionem a Deo exspectantes neuti- contracta ea rata habuerunt, utut sine ipsorum e quam praetermittere debent. Constit. elect. Sax. sensu vel pure, vel sub conditione non inhone eccl. c. Von Ehesachen fol. 110. discrtam facit initio per liberos fuerunt inita, et tunc propter s avi et aviae mentionem: Es sollen sich keine Kinder, sequentem voluntatem et consensum talia matrimo Söhne oder Töchter, wes Alters die sind, ohne Vor valent, quasi de novo contracta, ac si prior ille c wiffen und Einwilligung ihrer Eltern, als des Vaters, tractus nunquam celebratus fuisset. 2. Aut lib der Mutter, und da die nicht vorhanden, des Groß- sunt minorenncs et res est integra, hoc est quar vaters und der Großmutter verloben. Quando vero copula nondum est secuta; tunc propter minor avi vel parentis consensus praeferendus sit, ex nitatem parentes talia matrimonia sine ipsorum c diligenti circumstantiarum consideratione relinquitur sensu inita rescindere possunt, etiamsi nullam caus aestimandum, in dubio tamen avi consilio plus de dissensus habeant. Aut liberi sunt majorennes ferendum tum propter aetatis praerogativam et consensum parentum debito modo requisivery judicii maturitatem, tum propter amorem, quo ne- tunc parentes ipsorum matrimonia impedire et potes complectitur, tum propter potestatem, quam scindere non possunt, nisi habeant justissimas cau in parentem illius, de cujus nuptiis quaeritur. dissensus, puta si filia vellet nubere turpi et obtinet. honesto, tunc pater sua auctoritate potest il 98. Quaeritur 13. An probandac sint nuptiae, ad matrimonium impedire. Si vero vellet nub consen- quas generalis duntaxat parentum consensus accedit? honesto et pari moribus et genere, certe pater sus suf- Docendi causa triplicem parentum consensum statuere sentiendi causam non habet. 3. Si res non es possumus. Generalem, quando pater plenam et integra, puta quando intervenisset concubitus, t liberam ineundi matrimonii potestatem filio con- sive liberi sint majorennes sive minorennes, conjugi cedit, ut quocunque velit loco et ex quacunque consummatum non potest rescindi, etiamsi paren 13. An generalis ficiat? 2nd non consenserint, multa enim impediunt | rolus V. in regnis et ditionibus suis hereditariis et atrimonium contrahendum, quae non dirimunt Henricus Galliae rex peculiari statuto sanciverunt. Klingius in tract. de causis matrim. In ordin. matrim. Wirtenberg. c. 1. in corpore vel 1 sie distinguit: Aut post matrimonium sine bonis tales liberi jubentur puniri. em consensu contractum res non est integra, copula carnalis subsecuta, et concordant cano, et theologi, quod matrimonium separari non at, utcunque consensus parentum defuerit. Aut matrimonium sine consensu parentum contractum ARTICULUS II. NIUM REQUISITI QUALITATE. consen 100. Consensum tum contrahentium, tum eorum, Qualis in quorum potestate sunt liberi, ad matrimonium sus reineundum requiri ostendimus hactenus; restat, ut quiratur. post expositam utriusque consensus necessitatem de ejusdem qualitate disseramus. Consensus est quasi anima conjugalis contractus. Unde jurisconsultus dicit: Nuptias non concubitus, sed consensus facit. Nemini ergo dubium, quin probe et accurate sit est integra, id est carnalis copula non est sub- DE CONSENSUS AD MATRIMOa; et distingue: Aut parentes contrahentium dari, qui aut prohibuerunt liberis matrimonia, tecasionem quaerere noluerunt, et in hoc quoque Laveniant, quod valeat. Aut parentes non sunt in ratione prohibitionis vel negligentiae, et tamen sime ipsorum consensu contraxerunt, et dic. parentes tacent, nec impugnant expresse, et valet matrimonium secundum utrosque. parentes non tacent, sed impugnant, et tunc per inobediens post contractum perseverat in → reposito, et tunc si matrimonium consummatur, dispiciendum, ut consensus sit legitimus et recte et secundum utrosque et liberi ex eo nati sunt sese habeat. Hemmingius in libell. de conjugio tmi. Aut puer redit ad parentes et subjicit se p. 47. sex conditiones legitimi consensus requiri voluntati post contractum matrimonium, et asserit: 1. ut sit licitus, ne fiat contra Dei et naAat pars, quae alteram ad contrahendum in- turae legem, nec contra honestas hominum conest honesta et paris conditionis, et theologi stitutiones, nam consensus, qui fit contra voluntemere separationem permittunt, apud canoni- tatem Dei et naturae legem, pro nullo habendus est; de validitate non est dubium. Aut pars, quae 2. honestus, ne sit inter dissimiles moribus, genere, dolo induxit sine consensu parentum, non fortuna, religione personas, aut etiam contra honeparis conditionis, sed honesta vel saltem vilis, statem publicam; 3. justus, ne sit clandestinus et te boe contenditur. Canonistae enim judicant, contra voluntatem eorum, in quorum potestate vel esse dirimendum, theologi contra, qui tamen uterque contrahentium vel alteruter fuerit; 4. liber, testantur in suis libris, quod nolint ponere legem ne quis vel coactus metu aut minis, vel pellectus in foro contentioso et judiciali, sed promissionibus promittat verbis, quod animo imin foro poenitentiali consulere. Haec omnia probet; 5. plenus, ne sit vel ambiguus vel turMagis rationum momenta utrobique subjungens, batus coeco amore aut temulentia. Ratio ergo in re parce. Nos distinguimus inter strictum juris tanti momenti in consilium adhibenda est et non * et tauízɛav sive stricti juris moderationem. affectus sine ratione; 6. sincerus, ne alter alterum pater stricto jure agere velit, potest dissolvere ullo dolo aut mendacio circumveniat. Recte tamen rum matrimonia absque consensu suo contracta, ibidem addit Hemmingius, etsi hae conditiones omnes zig et ad praecavendum majus malum requirantur, ut contractus sit legitimus, eas tamen doque persuaderi potest, ne jus suum severe non esse omnes ejusdem ponderis, aliae enim imat, utpote quando liberi commissam culpam pediunt nuptias, si non adsunt, aliae gravitatem liter deprecantur, quando matrimonii fides data et circumspectionem in tanti momenti contractu rehonestae et moribus ac genere pari, quando spiciunt. Alii hoc modo procedunt: Consensus legiamplius est integra, sed copula carnalis timus est, qui cum lege Dei et naturae congruit, Pressit. De poena, qua in foro civili afficiendi estque tum justus, tum honestus. Justus, qui fit liberi citra parentum consensum sponsalia con- de parentum consilio et voluntate; honestus, qui ente, tractant jurisconsulti. Cum enim tales congruit cum reverentia sanguinis, quia lex Dei et Jer gravissime peccent contra legem divinam et naturae utrumque requirit, tum honorem erga paanam, aequissimum est, ut carcere vel exhereda- rentes, tum reverentiam erga eos, qui sanguine sunt vel alio modo puniantur pro cujusque loci propinqui. Sed quilibet videt, reverentiam sanguinis tatis et consuetudine. Jure civili infamiae notam non ad qualitatem, sed ad objectum consensus, nec varrit, qui filiam sine jussu patris, in cujus ad efficientem vel formam sed materiam conjugii est, uxorem ducit. 1. 12. de his qui not. pertinere. ém. In constit. eccles. electoral. fol. 110. pa 500 potestate Patibus conceditur usque ad dimidiam partem dimus. de, vel etiam pro ratione circumstantiarum sano atque integro judicio profectus; ad illum igitur, trimonium ineunt exheredandi. vel utrumque desit, consensus non erit legitimus. summaturum speraverat, supposita fuit Lea. Dici Cum judicii integritate pugnat error, dolus, ebrie- etiam error corporis sive in corpore (quia corp tas, fatuitas, furor; cum voluntatis libertate pu- quandoque dicuntur personae) et concernit i gnant minae, justus metus et violenta coactio, atque substantialia conjugii, personas scilicet contrahent ad haec duo capita sex illae conditiones, quas Hem- 3. error qualitatis est, quando circa quaedam mingius legitimo consensui assignat, reduci possunt. cidentalia erratur, cujus erroris tres species sta Ut enim consensus sit licitus, honestus et justus, possunt, vel enim erratur circa bona animi, id pertinet ad judicii integritatem; ut sit liber, quando quis ducit morosam, rixosam. iracunda plenus et sincerus, id spectat ad voluntatis et arbi- ebriosam, prodigam etc. quam putabat esse morat trii libertatem. Eadem ferme ratione Bellarminus modestam, sobrietatis studiosam, frugalem; vel ci de sacram. matrim. c. 18. reducit impedimenta con- bona corporis, ut quando quis ducit morbid sensus ad ignorantiam et coactionem. Ceterum ut deformem, aetate provectam etc. quam putabat e talis consensus nuptias constituat, requiritur insuper integrae sanitatis, formae decentis et adhuc juv XV. 110. 1. ut sit verus, non simulatus, quia, ut Cajus lo- culam; vel circa bona fortunae, ut quando o quitur, simulatae nuptiae nullius sunt momenti. 1. ducit pauperem, servam, ignobilem etc. qu simulatae 30. de rit. nuptiar. 1. 13. C. de nupt. putabat esse divitem, liberam, nobili genere nat 2. Ut sit mutuus, utriusque scil. partis, maris et Bonaventura 4. sent. dist. 30. q. 1. distinguit in feminae, non hujus vel illius tantum, unde etiam errorem, qui circa personam contingit et circa p contrahentium, non autem unius contrahentis con- prietates personae, quod eodem recidit. Emi sensus vocatur, et ipsum consensus nomen hoc autem inter errores qualitatis unus prae reliq importat, quia id proprie dicitur consensus, quando ad errorem cum ipsa matrimonii substantia duo vel plures unum sentiunt et in unum amice gnantem quam proxime accedens, quando scili conspirant. Consensus est duorum vel plurium in quis contrahit cum vitiata, quam credidit idem sensus. c. un. 29. q. 1. 3. Ut sit externus, virginem. Pugnant id est verbis vel gestibus exterius declaratus, qua 103. Quamvis vero prospiciendum sedulo, ut de re canonistae et Scholastici sic disputant. Si arduo hoc negotio matrimoniali, quod perpetu puella et adolescens sibi invicem obviantes expetant totius vitae consortium concernit et indissolu matrimonialiter conjungi, non potest dici, per hanc vinculo contrahentes copulat, omnis omnino erro internam voluntatem et occultum consensum inter consentientibus absit atque hac ratione ex pl eos contractum matrimonium, sed necesse est, ut sani judicii integritate consensus exsurgat; ta talis voluntas exterius declaretur, puta verbis vel nequaquam existimandum, quod quivis error nup signis. Verba vel ore coram proferri, vel scripto contractas dirimat, quod ipsum ut sit eviden exprimi possunt, quin et verba possunt suppleri per de singulis erroris speciebus xarà μéon agen signa verbis consensum exprimentibus aequipol- Errorem nominis matrimonium impedire et sp lentia, unde quod in c. Tuae fraternitati de spon- salia per hunc errorem contracta fieri irrita pleri salib. dicitur, verba ad consensum matrimonialem canonistae statuunt propter cap. Tua nos Σ. esse necessaria, id accipiunt secundum quid dictum, sponsalibus; sed juris civilis interpretes contrar scilicet ad certiorem probationem; alii generaliter asserunt propter evidentem textum §. siquidem intelligunt de signis expressivis, inter quae verba Instit. de legat. ubi Imperator dicit: Siquidem principatum obtinent, ut sic a potiori facta fuerit nomine, cognomine, praenomine, agnomine legat denominatio. testator erraverit, cum de persona constat, nih 102. Primo cum judicii integritate diximus pu- minus valet legatum, idemque in hereditat gnare errorem, Qui errant, inquit Ulpianus, non valet, et recte. Nomina enim significandor 1. Error consentiunt, cum nihil tam contrarium sit consensui hominum gratia reperta sunt, qui si alio quol quam error, qui imperitiam detegit. l. 15. ff. de modo intelligantur, nihil interest; cum quo c jurisd. 1. 116. ff. de reg. juris, qui errat, non sentit, gruit illud imperatoris Gordiani 1. 4. C. de testa non ergo consentit, hoc est simul cum aliis sentit. Si in nomine vel praenomine vel cognomine testo c. unic. 29. quaest. 1. Sed hic error non est unius erraverit, nec tamen, de quo senserit, incertum generis. Scholastici statuunt quatuor species erroris, error ejusmodi nihil officit veritati. Poster alium enim esse dicunt errorem personae, alium igitur huic sententiae assurgimus, 1. quia e qualitatis, alium conditionis, alium fortunae, d. c. nominis est error tantum in accidente, qui non unic. 29. quaest. 1. Sed conditionis et fortunae cernit substantialia hujus contractus. 2. Spons error ad qualitatis errorem reduci potest. Tres possunt contrahi cum ea, cujus nomen plane ig ergo statuimus erroris species: 1. Error nominis, ratur, ergo etiam cum ea, de cujus proprio non quando circa nomen duntaxat erratur, ut si quis erratur. Quod juris in ignorantia xar' àлóça eam, quam sibi in matrimonium destinaverat, exi- idem juris in ignorantia xarà diádeσiv. 3. E stimet appellari Margaretam, cum dicatur Anna; nominis contrahentium consensum proprie et 2. error personae est, quando circa ipsam personam curate loquendo non impedit, cum procul du erratur, sicut Jacobo contigit, cui pro Rachele, quam sponsus nihilominus eam fuisset ducturus, licet sibi desponsaverat et cum qua conjugium se con- vero ejus nomine constitisset. Addenda tar cum consensu. Sane si edam limitatio. Error nominis non impedit ma- | decepto fuerit satis durum et acerbum. zanium, scilicet nisi secum trahat errorem cor- comperto jam errore copula intervenerit, tunc de peris sive personae, tunc enim non amplius est novo in eam consensisse videtur, in qua prius ersmplex nominis error, sed transit in aliam speciem raverat, sed si per ignorantiam et imprudentiam eroris. Quidam errorem personae dupliciter con- id fecit, ut in Jacobi exemplo res sese habet, congare posse statuunt, vel ut error sit in re, ut sensisse neutiquam dici potest, inde c. unic. 29. quis patet, se promittere conjugium Margaretae q. 1. sic respondet: Consensus alius est praecedens, 4 promittit Annae, aut cum in ipsis nuptiis Mar- alius subsequens. Praecedit consensus, quando ante gets pro Anna supponitur; vel ut error sit tantum copulam carnalem in individuam vitae consuetunemine, ut cum contrahens aliud sibi nomen dinem uterque consentit; subsequitur, quando post mit. Sed satius est errorem nominis peculiarem concubinalem sive fornicarium coitum consentiunt distinctam speciem ab errore personae con- in idem. Jacob ergo et Leam non fecit conjuges praecedens consensus, sed subsequens, nec tamen there. 104. Errorem personae impedire matrimonium ex primo concubitu fornicarii judicantur, cum ille * sponsalia facere irrita indubitati juris est. 1. Ad maritali affectu eam cognoverit, et illa uxorio afmatrimonium ineundum requiritur imprimis con- fectu sibi debitum persolverit, putans, lege primoes contrahentium, sed quando in ipsa persona genitarum et paternis imperiis se sibi jure copu matur, tune is, qui errat, in eam personam non latam. Dicimus ergo, Jacobum non fuisse summo telligitur consensisse. 2. Error nominis stipula-jure usum, potuisset omnino repudiare Leam, cui homem non vitiat, ubi de corpore constat, 1. 9. §. fidem matrimonii nunquam dederat nec in eam sa nomine de contrah. nupt. Ergo a contrario consenserat, sed ex inizɛle eam retinuit, cum qua ne, quando de corpore non constat, sed in persona maritali affectu consueverat. Atque hanc krielzeiav ratur, stipulatio vitiatur. 3. Error circa actus in simili casu Cypraeus de spons. c. 13. §. 33. substantialia vitiat et impedit ipsum actum, utpote num. 1. imitandum marito censet. Rectius facturum ça dissensum arguit circa actus essentialia et sub- existimaverim (inquit), qui exemplum Jacobi secutus antialia, quae salvo actu omitti nullo modo possunt. summo jure non utatur, praesertim ubi concubitus am vero error personae est actus circa ipsa sub-accessit; interim recte addit, in arbitrio ejus esse, Pastialia matrimonii, quippe ad quae etiam pertinent cui fucus factus sit, vel eam retinere, quae pro personse contrahentes. 4. In jure canonico expressa alia tradita est, vel eandem repudiare. Paulo aliter betar decisio c. unic. 29. quaest. 1: Error per- Lutherus in comm. c. 29. Genes. p. 408. de stricto Prae conjugii consensum non admittit. Si quis scilicet juris rigore loquens: Patientia haec Jacobi mia pacisceretur, se venditurum agrum Marcello, non est ad imitationem proposita, quia nimis ardua postea veniret Paulus dicens, se esse Marcellum, et plane heroica est perferre et pati aequo animo, met agrum ab illo, numquid cum Paulo con-ut sponsa eripiatur ipsa hora et momento nuptiarum, it iste de pretio aut dicendus est agrum sibi ideo mirari magis et praedicare, quam imitari eam radidisse? Item si quis promitteret, se venditurum licebit. p. 409: Potuisset summo jure repudiare aurum, et pro auro offerret mihi aurichalcum Leam et dicere, quaecunque tandem sit consuetudo ti me deciperet, numquid dicerer consensisse in illa, tu mihi Rachelem despondisti, hanc servabo et richalcum? nunquam rolui emere aurichalcum, nullam aliam. Sed quid faciat sanctissimus vir? ergo aliquando in illud consensi, quia con- aequo animo fert hanc injuriam, ut potiatur Rachele, iturus non est nisi voluntatis. Sicut ergo hic error quae erat unica et vera sponsa, quam vidit se non materiae excludit consensum, sic et in conjugio posse obtinere, nisi ista iniquissima conditione, ut ror personae, non enim consensit in hunc, sed in retineat Leam, quam non amabat. Cogitavit enim, an, quem putabat esse. 5. Ex jure civili collationis quid faciam? Lea est decepta auctoritate patris, patia hue referri potest, quod error circa personam sicut ego insidiis ejus circumventus sum. Si depitis admissus obstet jurisdictionis prorogationi. seruero eam, erit perpetuo deserta, est enim a me ut actus ille nullius existimetur momenti. L. si vitiata et optima dote virginitatis privata, aut certe per errorem. 15. ff. de jurisd. pari ratione etiam omnibus suspecta erit de amissa pudicitia, ut mazime Frer in persona admissus eonjugio erit impedimento.; ego ab ea abstinuissem; ita flectitur Jacob miseried objicitur exemplum Jacobi patriarchae, cui cordia, caritate et patientia ne repudiet Leam. goranti pro Rachele a veteratore Labane Lea fuit 105. Error qualitatis circa bona fortunae in 8. Error apposita, nee tamen Jacobus eam repudiavit specie sic dicta, id est circa divitias, non impedit Lis. e. 29. Beza in libr. de repud. p. 71. respondet, vel vitiat matrimonium, quia non arguit dissensum Jacobum idcirco retinuisse Leam, quia res non circa substantialia matrimonii, sed tantum circa aeimplius fuerit integra, sed copula carnalis inter- cidentalia. Deus pauperem et diritem creavit serit, ex qua responsione consequens fuerit, er- Prov. 22, v. 2. ac pii conjuges possunt ac debent en personae tane demum impedire matrimonium, niti hae consolatione, quod timentibus Dominum non jade nondum accessit copala, sed ea inter- sit defuturum omne bonum, Psalm. 34, v. 11. veniente validum esse matrimonium, licet in persona quodque labores manuum suarum sint manducaturi, Ferit erratom. At hoe sponso personae errore Psalm 129, v. 2. e. unie. 29. quaest. 1: Error 2. Cirea generis tem. fortunae et qualitatis non excludit consensum, nondum intervenerit, adhiberi posse putam veluti si quis consentiret in praelaturam alicujus Cypraeus de sponsal. c. 13. §. 36. num. 4: Stat XV. 113. ecclesiae, quam putaret esse divitem, et illa esset (inquit) eum, qui deceptus mulierem sibi despond minus copiosa, quamvis hic deciperetur errore quam nobilem esse existimabat, ad nuptias co fortunae, non tamen posset renuntiare praelaturae summandas non teneri, siquidem ipsa genus ment acceptae. Similiter quae nubit pauperi putans, sit et pro nobili se venditarit. Nam eum decepti illum esse divitem, non potest renuntiare priori esse palam est, ut qui post sponsalia peracta conditioni, quamvis erraverit. Error qualitatis non naevo illam affectam comperit, quem si ante pro excludit similiter consensum, utpote si quis emerit scisset, nunquam ei fidem dedisset, ideoque agrum vel vineam, quam putabat esse uberrimam, contractu recedendi et aliam sibi condition quamvis iste erraret in qualitate rerum rem minus quaerendi ei merito facultas libera relinquiti fertilem emendo, non potest tamen venditionem re- Sin vero eum, cui nuptias promisit, ignobilem es scindere. Addunt tamen quasdam conditiones. 1. non ignorabat et convinci possit sese scivisse, ten si quis matrimonium hac conditione promisit, si eam ducere existimaverim, nisi legibus expres puella in dotem attulerit mille aureos, tunc enim inter nobiles et ignobiles prohibita sint conjug sponsalia sunt conditionata, ideoque conditione non ut in regno Daniae. §. 37: Sed si nuptiis exstante, non sunt rata. 2. Si ad errorem acces- concubitu sub secuto domum deduxerit uxore serit dolus, utpote si praetextu divitiarum alter- quam nobilem existimabat deceptus, repudianda utra contrahentium persona ad matrimonium pro- eam minime existimaverim, cum res integra ampli mittendum fraudibus et fallaciis fuerit inducta. non sit, sed secuto concubitu matrimonium co 106. Error qualitatis circa generis nobilitatem summatum sit, neque enim propter qualitatis e nobilita- quibusdam videtur sponsalia facere irrita, in quam rorem conjugium dissolvi potest et edicta de nupt sententiam citant Lombardum 4. sent. dist. 30. lit. ob personae statum imparibus a Justiniano subla A: Si quis feminam nobilem in conjugium petat sunt. 1. 28. C. de nupt. et pro ea alia ignobilis illi tradatur, non est inter 107. Errorem qualitatis circa conditionem s eos conjugium, quia non consensit vir in istam, statum, cum servus pro libero se gerens ingenua sed in aliam. Sed Lombardus ibi non agit de ducit, matrimonium dirimere jure canonico est st errore qualitatis, sed de errore personae, siquidem tutum c. unic. caus. 29. q. 1. Error personae errorem personae ab errore qualitatis manifeste conditionis conjugii consensum non admittit, c. distinguit et postquam dixerat, errorem personae quis ancillam etc. caus. ead. q. 2. quod congruit cu consensum conjugalem non admittere, subjicit verba constit. 22. in Authent. Gratianus discordantes proxime citata et exempli loco addit: Si quis pro- hac quaestione canones sic nititur conciliare: No mitteret, se mihi venditurum aurum, et pro auro mihi offerret aurichalcum et ita me deciperet, numquid diceret, consensisse in aurichalcum? jam vero aurum et aurichalcum non tantum qualitatibus, sed ipsa etiam substantia differunt. Ergo si exemplum debet esse conveniens, statuendum, quod Lombardus legem habent, ergo sicut ingenuus dimitti non potes non de errore qualitatis circa generis nobilitatem, sic nec servus semel conjugio copulatus ulteriu sed de errore circa ipsam personam agat. Ut enim dimitti poterit, intelligendum est de his, quoru divitiae, ita quoque generis nobilitas ad fortunae conditio utrique nota est, hujus autem conditi bona pertinet, unde Ludovicus Vives vocat sortem mulieri incognita erat, non ergo praemissis auctor nascendi, proinde ut error qualitatis circa divitias, tatibus cogitur manere cum illo, sed liberum ess ita quoque error qualitatis circa generis nobilitatem ostenditur vel manere, vel discedere. Lombardus non faciet datam matrimonii fidem irritam, cum sent. dist. 36. lit. A. idem repetit et addit: Si con uterque non versetur circa substantialia, sed circa ditionis dolum (femina) patitur, non cogitur ad accidentalia conjugii. Ex quo fundamento recte haerere ei, cujus fraude decepta est; si auter statuitur, quod non possint sponsalia dissolvi, si quae scierit vir conditionem mulieris vel e converso, no nubat spurio, quem existimabat ex legitimo conjugio valet eam dimittere. Juris civilis interpretes ha esse natum, et vice versa, quia hic error est dun- rationes addunt, quod servus sit άzépalos nec siu taxat qualitatis. Interim 1. si exstet statutum pro- domini consensu de se quidquam polliceri possi vinciale, quod vir nobilis non debeat ducere feminam nec corporis sui potestatem habeat, nec de eju ignobilem et vicissim, quod femina nobilis non communicatione per conjugium cum altera pacisc debeat nubere viro ignobili; 2. si promissioni matri- queat. Sed haec omnia accipienda sunt de ill monii expresse fuerit addita conditio, quod alteruter servitute, quae apud Romanos olim obtinuit a contrahentium generis sui nobilitatem debeat de- hodie apud Christianos magna ex parte exolevit monstrare; 3. si dolus malus accesserit et falsa Alia vero ratio est illorum servorum, qui ad opera nobilitatis gloriatione alterutra pars ad consentien- faciendas quidem obligati, non tamen ipsorum per dum fallaciter fuerit persuasa, niɛízɛiov a causarum sonae et corpora sunt in dominorum potestate, cum matrimonialium judicibus, si scilicet copula carnalis illis si qua etiam ignorans conditionem illam servilem negatur, ingenuam posse nubere servo, sed dicitu quod si nescitur esse servilis conditionis, liber potest dimitti, cum servitus ejus fuerit deprehens Illud autem apostoli, mulier cui vult, nubat, tantu. in Domino, et illud Julii papae, si omnes una |