EXCURSUS

AD SAT. I. 130.

VEHEMENTER olim viri docti disceptarunt inter se de Arabarche vel Alabarche illo, et adhuc sub judice lis est: ad quam dirimendam vix quicquam facient codices, qui haud variant, si paucos exceperis, quorum lectiones supra ad h. 1. percensuimus. Qui vulgatam tuentur lectionem, Arabarchen dici putant vel mollem Arabiæ præfectum; vel eum, qui præfuerit Arabibus, h. e. servis, ex Arabia Romam advectis; vel præfectum Arabarchia, h. e. vectigali, pro animalibus solvendo, quorum ingens copia ex Arabia in Ægyptum abduci solita fuerit; (v. cod. Justin. 1v. 61. 9.) vel denique magistratum, ab Ægypti Nomo Arabiæ dictum, et Alexandrinum, quod colligunt ex Cic. ad Att. II. 17. ubi in aliis libris Arabarches legitur, in aliis Alabarches. Cnf. ibi Intpp. et Wesseling. de Archont. Judæorum c. 8. Alii Alabarches legendum existimant, et varie interpretantur, v. c. Cujacius, (Obss. VIII. 37.) Ernesti, (in clavi Cic. et quidem in Ind. hist. p. 92.) Brodæus, (Miscell. IV. 2.) et Turnebus (Advers. XXVII. 25.) magistrum scripturæ vel vectigalis e pascuis, ab aλáßa, atramento; (v. Hesych.) Fuller Miscell. iv. 16. níσxоov vel præfectum Principis, ab Hebr. vel Syr. halar et arcin; (forte

et

, Græc. äpxwv) Ruffinus præfectum salis, a Gr. λ5 dictum, unde Halabarches quibusdam scribendum videtur. Egyptiacus Alabarches, h. e. scripturæ vel vectigalibus per Ægyptum præfectus, emend. Plathner, provocans ad auctoritatem Gratiani Imp. in L. IX. c. de Vectig. ct Com.

Usurpationem totius licentiæ submovemus circa vectigal Alabarchiæ per Ægyptum atque Augustaneam.'

Quemadmodum autem de ipso verbo ejusque vi inter viros doctos discrepat, ita et de eo, ad quem poëta h. 1. respexerit: quanquam inter eos fere convenit, atque, non aut, h. 1. legendum, et Egyptium atque Arabarchen vel Alabarchen non diversos, sed unum eundemque hominem esse. Baptista Pius (Annotatt. poster. c. 93.) quemvis designari putabat mollem atque effoeminatum; Parrhasius (epist. XXIII.) et Ptol. Flavius (Conjectan. c. 49.) Josephum, ducem a Judæis creatum, et, si D. Hieronymo fides habenda, propter virtutem ac vaticinium de imperio Vespasiani statua triumphali donatum; Gyraldus (in Dialog. XXXIX.) et Alciatus (in Prætermiss. II.) Tiberium Alexandrum, 'AλaBágxny Alexandriæ, fratrem Philonis Judæi, vel ejus filium ejusdem nominis, Procuratorem Judææ et illustrem equitem Romanum; (de quibus v. Joseph. xx. 3. Lips. ad Tac. Ann. xv. 28. et Hist. I. 11. 11. 74. 79.) Britannicus autem et alii Crispinum Egyptium, quem Lubinus mordaciter Arabum principem appellari existimabat, quasi omnium vernarum ex Arabia summum, h. e. pessimum, quem vero a Nerone Arabia principem esse factum tradit Schol. Ms. laudatus in Miscell. Obss. crit. Vol. v. T. 11. p. 267. Quod si verum est, nec potius conjectura, ex h. 1. ducta; (quæ tamen ingeniosa videtur et admodum probabilis) non est, quod dubitemus, quin pessimus ille homo significetur, qui mali Principis gratia e servili conditione ad summum fastigium evectus est, et in quem Juvenalis etiam Sat. 1. 26. sqq. et Iv. 1-28. 108. 109 acerrime invehitur.

Equidem olim suspicabar legendum esse Ægyptius, atque vel aut Alabandus, ut servi innuantur, qui ex Ægypto et Caria (cujus urbs Alabanda inf. 111. 70. et passim memoratur) Romam sint deducti, ibique ad amplissimos honores ascenderint. Sed in re tam obscura ignorantiam profiteri malo, quam vanis incertisque conjecturis indulgere.

EXCURSUS

AD SAT. I. 157.

VERSUS perobscurus, cujus et lectio et interpretatio tam dubia est, atque tam parum commode expedita ab editoribus, ut Pithoeus profiteretur, nullum in his Satiris locum esse, quem ex Grammaticorum glossis minus grammatice intellexerit. Varietatem lectionis supra ad h. 1. enotavimus: nunc paucis recensebimus virorum doctorum explicationes. Nonnulli h. 1. ita legunt et interpretantur: lucebis s. ardebis, et latum media sulcum deducis arena, frustra laboras, notatione tua ac reprehensione nihil omnino proficis; quod proverbii loco dictum arbitrantur, ut Græc. appov μeтgev, vel Lat. littus arare. (Cf. inf. vII. 48. 49.) Britannicus: lucebis tunica molesta indutus tada, igne, qua stantes ardent, aut quia alligabantur stipiti circumjecto igne, aut quia, ut Seneca Epist. XIV. scribit, per medium hominem agebatur stipes, ut per omnes artus emergeret; et deducit sulcum, aut quia forte unco trahebantur, aut quod damnati, et in media arena amphitheatri, ubi multi cremabantur vivi, (ut Atellanæ poëta teste Suet. Cal. 27.) alligati stipiti pedibus sulcum faciebant circum se volventes, terrore ignis admoti. Videtur itaque rò deducit, secundum Atticam numerorum enallagen, pro deducunt positum accepisse, ut Grangæus, qui coll. Virg. Ge. III. 402. 403. putat, maleficos designari, qui unco tracti fuerint per arenum, et sulcum quendam impresserint; qua usus sit metaphora Lycophron in Cassandra, de Hectore tracto ab Achille, Λευρὰς βιώτης γατομῶν δι' αὖλαxo5. Sic et vetus Schol. adductus cum per arenam traheretur, sulcum corpore suo fecit; vel fossam, in qua stipites fiebant, in quibus ardebant.' Idem tamen hanc quoque in

terpretandi rationem proponit: Pone nobilem, ut Tigellinum; quod nisi facias, in rogum corpus tuum mittetur, in quo non jacentia corpora, sed ad lignorum parsimoniam stantia exuruntur. Unde putant dici: et latum media sulcum deducit arena; quod parcus ustor subditi ligni inopia scrobe sub terra facto subcavet, ut ardere possit.'-Farnabius sulcum accipiebat de scrobe, ad necis adactæ vel spontaneæ necessitatem redactis vel ab aliis vel ab ipsis præparari solita, forte ad evitandum casum άoxμova in ipsa morte; quo referebat Tac. Ann. xv. 67. Philostrat. vit. Apollon. v, 8. Appian. b. Civ. Iv. et Suet. Ner. 49. Cnf. tamen Lips. et Ernesti ad Tac. Ann. 1. 61.-Flavius in Conjectan. Cent. I. versus transponendos emendandosque putabat hoc modo: fumant. Qui dedit-despiciat nos, Et latum media sulcum deducat arena. Idem et nobis aliquando in mentem venit, sed nunc minus arridet.-Is. Vossius ad Catull. p. m. 42. cum Ascensio fumat legi malebat, ejusque sententia Juvenalis dixit, ab incensa tunica molesta tantam liquefactæ tædæ seu picis defluxisse copiam, ut latus etiam in media arena deduceretur sulcus, et ardens quasi formaretur rivus.— Lipsius ad Senec, de ira III. 3. extr. ex vet. cod. legendum censebat, Et latus mediam sulcus diducit arenam, quod probarunt Scaliger Emend. Temp. 1. v. et Ferrarius Elect. 11. 7. qui omnes sulcum intellexere de fossa in media arena, qua vivi cremati sint defossi et ad palum defixi.-Vir doctus in Miscell. Obss. crit. Vol. v. T. 11. p. 268. corrigebat: Et latum media sulcum signabis arena.-In edit. Variorum Amst. 1684. hæc reperitur nota: Si per parenthesin inserantur verba, Qua stantes-fumant, sensus erit concinnus, Lucebis in illa tada, et media arena, per quam tu curris palo alligatus, vel, per quam corpus tuum trahitur comburendum, deducit seu deducet, (immo diducet i. c. patefaciet, monstrabit latum sulcum: nec obstat, quod ultima syll. voc. media nom. cas. sit brevis; nam per penthemimerin brevis est producta licenter. Id exemplo Virg. Æn. III. 464. firmavit Beckius in Obss. philol. in Sat. Juven. duas priores (Altorfii 1732.) p. 9. ubi hunc existimavit verborum ordinem esse ac sen

sum: Pone Tigellinum, statim lucebis in illa tada, qua stantes ardent, et fumant fixo s. affixo gulture, et ab qua tæda media arena (non amphitheatri, sed quævis, cremando corpori subjacens) latum sulcum adipis cum pice mixti, et ex ustulato corpore descendentis, deducit, h. e. derivat, ut ap. Cic. de Div. 11. 105. et Virg. Ge. 1. 54.-Withofius olim conjiciebat, pir ducit arena; quod probavit Schraderus.Jo. Fr. Gronovius, ab Henninio laudatus, verba poëtæ hoc sensu cepit: Fac eum vixisse ævo Neronis, et pro Mucio posuisse Tigellinum, nihil certius fore spondeo, quam ut luceat in illa tæda molestæ tunicæ, et defossus in media arena sulcum latum diducat, vel mediam arenam sulco aperiat ac dividat. Huic explicationi favent similia loca Sen. de ira III. 3. extr. circumdati defossis (al. defixis) corporibus ignes, cet. et Gell. III. 14. Homines defoderunt Pœni in terram dimidiatos, ignemque circumposuerunt: ad quæ loca vid. Intpp. qui plura hujus crudelitatis exempla congesserunt. Sed hac ratione admissa reponerem: qui fixo gutture fumant, vel fumat, Et latum media sulcum qui ducit arena. Et ita poëtam omnino scripsisse crediderim; nisi forte totus versus, quem salvo sensu obelo transfigere licet, interpolatrici manui debetur, et plane ejiciendus, non emendandus est.