Obrázky na stránke
PDF
ePub

tarum exercitamentis, quæ dixi a Burmanno primum edita, tria fere reperi carmina, quæ mihi aliquem conatum ingenii ostendere, nec illa labe consarcinatarum phrasium affecta videbantur. Unum est, quod Reposiani Concubitus Martis et Veneris inscriptum est; alterum orationem Achillis in Parthenone, quum tubam Diomedis audiisset, refert; tertium epistolam Didonis ad Æneam. Hæc igitur carmina, quoniam et fabulas Deorum et heroum referebant, non indigna judicavi, quæ in classe carminum heroicorum repeterem.

VIII. Et REPOSIANI quidem poema eorum, quæ nominavi, fere præstantissimum judico, quod Petr. Burmannus, Antholog. Latina, lib. I, num. 72, e Salmasianis et Divionensibus schedis, et e codice Leidensis Bibliothecæ produxit, postea repetiit editor Collectionis Pisaurensis omnium poematum, carminum, fragmentorum Latinorum, tomo IV, p. 233. In Msptis idem titulus præscribitur, quem ipsi posuimus; tantum in Leidensi legitur REPOSIANI CONCUBITU M. B. V., id est, de Concubitu. Fabulam auctor sibi exponendam sumpsit, quam Ovidius duobus locis, Metam. IV, 189, et Art. Am. II, 561, toto notissimam cœlo dicit, eoque consilio plurium poetarum inter Græcos et Romanos exemplum sequutus est, qui fabulas de amoribus heroum et heroidum celebratiores singularibus carminibus decantarunt, ut inter Græcos Musæi, qui de Heronis et Leandri Amoribus, Coluthi, qui de Raptu Helenæ, et Claudiani, qui de Raptu Proserpinæ scripsit. Fabula ipsa ex fonte Homeri ducta est, Odyss. lib. VIII, v. 266 seq. ubi eam in ludis Alcinoi ad lyram decantat Demodocus. Inter Latinos luculente exposuit Ovidius, Metam. IV, 171 seqq. et Art. Am. II, 561 seqq. tetigit aliis locis, ut Amor. I, 9, 39, Trist. II, 377: præterea Virgilius, Georg. IV, 345; Papin. Statius, Silv. 1, 2, 59; Juvenal. Sat. X, 312. Auctor quidem non optimæ ætatis esse videtur, quod peccata in metrum nonnulla et verba insolentiora demonstrant; sed tamen

ingenio non contemnendo usus, scivit fabulam variis rerum adjunctarum descriptionibus, tum sententiis amœnis et commentis picturisque poeticis exornare, neque minus insignem antiquitatis et poetarum veterum notitiam declarat. Quis tamen Reposianus ille fuerit, et quando vixerit, plane ignoratur, siquidem id nomen alias in tota antiquitate non repetitur. Suspicatus sum aliquando, corruptum forte id nomen in codicibus, et notius Nepotiani reponendum esse. Fuit enim Fl. Popilius Nepotianus, qui anno N. C. 301 Consulatum Romæ gessit, et alius ejusdem nominis, forte filius ejus, qui an. 336 (1). Taceo Nepotianum Presbyterum, ad quem exstat epistola Hieronymi, qui etiam defuncto ei Epitaphium ad Heliodorum ejus avunculum scripsit. Sed quis tuto hoc nomen auctori carminis tribuat? In eo recensendo adnotationes Petri Burmanni sec. quibus diversas codicum lectiones contulit, integras quidem, ubi non in aliena digrediebantur, adhibui, cum meisque interpretationibus conjunxi.

IX. Quod sequitur carmen, Verba Achillis in Parthenone, dum tubam Diomedis audiisset a Burmanno inscriptum, mera est exercitatio scholastica in eo genere, quo et Rhetores solebant thema ex antiquis historiis vel poetis adeo petere, et quid quisque, quove rerum casu, dixisset, vel dicere potuisset, ficta oratione complecti, quales Rhetorum Græcorum, Aristidis, Dionis Chrysost. Libanii habemus. Burmannus sec. hanc metricam orationem ex schedis Salm. et Divionens. et ex codice Leidensi protulit, Anthol. Lat. libro I, num. 79, repetitam in Collectione Pisaurensi omnium poematum et carminum, tomo IV, pag. 238. Corrupte quidem in schedis Salmas. exstabat IN PARTE NONA, sed dubitari non potest, intelligendum esse Пzpõevõva, h. e. gynæceum Lycomedis, in quod datus a matre Thetide Achil

(1) Et Nepotianum Grammaticum et Rhetorem Ausonius laudat in Profess. cap. 15. Ed.

les erat, ut sexum celaret, et bello subtraheretur. Ego vero amplius corrigendum censeo in Parthenone. Etenim hanc orationem Achilles in cœtu virginum habere, atque iis vale dicere, non contra eas dicere fingitur. Sed pergamus verbis P. Burmanni sec. qui quæ ad declarationem tituli et argumenti pertinent, in prima adnotatione exposuit. « Certissima, inquit, hæc emendatio est, firmaturque ex Scholiaste Homeri ad Iliad. A, 131 : Εὐειδὴς γὰρ παρὰ πάντας τοὺς ἤρωας Αχιλλεὺς, καὶ γυναικοπρόσωπος, ὡς καὶ ἐν τῷ Λυκομήδους παρθενῶνι ἀγνοηθῆναι, ὅτι εἴη ἀνήρ· ita apud Tzetz. Chiliad. V, Hist. 16, pag. 78. legitur carmen cum hoc titulo περὶ Αχιλλέως, τοῦ ἐν τῷ Λυκομήδους παρθενῶνι. Vide Nicephori Basilacæ Narrationes a Leone Allatio editas inter Excepta Rhetorum, cap. 1, de Achille, pag. 137, quo toto capite hoc carmen illustratur: alia dabit Meursius ad Lycophr. v. 276. Carmen hoc, licet non aureæ illius et probatissimæ ætatis, sed poetæ scholastici sit, merebatur tamen, ut in lucem a nobis protraheretur. Conferendum est cum Statii Achilleidos lib. II, ubi Thetis oratione sua Achillem adloquitur et persuadet, ut femineo habitu indutus sexum celet: sed deinde se prodit Achilles, et in turba mulierum, in Scyro insula diem festum celebrantium, præsertim coram Deidamia, qua ardebat, simulatum femineum habitum deponit, et virum exserit. In Divionensibus autem legebatur hoc carmen post Exercitationes scholasticas eodem metro ad themata Virgiliana compositas a Rufino et Coronato, ut inscriptio præ se fert: sed an hoc ejusdem sit auctoris, nescio dijudicare. » Hactenus Burmannus: qui quum variantes Salmasianarum et Divionens. schedarum, ut et codicis Leidensis lectiones, subjunctis notis inseruerit, easdem nobis repetere animus est, aliasque nostras illustrationi carminis impendere.

X. Quæ decimo loco sequitur Epistola Didonis ad Æneam pariter a Petro Burmanno sec. ex schedis Divionens. Salmas. et codice Leidensi deprompta primumque edita est Anthologiæ Latinæ libro I, num. 173, repetita in Collectione Pi

saurensi, tomo IV, pag. 237; habetque præfatiunculam quinque versuum præmissam, qua auctor poematium suum lectoribus commendat. Miranda propemodum est audacia auctoris, qui adeo ingenio suo confisus est, ut describendo feminæ perdite amantis, sed deceptæ et desertæ, affectu, summorum poetarum, qui idem tentarunt et difficulter perfecerunt, artem et ingenium se aut superare, aut æquare posse crederet. Etenim, quod Burmannus in prima adnotatione monuit, conferendum est totum hoc carmen cum eximia Didonis querela ad Æneam apud Virg. IV, Æn. 304 usque ad 330, et a v. 365 ad 387, quam pulcherrime imitatum fuisse Ovidium in querela Scyllæ ad Minoem, observavit Ciofanus ad lib. VIII, Metam. v. 108. Idem eam singulari Didonis epistola expressit Heroidum VII. Adjungenda est Ariadnes, pari in fortuna et affectu constitutæ, egregia expostulatio ad Theseum apud Catullum, Epithalamio Pelei et Thetidis, v. 32 seqq. Horum autem poetarum incomparabilem ingenii fecunditatem et eloquentiam adeo non adsequutus est hic deterioris ævi poeta, ut dum Didonis affectum diducere latius, et copiosius exponere orationem cupit, sententiisque hinc inde et argutiis exornare, veram ejus imaginem corrumpat et deleat. Sed talia carmina vel ideo proferenda et legenda sunt, ut decrescentem artis et ingenii elegantiam in poetis serioris ævi cognoscere, iisque Concomparandis acumen judicii exercere possimus. sonum plane Burmanni de hoc poemate judicium, qui hac sententia suam de hac Epistola præfatiunculam concludit: Quorum (nempe Catulli, Virgilii et Ovidii) admirando aureæ ætatis artificio, si quis conferre vel æquare vellet fetum hunc decrescentis ævi, geniique ad Veterum elegantias non adsurgentis, næ ille pro Junone nubem, aut pro integra ac florida juventutis virgine emeritam et effetam anum amplecti vellet. Sed vel ideo hæc sunt proferenda, ut hac etiam in arte constet,

[ocr errors]

Quantum ævi longinqua valet mutare vetustas ». ED.

XI et XII. Idem in duobus Epithalamiis, quæ dehinc sequuntur, observare licebit, si cum aliis pluribus, quæ apud poetas antiquiores exstant, conferantur. Alterum eorum Auspicii et Aellæ, auctore, ut puto, PATRICIO, primus edidit Barthius in comment. ad Claud. pag. 462, sub finem Epithalamii Palladii et Celerina; alterum Laurentii, auctore incerto, Nic. Heinsius e vetusto Claudiani codice Bibliothecæ Ambrosianæ descripsit. Utrumque Burmannus Anthol. Lat. libro VI, sub finem inseruit. Quoniam de his epithalamiis eorumque auctoribus, et universo genere, amplius agere, singulari præfatione, iis præmittenda, mihi constitutum est, nunc quidem plura dicere supersedeo.

XIII. Et de LICENTII carmine ad Augustinum, ejusque auctore et argumento, seorsum agam suo loco, quæ vero ultimo loco XIV posita est Epitome Iliados Homeri tam variarum rerum disquisitionem postulat, uti ampliore sermone eas exponere necesse sit. Itaque et huic poemati singulare proœmium destinavi.

« PredošláPokračovať »