num genere laceraret: scalas 4 etiam inferri," clypeosque et imagines ejus coram detrahi, et ibidem solo affligi juberet; novissime, eradendos ubique titulos," abolendamque omnem memoriam decerneret. Ante paucos, quam occideretur, menses, cornix in Capitolio elocuta est,' Tak Távтa xaλãs. Nec defuit, qui ostentum sic interpretare

tur:

Nuper Tarpeio quæ sedit culmine cornix, Est bene,' non potuit dicere: dixit, Erit. Ipsum etiam Domitianum ferunt somniasse, gibbam sibi, pone cervicem, auream enatam, pro certoque habuisse,7 beatiorem post se lætioremque portendi Reipublicæ statum. Sicut sane brevi evenit, abstinentia et moderatione insequentium Principum.

m

pr. et ac contumeliarum.-4 Conj. Casaub. legend. scalis. Tum clipeos sine que Cort. affigi jub. duo Pulm. Huls. Periz. Fouc. Vind. 2. Cort. Edd. Rom. Ven. 1. Bon. Junt. Lugd. Arg. effringi marg. Ant. Gryph.-5 Est deest Cop. In Edd. Rom. ne def. Dein Viterb. una voce auctior, čσraι Kön T. x. In Periz. omissis Græcis, additum, cujus interpretatio est, erit semper bene, et ita Ed. Rom. sed Græcis additis. In Sab. Bon. Lugd. post Græca subjicitur interpretatio. Aliæ habent in marg.-6 Quod ost. Memm. unde Salm. qui id ost. Infra poterit dic. et gibberam Cuj. galbam Medic. 1. Vind. 1. Fouc.-7 Certo hab. Čop. ac latioremq. Periz. a m. sec. cum marg. Gryph.-8 Rerum stat. publicæ Memm. stat. reip. Medic. 1. 3. Polit. et ev. brevi Cop.

NOTE

* Scalas etiam inferri] Legendum scalis suspicatur Casaub. ut intelligantur scalæ Gemoniæ, in quas trahebantur damnatorum corpora. Sed hæc non videtur fuisse mens Suetonii, cum a nutrice in suburbano funeratum dixerit. Et certe scalis opus fuit, ad detrahendos clypeos, et imagines dedicatas, quæ appendebantur in loco sublimiori.

h Eradendos ubique titulos] Multa nunc quoque marmora Romæ, in quibus erasum Domitiani nomen.

i Cornix] Scribit Plinius cornicem Equiti Romano fuisse, quæ plura verba Græca exprimeret, atque alia crebro addisceret. Ac lib. x. avem eandem inauspicatæ garrulitatis esse. "EoTa] Omnia erunt bene.

Est bene] Nec enim vivente Domitiano faustum quicquam esse potuit, sed eodem mortuo, omnia læta erant futura.

m

Insequentium] Nervæ, Trajani, et forte etiam Adriani, cui ab epistolis fuit Suetonius.

ERNESTII

EXCURSUS

AD

SUETONII CÆSARES.

EXCURSUS I.

AD JUL. C. 20.

Primus instituit, ut acta Senatus et populi diurna conficerentur.

Hic locus a quibusdam in suspicionem vel corruptionis vel erroris adductus est. Nos sanum esse, et a Suetonio originem actorum vere tradi, defendemus. Ac primum quidem magnam vim in ea re debet habere Suetonii auctoritas, in cujus virtutibus censetur cumprimis et diligentia in monumentis rerum gestarum investigandis excutiendisque, et in rebus posteritatis memoriæ tradendis fides: quas virtutes tanto quisque magis in eo agnoscit, quo magis ingenium ad eas intelligendas notandasque expolivit. Cum autem esset Magister epistolarum apud Hadrianum Imperatorem, habuit ille haud dubie facultatem summam publicarum literarum inspiciendarum, in quibus et acta Senatus populique numerabantur. Quare nullo modo credibile est, eum vera illorum initia aut ignorasse, aut vere tradere noluisse. Neque ulla, ut opinor, dubitatio de ea re cuiquam esset commota, nisi superiori sæculo prolata essent fragmenta quædam, ut putata sunt, actorum Senatus et populi, quorum alterum ad annum a condita Urbe Roma DLXXXVI. alterum ad annum DCXCII. pertinet, edita illa cum ab aliis, tum a Dodwello in Appendice Prælectionum Camdenianarum et multis notis illustrata, p. 665–691. Priorem quidem partem ad hunc Suetonii locum etiam Grævius exhibuit, haud alio sane consilio, quam ut Suetonii locum suspectum redderet. Est sane potentissimum adversus vel fidem vel integritatem scriptorum argumentum, quod a publicis rerum monumentis ducitur. Itaque, si fragmenta actorum ad illos annos pertinentium habemus, non dubitari potest, quin aut a vero aberret Suetonius, cum eorum confectionem primum a Cæsare Con

sule a. U. DCXCv. institutam dicit, aut locus Suetonii aliqua corruptionis macula sit inquinatus. Sed salva res est, neque, vel illis fragmentis, vel alio idoneo argumento, demonstrari potest, actorum ætatem Cæsaris primum consulatum superare: sed contra multa in contrariam partem disputari possunt, quibus intelligatur Suetonii fides et confirmetur.

Nam primum, quod ad jactata illa actorum fragmenta attinet, quæ maxime Suetonio repugnant, ea haud dubie ab impostore aliquo sunt conficta. Ac mihi quidem fraudis suspicio primum injecta est e loco Livii, de Æmilio Paullo, XLIV. 22. Ab hac concione Latinis, quæ pridie Kalend. Apr. fuerunt, in monte sacrificio rite perpetrato, protinus inde et Consul et Prætor Cn. Octavius in Macedoniam profecti sunt. Traditum est memoriæ, majore, quam solita, frequentia prosequentium Consulem celebratum.' In fragmentis autem sic est: Pridie Kal. April. Latinæ celebratæ, et sacrificatum in monte Albano... Kal. April... Paullus Cos. et Cn. Octavius Prætor paludati egressi, ingente atque inusitata frequentia prosequente.' Comparare hoc fragmentum institueram cum Livii loco, ad eundem annum pertinente, ut inde argumentum pro Livii fide ducerem, si Livius cum hoc monumento consentiret. Sed, dum Livii fidem stabilire cupio, ecce fragmenti fides incipit labare. Illud quidem unusquisque facile intelliget conferendo, aut Livium hinc sua petiisse, aut hæc a Livio sumta: adeo non modo res, sed verba prope eadem reperiuntur. Sed mihi posterius longe propins verum videbatur, quod dictio fragmenti ætati Livianæ, quam belli Macedonici II. similior est. SCtum quidem Postumianum de Bacchanalibus duodeviginti tantum annis ante annum U. DLXXXVI. factum est. Ab ejus autem dictione tantum abhorret dictio fragmenti, ut nullo modo, tam brevi tempore post, scriptum esse possit. Sed cum semel res in suspicionem adducta esset, plura paulatim, ut fit, animadverti, quæ rem suspectiorem facerent: inprimis contorta illa Dodwelli ratio interpretandi utrumque fragmentum, et cum reliqua historia et antiquitate componendi: donec, e Dukeri ad Liv. XLIV. 18. admonitu, Wesselingii, Toû návʊ, in Probabilibus, disputationem c. 39. legi, in qua ille pluribus argumentis, aliis tamen, quam quo primum motus fueram, fidem utriusque fragmenti convellit. Ea disputatio impulit labantem jam animum, præsertim cum eam etiam Dukero et Drakenborchio admodum probari viderem: neque quenquam fore arbitror, quin, ea lecta, in eandem sententiam concedat, eaque fragmenta fraudis condemnet.

Ego quidem arbitror, ne rationem quidem ullam probabilem excogitari posse, quare acta illis temporibus confecta sint. Habebant enim tum alium rerum publice gestarum memoriam conservandi modum, uti auctor est Cicero, de Orat. 11. 12. Nam Pontifex Maximus res omnes singulorum annorum domi forisque gestas mandabat literis, earumque cognoscendarum populo potestatem dabat: iique Annales maximi sunt appellati. Quod cum ita sit, quorsum tandem etiam acta Senatus et populi confecta? Nam, quod Dodwellus, primum a scribis publicis acta illa conscripta, et ex his deinde Annales maximos a Pontifice confectos, putat, p. 652. 654. id totum sine idonea veteris scriptoris auctoritate sumitur, quia, acta jam tum fuisse, fragmentis spuriis creditur. Pontificem rerum publice gestarum adversaria habuisse, e quibus Annales digereret, facile largiar: sed ex actis, publica auctoritate

scriptis, Annales repetitos esse, id vero probari nullo modo potest. Hanc autem rationem conficiendorum Annalium usque ad P. Mucium Pontificem Maximum esse nsurpatam, idem ille Cicero tradit, hoc est, ad medium prope sæculum septimum. Fuit enim P. Mucius ille Pontifex Maximus aliquot annis demum post consulatum, qui in a. U. DCXXI. incidit, ut demonstrat Fr. Balduinus in Jurisprudentia Mucia, p. 63. ed. Hal. Quare vero omissus ille mos tum fuerit, haud equidem satis scio: neque tamen rem nimis a vero abhorrentem dixerit, qui putet, tumultus intestinos, qui tum Romæ fuerunt, tum forte etiam civilis belli, quod inter Marium et Syllam gestum est, turbas huic instituto prisco finem attulisse. Illud prope certum arbitror, Cæsarem revocare in consuetudinem voluisse rationem aliquam memoriæ publicæ retinendæ, eamque ob causam actorum Senatus et populi confectio nem publicationemque instituisse, ut ea Annalium maximorum locum obtinerent.

Quodsi jam tum, cum illud Annalium per Pontificem conficiendorum institutum adhuc manebat, acta Senatus et populi publice perscripta sunt, qui fit, ut nemo omnium veteram historicorum ceterorumque scriptorum Romanorum uspiam eorum mentionem in rebus illorum temporum injiciat? ut nuspiam Polybius, nuspiam Livius, aut Dionysius, aut Plutarchus, aliive, commemorent, cum ceterorum, inprimis publicorum, monumentorum auctoritate utantur? Quid? quod mihi Cicero videtur, illo in loco, ubi usitatum olim memoriæ rerum gestarum publice retinendæ modum refert, non immemor faturus fuisse actorum, si eorum ætas ista tempora attingeret. Quare, cum solos Annales maximos commemoret, magno argumento est, acta Senatus et populi diurna antiquioribus temporibus conscripta et publicata non fuisse.

Sed hic exoritur quædam difficultas ex eo, quod etiam nulla actorum illorum mentio in veteribus libris, medio inter Cæsaris consulatum primum et Augusti imperium tempore, reperitur. Nam post illam, quæ fit in eo Suetonii loco, in quo vindicando disputatio nostra versatur, prima, si temporis ordinem sequare, quod ego quidem sciam, occurrit apud eundem, in commemoratione institutorum Augusti, Aug. c. 35. in quibus etiam hoc fuit, 'ne acta Senatus publicarentur.' Confecta tum esse acta, satis indicant Suetonii verba. Neque enim revocatam actorum conficiendorum consuetudinem, sed publicandi tantum morem omissum, tradit. Atqui ego non dubitem affirmare, actorum confectionem aliquamdiu ante bellum quidem civile intermissam fuisse. Movent me Ciceronis et Cœlii epistolæ duæ, paulo ante bellum civile, aliquot annis post primum Cæsaris consulatum scriptæ. Nam in altera, VIII. 1. Cœlius scribit, se Ciceroni in Ciliciam misisse Commentarios rerum urbanarum, suo jussu saaque impensa a privato homine confectos: in altera autem, 11. 8. Cicero scriptorem illorum commentariorum reprehendit, quod res privatas minutasque, quas scire sua nihil interesset, consignarit. Quodsi tum mos actorum S. P. Q. conficiendorum publicandorumque manebat, quid est, quod non aut Cœlius hæc potius descripta Ciceroni misit, aut Cicero ea sibi mitti voluit? quid, quod Cicero, cum, ne ea quidem se a Cœlio scire velle, scribit, quæ quotidie in republica fiant, causam addit hanc, quod ea alii scribant, non, quod in actis publicis reperiat? Itaque etiam illa acta Delph. et Var. Clas. 3 S

Sueton.