6

inerat et ipsius imago. Celebrabat et in Albano quotannis Quinquatria Minervæ, cui collegium instituerat, ex quo sorte ducti magisterio fungerentur, ederentque eximias venationes et scenicos ludos, superque oratorum ac poëtarum certamina. Congiarium populo nummorum trecenorum 81 ter dedit: atque inter spectacula muneris m largissimum epulum.9 Septimontiali" sacro quidem, Senatui 10

im. Celebrat.-5 Edd. Schild. constituerat, Harlem. institerat. Statim forte d. Fouc. 6 Acquiescit Baumg. in hac emendatione Torr. Casaub. Duk. Lips. Oud. Ern. ut Schild. aliique jam edidere. Habent redderentque omnes scripti et Edd. Vett. et tuentur Gron. Græv. Burm.-7 Venerationes Harlem. Periz. Edd. Rom. Ven. Postea super quæ Camp. et congiarum Cuj.-8 Ita Memm. Dun. Medic. 2. 3. Vind. 1. ac meliores libb. Torr. item Edd. Casaub. Schild. Ern. Oud. Bip. aliæque. Vulg. trecentorum. Fouc. trecentum dat.-9 Epopulum Memm. Supra in spect. Medic. 1.-10 Vulgo Sept. sacrorum quidem die, sed die abest ab O. Mss. et Edd. Sab. priorib. ideo Torr. cum seqq. ejecit, et sacro ex uno Ms. reposuit, quod Casaub. Schild, et recentt. in contextum admiserunt. Conj. etiam idem Torr. quondam pro quidem, haud improbante Duk. In Dun. Vind. 1. Septimontialis sacrorum, Polit. S. sacro senatui quidem. Restituit Turneb. Adv. v. 10. Sept. die Senatui et Equiti panaria, plebi sportellas c. o. distribuit, Ern. Sept. sacro, primo quidem die, Sen. Oud. Sept. sacro, primoque die, Guj. Sept. quidem sacro, Sen. Jac. Gron. epulum Sept. sacro; cum quidem Sen. Ceterum quidem positum malim post Senatui, ut exprimat Gr.

NOTE

h Quinquatria] De hoc in honorem Minervæ festo, supra dictum est.

i Minerva] Cujus filius dici et haberi volebat. Mart. lib. ix. Epig. 4. 'Pallada prætereo, res agit illa tuas.' Epig. 10. lib. v1. Dic, precor, o nostri dic conscia virgo Tonantis.' Similem Caligulæ insaniam notare est in Calig. ubi dicitur Lunam in amplexus invitasse.

k Magisterio] Vel collegii, vel festivitatis.

1 Trecenorum] 13.l. 2.s. 6.d. m Muneris] Gladiatorii scilicet, dedit epulum populo sedenti.

Septimontiali] Dictio die abest ab omnibus nostris Mss. ex quibus etiam unus sacro, non sacrorum, habet, lego igitur Septimontiali sacro quidem. Nisi quis quondam pro quidem malit. Nam bæ dictiones et cognatæ sunt,

et una atque altera sæpe litera notabantur. Varro autem lib. v. de Lingua Latin. 'Septimontium' diem ipsum vocat, quo id sacrum celebrabatur, dictum (ut inquit) 'ab his septem montibus in quis sita Urbs est.' Idem ferme Festus. Turneb. vero Advers. v. totum hunc locum sic restituit: Septimontiali die Senatui et Equiti panaria, plebi sportellas cum opsoniis distribuit. Verum Turneb. (quod pace tanti viri dixerim) illi excellenti suo ingenio nimium indulsit. Nostra emendatio securior, ac modestior est; et quæ sequuntur melius cohærent. Panaria' autem, tanquam capaciora, atque honestiora, Equiti et Senatui data, ut 'sportellæ ' plebi. Similis locus Calig. c. 18. panaria cum opsonio viritim divisit.' Torrent. Vide et Festum in verbo 'Sep

I

Equitique panariis, plebei sportellis cum opsonio distributis, initium vescendi primus fecit: dieque proximo omne genus rerum missilia sparsit: et quia pars major intra popularia deciderat, quinquagenas tesseras P in singulos cuneos equestris ac senatorii ordinis pronuntiavit. [5.] Plurima et amplissima opera incendio absumta restituit: in quis et Capitolium, quod rursus arserat: sed omnia sub titulo tantum suo, ac sine ulla pristini auctoris memoria. Novam autem excitavit ædem in Capitolio Custodi Jovi,

3

१

Mèv...dè, in disjungendis membris Sen. Equitique, et plebei.' Baumg.-1 Sic Memm. Medic. Vind. 1. Dun. Huls. Voss. Edd. Ven. 1. Steph. Casaub. et aliæ novitiæ. In reliquis Mss. et libb. impr. Vett. plebeis. Pleræque distinguunt: plebeis, sportellis, cum.-2 Deest rerum Periz. Harlem. a m. sec. ejecitque Casaub. cum Schild. faventib. Oud. Duk. Malit Burm, omnium rerum miss. ut in Claud. Cap. 11. Pro intra mox inter unus Torr. Medic. 1. equestres Harlem. Edd. sæc. xv. Bon.-3 Quibus Vind. 1. Fonc. In multis queis, sed mutavit Burm. cum Vett. Edd. et Mss. Infra actoris Huls. et nonam Harlem.

NOTE

timontio.' Romani autem, ob inclu sum pomariis septimum collem, primum celebravere Septimontium.

• Intra popularia] Liber unus inter. Vide quæ notavi Ner, c. 11. et Calig. cap. 26. Observandum vero obiter, quod et Senatorum loca cuneis distinguebantur. Quod etiam ex Virgilio animadvertere est, II. Georg. 'Hunc plausus hiantem Per cuneos (geminatur enim) plebisque patrumque Corripuit.' Torrent.

P Tesseras] Quibus varia inscripta erant præmia, ei tradi solita, qui sparsas rapere poterat. In Aug. cap. 41.

r Capitolium] Capitolium ter arsisse apud historicos observavimus: semel Scipione et Norbano consulibus per bella civ. Mariana, iterum Vitelliano bello, tertio una cum Vespasiani interitu inflammatum incensumque est, et tunc a Domitiano refectum fuit magnificentins, elegantiusque, quam antea fuisset; cujus impensam duodecim millia talentorum excessisse autumat Plutarchus. Beroald. Nostræ monetæ foret hæc summa juxta computationem c. 4. in Jul. 13000000.lib.

• Novam] Quo loco apud ædituum, de quo supra c. 1. occultatus fuerat Tacit. . Histor. Ac potiente rerum patre, disjecto æditui contubernio, modicum sacellum Jovi conservatori aramque posuit, casusque suos in marmore expressit: mox imperium adeptus Jovi custodi templum ingens seque in sinu Dei sacravit.'

W

et Forum, quod nunc Nervæ' vocatur: item Flaviæ templum gentis, et stadium, et Odeum,5" et naumachiam ; ▾ e cujus postea lapide maximus Circus,* deustis ❝ utrimque lateribus, exstructus est. [6.] Expeditiones partim sponte suscepit, partim necessario ;7 sponte, in Cattos: necessario, unam in Sarmatas, legione cum Legato simul cæsa; in Dacos duas, primam Oppio Sabino consulari oppresso, secundam Cornelio Fusco, Præfecto cohortium prætorianarum, cui belli summam commiserat. De Cattis? Da

8

-4 Custodivit et Forum Cuj. Dun. custodium et F. Voss.-5 Odium Memm. Dun. exmetodium vel exmethodium habent Medic. 1. 3. Polit. Vind. Cort. duo Pulm. Huls. Fouc. Edd. Rom. Med. pr. In ceteris Mss. et Edd. Ven. Bon. Junt. Lugd. Arg. Ald. et methodium vel metodium, nisi quod in Cuj. sit ex alium. Sab. legit Hesitium.-6 Decisis Lys. sive Cort. et margo Vind. 2. quod Paulo ante ex præfert Ern. in Excurs. ad h. 1. improbantib. Oud. Wolf. cujus Vind. 2. Pro Circus Fouc. ortus.-7 In Dun. et Cuj. necessario. Consul duas, omissis mediis. Tum Cathos Memm. Catthos Medic. 1. 3. Coatas Vind. 1. Carthos Vind. 2. Cort. Polit. Ed. Camp. Cathdos Huls. Chachos Harlem. Ed. Ven. 1. Dacos Periz. Ed. Rom. sec. Dachos Fouc.-8 In Dacis Edd. Rom. Dachos Harlem. Dein Appio censuit legend. Casaub. ex Eutrop. VII. 15. cum Harlem. Periz. et Edd. primis, et ediderunt Græv. Schild. assentiente Pag. ad Fast. In alteras partes eunt Noris, et Oud, suffragantib. reliquis Codd.-9 Catis Memm. Cartis Medic. 3. Carthis Polit. Vind. 2. Edd. Rom. Cathdis Huls. Cathis Vind. 1. Periz. Cadis Fouc, chachis Harlem. Cu

NOTE

rum. Athenis enim theatri instar odeum fuisse, Pausanias in Atticis, et Plutarchus in Pericle tradunt. Vide Hesychium in hac voce &deîov : Locus, inquit, in quo rhapsodorum commissiones fiebant, prinsquam theatrum esset constructum.

1 Forum, quod] Transitorium primo bus serviens, ad imitationem Græcovocatum fuisse, patet ex ædificiorum illorum enumeratione apud Eutropium: Romæ quoque multa opera fecit, in his Capitolium et forum transitorium, odeum, porticus, Iseum, Serapeum ac stadium.' Ubi hodie sancti Adriani templum. Non omnino absolutum a Domitiano, Spartianus, ni fallor, auctor est: unde exeso et deleto ejus nomine, optimo Imperatori Nervæ inscriptum est; cujus postea columnas ad exstruendum D. Petri templum adhibitas a Constant. fuisse autumant. Vide Jacobum Laurum, in antiquæ Urbis splendore.

Odeum] Est locus in theatro, atque etiam extra theatrum, musicorum choris et poëtarum recitationi.

V

Naumachiam] Locum navali pugnæ accommodatum.

E cujus postea] Dirutum funditus illud ædificium non fuisse, ex eo probabile videtur, quod Jacobus Laurus nonnulla ejus superesse vestigia referat, ex quibus etiam colligatur quantæ fuerit amplitudinis hæc naumachia, quam ad Tiberim usque excurrisse arbitratur.

cisque,' post varia prælia, duplicem triumphum egit. De Sarmatis lauream modo Capitolino Jovi retulit. Bellum civile, motum a L. Antonio, superioris Germaniæ Præside, confecit absens, felicitate mira, cum ipsa dimicationis hora resolutus repente Rhenus transituras 10 ad Antonium copias barbarorum inhibuisset. De qua victoria præsagiis prius, quam nuntiis, comperit. Siquidem ipso, quo dimicatum erat,' die, statuam ejus Romæ insignis aquila circumplexa pennis, clangores lætissimos

b

chis Dachisque Ed. Ven. 1.-10 Transiturus Edd. Schild. Tum barb. cop. Fouc. Mox vulg. prius præsag. Mutavit ordinem Oud. cum Memm. Polit. Medic. 3. Vind. 2. Cort. Fouc. Huls. Edd. Casaub. Schild. Item compererit Fouc.-1 Ipsum quo dimicandum Fouc. dimicandum etiam præbent Polit. Medic. 1. 3. Cop. Dein erat, pro vulg. est, recepit Oud. et seqq. cum Casaub. et Schild. auctorib. Memm. Cop. Polit. Dun. Medic. 1. 3. Vind. 2. Cort. Fouc. et man. doct. in ora Ed. Steph.-2 Pinnis Memm. Tum ejus quoque Mss. multi et Edd. ante Scriv. quoque apport. ejus Medicei, Dun. Polit. providisse

NOTE

* Maximus Circus] Erat inter Aventinum et Palatinum montes: de eo in Aug. Tandem ex parte collapsum, utpote antiquissimum, et jam inde a Romulo destinatum, et a Tarquinio Prisco exstructum restituit et ampliavit Trajanus: de quo multa Plinius in Panegyrico.

▾ Cornelio Fusco] Juvenal. Sat. IV. 'Et qui vulturibus servabat viscera Dacis, Fuscus marmorea meditatus prælia villa.' Insigne ejus epitaphium apud Martial. lib. vi. Epig. 76. Ille sacri lateris custos, Martisque togati, Credita cui summi castra fuere ducis, Hic situs est Fuscus,' &c.

2 De Cattis Dacisque] DACICUM et GERMANICUM cognomina ex devictis gentibus reportasse, testis Juvenal. 'Cum lance beata Dacicus, et lato splendet Germanicus auro.' Et tamen nullus nummus extat, nullum monumentum, in quo Dacici cognomen sit. At GERMANICUs sæpissime in ejus

nummis legitur: quod cognomen non habet, nisi jam Consul decies: sane in XI. et XIV. consulatu nummi habent tropæum, cum inscriptione, GERMANIA CAPTA. Joseph. Scaliger.

a Lauream] Quæ minor est triumpho: in Nerone cap. 13. Idem de Nerva, post devictas a Trajano Pannonias, Plinius in panegyrico: et Plinius alter lib. xv. cap. ultim. de lauro loquens: Fasces,' inquit, 'Imperatorum decorat, ex hinc in gremio Jovis Capitolini deponitur, quoties lætitiam nova victoria attulit.'

Præsagiis] Hujus celeritatis, quæ fama præternotat, aliud exemplum in Nerone c. 1. et Plutarch. iu Emilio plura. Hinc et propter victos Cattos GERMANICUS dici tantopere amavit. Statius: 'Quæque tuas laurus volucri, Germanice, cursu Fama vehit progressa diem, tardumque sub astris Arcada, et in medio linquit Thaumantida cœlo.'

d

edidit: pauloque post, occisum Antonium, adeo vulgatum est, ut caput quoque ejus apportatum vidisse se, plerique contenderent. [7.] Multa etiam in communi rerum usu novavit. Sportulas publicas sustulit, revocata rectarum cœnarum 4 consuetudine. Duas Circensibus gregum factiones aurati purpureique panni ad quatuor pristinas addidit. Interdixit histrionibus scenam, intra domum quidem exercendi artem jure concesso. Castrari mares vetuit. Spadonum, qui residui apud mangones erant, pretia moderatus est. Ad sum

g

f

sepelirique Medic. 1. 3. indiscos sepelirique Polit. Supra divulgat. Fonc.3 Multum Edd. Ven. Mox in communes rerum usus Medic. 1. 3. Polit. Vind. 2. Cort. Cop. Fouc. Huls. Edd. Rom. (quæ communis.) In Vind. 1. et Ed. Camp. usus rerum; Vind. 2. Cort. Periz. Ed. Rom. sec. renovavit, unde conj. Oud. scribend. simpliciter in communes usus novavit. Edd. Schild. et al. notavit.-4 Sic Memm. Medic. Polit. Vind. 2. Cop. Harlem. Fouc. Al. cœn. rect. Abest rectarum a Vind. 1. Etiam evocata habet Harlem.-5 Grecum vel Græcum Medic. 1. Polit. Vind. 1. Cort. Cop. Harlem. et aliquot Pulm. cum Edd. Med. pr. Ven. Cald. Lugd. Græcorum Vind. 2. marg. Periz. et Edd. Rom. equorum Periz, a m. pr.-6 Aureati Vind. 2. Cort. Cop. Huls. purpuratique Vind. 1. Mox cœnam Medic. duo, Cop. Heins. mallet scena. Postea conces

et Statius suo more hoc edictum multis laudibus extollunt. Vide Martial. epig. 60. lib. 11. epig. 2. lib. vi. epig. 7. lib. IX. et l. XXVII. § 28. ff. ad legem Aquiliam.

tudine. Sportæ autem, unde sportu-beatur in Dionis epitome. Martialis læ et sportellæ, calathi erant viminei, quibus ad rem penuariam utebantur. Ulpianus 1. 111. de penu legata. Hinc dictæ sportulæ, quæ pro salutationis officio clientibus erogabantur, sive id opsonii aliquid, sive stipes, aut quadrantes essent, ut facete Martia

g Mangones] Qui negotiationem servorum exercent. Martial, epig. 7,