Quam ex hoc fonticulo, tantumdem sumere.
Plenior, ut, si quos delectet copia iusto,
Cum ripa simul avulsos ferat Aufidus acer:

Eo fit,

At qui tantuli eget, quanto est opus, is neque limo
Turbatam haurit aquam, neque vitam amittit in undis. 60
At bona pars hominum, decepta cupidine falso,
Nil satis est, inquit; quia tanti, quantum habeas, sis.
Quid facias illi? iubeas miserum esse, libenter
Quatenus id facit; ut quidam memoratur Athenis
Sordidus ac dives populi contemnere voces
Sic solitus: Populus me sibilat, at mihi plaudo
Ipse domi, simulac nummos contemplor in arca.
Tantalus a labris sitiens fugientia captat
Flumina: quid rides? mutato nomine de te
Fabula narratur: congestis undique saccis

v. 56. ex hoc, ante pedes manante. Eo fit cett. sensus: hinc fit, ut ii, qui parvo fonte non contenti, ex magno flumine, qualis est Aufidus, haurire malint, huius fluctibus abrepti in aqua pereant, h. e. ut ii, qui, parvis non contenti, ampliora et largiora usque appetunt, huius insatiabilis cupiditatis poenas luant; ferat, auferat, abripiat; Aufidus acer, rapidus in Apulia fluvius, nunc Ofanto; supr. Od. III, 30, 10. dicitur violens, et Od. IV, 14, 25. tauriformis.

v. 62. quia tanti q. h., sis, quia, quanta tibi divitiarum possessio, tanta tui sit aestimatio s. quantum bonorum possideas, tantum tibi statuatur pretii.

v. 63. Quid facias illi? quomodo illi succurras? nos: was willst du wohl mit so einem anfangen? iubeas mis. e. cett, sine, quaeso, eum miserum esse, quoniam eum ita agere et proinde miserum esse iuvat; quatenus, quandoquidem, quoniam. Od. III, 24, 30. quatenus, heu nefas! virtutem incolumem odimus.

65

70

v. 64. quidam mem. Athenis, homines, qualis hic Athenis fuisse narratur, ubique gentium reperiuntur. Respexit igitur fortasse poeta, ut putat Heindorfius, Romanum aliquem nobiliorem, quem, satis notum omnibus, invidiae evitandae causa nominare noluit.

v. 68. Tantalus a labris cett. Tu, qui nummos in arca tantum contemplaris, nec usum inde capis, idem fere facis, quod apud inferos Tantalus, qui sitiens aquam a labris refugientem captat.

v. 69. quid rides? Quid Tantalus ad me, ridens ais? mutato nomine cett. Enimvero ea, quae de Tantalo finguntur, si nomen tuum cum Tantali nomine mutaveris, egregie in te quadrant; quemadmodum enim ille videbat quidem ante ora aquam, nec tamen eam hauriebat, ita tu nummos, tanquam pictas tabulas, contemplaris, nec usum ex iis capis. inhians (×ɛxy vós) inhiare dicuntur, qui hiante quasi ore (h. e. summa cupiditate) alicui rei imminent, toto animo in aliqua re defixi sunt.

--

Indormis inhians, et tamquam parcere sacris
Cogeris, aut pictis tamquam gaudere tabellis.
Nescis, quo valeat nummus? quem praebeat usum?
Panis ematur, olus, vini sextarius: adde,
Queis humana sibi doleat natura negatis,

An vigilare metu exanimem, noctesque diesque
Formidare malos fures, incendia, servos,
Ne te compilent fugientes, hoc iuvat? horum
Semper ego optarim pauperrimus esse bonorum.
An si condoluit tentatum frigore corpus,
Aut alius casus lecto te affixit, habes, qui
Assideat, fomenta paret, medicum roget, ut te
Suscitet ac reddat natis carisque propinquis?
Non uxor salvum te vult, non filius, omnes
Vicini oderunt, noti, pueri atque puellae.
Miraris, quum tu argento post omnia ponas,
Si nemo praestet, quem non merearis, amorem?
An sic cognatos, nullo natura labore

Quos tibi dat, retinere velis, servareque amicos?
Infelix operam perdas, ut si quis asellum
In campo doceat parentem currere fraenis!
Denique sit finis quaerendi; quoque habeas plus,

v. 73. Nescis, quo valeat num-
mus? an nescis, quo spectet num-
mi vis et pretium? h. e, cui rei ad-
hibendus sit nummus?
ἀναθήμασι puta.

sacris,

v. 75. adde, Queis hum. s. d. nat. neg. adde alià, quibus natura humana aegre nec sine dolore careat. Respicit ea, quae ad corporis voluptatem et ad alia, quae natura postulat, pertinent; natura humana, appetitus cuique homini a natura insitus.

v. 78. fugientes, servi, qui aufugiunt. horum bonorum, eiusmodi bonorum, quae tantas curas iniiciunt suis possessoribus.

occupat morbus, tentari morbo dicitur; frigore, quo agitari et corripi solent aegroti, h. e. febri.

V. 83. te suscitet, te reficiat et morbo liberet. pueri atque puellae inf. Sat. II, 3, 130. Insanum te omnes pueri clamantque puellae.

v. 88. An sic, recepi lectionem, quam ad fidem nonnullorum Codd. dedit Fea. Vulgo legebatur Ac si vel An si. sic, omnia argento postponendo. nullo lab., sponte. v. 90. Infelix operam perdas, profecto id aeque vano et infelice studio tentes velisque, ac si quis cett. parentem fraenis; equi enim, non asini, parent fraenis.

v. 92. quaerendi, quaerendarum divitiarum. - laborem in colligendis divitiis positum.

Pauperiem metuas minus, et finire laborem
Incipias, parto, quod avebas; ne facias, quod
Vmmidius, qui, tam (non longa est fabula) dives, 95
Vt metiretur nummos, ita sordidus, ut se
Non unquam servo melius vestiret, ad usque
Supremum tempus, ne se penuria victus
Opprimeret, metuebat. At hunc liberta securi
Divisit medium fortissima Tyndaridarum.

Quid mî igitur suades, ut vivam Maenius, aut sic,
Vt Nomentanus? Pergis pugnantia secum

Frontibus adversis componere? non ego, avarum
Quum veto te fieri, vappam iubeo ac nebulonem.

v. 94. parto sc. eo.

v. 95. Reiecta vulgari lectione Vmmidius quidam, dedi eam, quam, a Bentleio propositam, iam Fea in textum recepit; sed posui post qui, quod referendum est ad metuebat, distinctionem minorem; qui, quamvis tam dives, ut nummos metiretur, tam avarus, ut nunquam melius se servo vestiret; tamen, ne victus penuria opprimeretur, ad mortem usque metuebat. Sed Heindorfius servavit ac defendit lectionem: Vmmidius quidam, distinctione maiore post fabula posita. At primum Horatius, qui ne ad ignobilia quidem hominum nomina unquam apposuit quidam, multo minus quidam appositurus fuisset ad nomen hominis, qui, cum tam dives esset, ut nummos metireretur, sine dubio notus fuit omnibus; deinde verba: non longa est fabula (narratio) inepte sententiam finiunt; denique, si Horatius tam omisisset ad dives, idem profecto ita ad sordidus omissurus fuisset; tam dives ut, ut v. 22. tam facilis, ut.

v. 99. liberta, quam uxoris loco habuisse videtur Vmmidius.

v. 100. fortissima Tyndaridarum, altera Clyta emnestra (quod maritum

100

suum Agamemnonem occidit), fortis-
tima omnium liberorum Tyndari;
Tyndaridarum, genere quidem ma-
sed
sculino, ut observat Bentleius,
utriusque sexus liberos, tam filias
divisit
quam filios, complectente; -
medium, pro vulgari: percussit.

v. 101. ut vivam Maenius aut sic, Vt Noment. suadesue mihi, ut ego, sicuti Maenius, aut Nomentanus vivam? vita luxuriosa homines isti bona sua abligurierant; fuerunt igitur nepotes, nequam, vel ut Horatius eos v. 104. appellat, vappae, nebulones. Pro Maenius alii legunt Naevius; sed quis in vero eiusmodi hominum nomine perscrutando operam perdat? de Maenio cf. Sat. 1, 3, 4. Epist. I, 15, 26. de Nomentano Sat. I, 8, 11. Sat. II, 1, 22. Sat. II, 3, 224.

v. 102. pergis pugn. s. F. a. comp. pergis componere res, quarum altera alteri contraria est; avaris enim oppositi sunt prodigi; frontibus adversis, comparantur avari et prodigi cum gladiatoribus vel tauris, qui, dum inter se pugnant, adversis frontibus se invicem petunt.

v. 104. vappam. vappa, vitium vini (nam vappa proprie de corrupto

Est inter Tanaim quiddam socerumque Viselli,
Est modus in rebus, sunt certi denique fines,
Quos ultra citraque nequit consistere rectum.
Illuc, unde abii, redeo. Nemone, ut avarus,
Se probet, at potius laudet diversa sequentes?
Quodque aliena capella gerat distentius uber,
Tabescat? neque se maiori pauperiorum

Turbae comparet? hunc atque hunc superare laboret ?
Sic festinanti semper locupletior obstat:

Vt, quum carceribus missos rapit ungula currus,
Instat equis auriga suos vincentibus, illum
Praeteritum temnens extremos inter euntem.
Inde fit, ut raro, qui se vixisse beatum
Dicat, et exacto contentus tempore vitae

Cedat, uti conviva satur, reperire queamus. Iam satis est: ne me Crispini scrinia lippi Compilasse putes, verbum non amplius addam,

SATIRA II.

Ambubaiarum collegia, pharmacopolae,

Mendici, mimae, balatrones, hoc genus omne Moestum ac sollicitum est cantoris morte Tigelli,