Obrázky na stránke
PDF
ePub

Labitur hinc quidam, nimia formidine cursum
Praecipitans, capiturque: ast illum in plurima sectum
Frusta et particulas, ut multis mortuus unus
Sufficeret, totum corrosis ossibus edit

Victrix turba: nec ardenti decoxit aeno

Aut verubus longum usque adeo tardumque putavit
Exspectare focos, contenta cadavere crudo.

Hic gaudere libet, quod non violaverit ignem,
Quem summa coeli raptum de parte Prometheus
Donavit terris. Elemento gratulor et te

Exsultare reor.

Sed qui mordere cadaver

Sustinuit, nil unquam hac carne libentius edit.
Nam scelere in tanto ne quaeras et dubites, an
Prima voluptatem gula senserit. Ultimus autem,
Qui stetit absumto jam toto corpore, ductis
Per terram digitis, aliquid de sanguine gustat.
Vascones, haec fama est, alimentis talibus olim
Produxere animas: sed res diversa, sed illic
Fortunae invidia est bellorumque ultima, casus

the reading found in two old MSS. Praestant instantibus omnes, whence Mercenus restored the reading in the text. One must suppose that Ombis got altered into omnes by one copyist, while another thought it was a contraction of omnibus. It may be added that the Ombites, who were at home, would be more easily reinforced than the Tentyrites.

77 hinc] Either "from among the Tentyrites," or "hereupon," "at this point.'

78 ast illum] 'Ast' emphasizes the change of subject. Cf. iii. 264:

"Haec inter pueros varie properantur: at ille."

81 decoxit] Hence we must supply roasted with verubus. Cf. Val. Flac. viii. 254: "Pars verubus, pars undanti despumat aeno.'

[ocr errors]

80

85

90

95

84 Hic gaudere libet] Here one fancies what a blessing it was that they did not profane the stolen present of Prometheus. On libet, cf. ἄνδρες πολῖται, δόξα μοι παρεστάθη, K.T.A. (Soph. O. T.).

89 Nam] Introduces a special fact, to illustrate and confirm the general proposition, "sed-edit," which is naturally thrown into the aorist. "We rejoice... but he who is capable of tasting a corpse, thinks it the most delicious meal he ever tasted; for you mustn't think the first man might enjoy it perhaps, but no one else; rather, the man who stood waiting for his turn till the last, wiped his fingers along the ground, and sucked them, to have a taste of the blood, though the body was gone."

93 Vascones] At Calagurris, now Calahorra, on the Ebro, the birthplace of Quintilian.

Extremi, longae dira obsidionis egestas.
Hujus enim, quod nunc agitur, miserabile debet
Exemplum esse cibi: sicut modo dicta mihi gens
Post omnes herbas, post cuncta animalia, quicquid
Cogebat vacui ventris furor, hostibus ipsis

Pallorem ac maciem et tenues miserantibus artus,
Membra aliena fame lacerabant, esse parati

Et sua. Quisnam hominum veniam dare, quisve Deorum
Viribus abnuerit dira atque immania passis,

Et quibus illorum poterant ignoscere manes,
Quorum corporibus vescebantur? Melius nos

105

Zenonis praecepta monent: nec enim omnia, quaedam
Pro vita facienda putat. Sed Cantaber unde
Stoicus, antiqui praesertim aetate Metelli?

Nunc totus Graias nostrasque habet orbis Athenas. 110
Gallia causidicos docuit facunda Britannos:
De conducendo loquitur jam rhetore Thule.
Nobilis ille tamen populus, quem diximus, et par
Virtute atque fide, sed major clade, Saguntus
Tale quid excusat. Maeotide saevior ara
Aegyptus quippe illa nefandi Taurica sacri
Inventrix homines (ut jam, quae carmina tradunt,
Digna fide credas) tantum immolat, ulterius nil
Aut gravius cultro timet hostia. Quis modo casus

97, 98.] Pity is due to a case of cannibalism, like theirs which we are treating.-Sicut, as we ought to pity them, so they were in great distress when they did it.

99 quicquid] Supply post.

104.] Ventribus is most like Juvenal; but all the MSS. have viribus, or urbibus.

108 Cantaber] J. had read of their resistance to Augustus; but they had nothing to do with Calagurris.

109 antiqui] It was at least 150 years ago; and Horace speaks of all poets a hundred years old as ancient.

115

[blocks in formation]

Impulit hos? quae tanta fames infestaque vallo
Arma coegerunt tam detestabile monstrum
Audere? Anne aliam, terra Memphitide sicca,
Invidiam facerent nolenti surgere Nilo?
Qua nec terribiles Cimbri, nec Britones unquam,
Sauromataeque truces aut immanes Agathyrsi,
Hac saevit rabie imbelle et inutile vulgus,
Parvula fictilibus solitum dare vela phaselis,
Et brevibus pictae remis incumbere testae.
Nec poenam sceleri invenies, nec digna parabis
Supplicia his populis, in quorum mente pares sunt
Et similes ira atque fames. Mollissima corda
Humano generi dare se natura fatetur,

Quae lacrimas dedit: haec nostri pars optima sensus.
Plorare ergo jubet causam dicentis amici

"Nihil impedit quominus certe intelligas nam opponi potest quamvis" (Hand. Turs. iii. 634), who quotes no passages where modo must be taken closely with an interrogative pronoun or particle; hence I should paraphrase, “I should only like to know what calamity these had, to drive them to such a deed."

122, 123.] "What else could they do to put the Nile's conduct in not rising in an invidious light?"

124, 125.] The Britons were cannibals, and had their wives in common; so had the Agathyrsi. Such irregularities as que and aut, instead of a succession of necs, are common both in English and Latin, and very little or no principle can be traced in their use or avoidance. Here one might fancy that Britons, and either Sauromatae or Agathyrsi are collectively opposed to Cimbri.

It

is disputed whether 'Brito' means a Briton or a Breton. Ausonius, who unfortunately wrote when the connexion between Britain and Britany was growing closer, uses it as

120

125

130

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small]

وو

133 Quae lacrimas dedit] The Nature who gave us tears.-"Haec qua mollissima corda habemus.' 134 causam dicentis amici] If we are to keep the reading of most MSS. Casum lugentis is only found in suspicious MSS.; and several which have lugentis keep causam. One is almost inclined to translate, "the cause of our friend as he pleads it," "the cause he has to plead in a civil action, or the mourning he has to assume as a criminal." The alternative is to suppose Juvenal intended squallorem causam dicentis reique, which is very harsh.

Squaloremque rei, pupillum ad jura vocantem
Circumscriptorem, cujus manantia fletu
Ora puellares faciunt incerta capilli.

Naturae imperio gemimus, quum funus adultae
Virginis occurrit, vel terra clauditur infans,

135

Et minor igne rogi. Quis enim bonus et face dignus 140
Arcana, qualem Cereris vult esse sacerdos,
Ulla aliena sibi credat mala? Separat hoc nos
A grege mutorum, atque ideo venerabile soli
Sortiti ingenium divinorumque capaces
Atque exercendis capiendisque artibus apti
Sensum a coelesti demissum traximus arce,
Cujus egent prona et terram spectantia. Mundi

Principio indulsit communis conditor illis.

145

150

155

Tantum animas, nobis animum quoque, mutuus ut nos
Affectus petere auxilium et praestare juberet,
Dispersos trahere in populum, migrare vetusto
De nemore et proavis habitatas linquere silvas;
Aedificare domos, Laribus conjungere nostris
Tectum aliud, tutos vicino limite somnos
Ut collata daret fiducia; protegere armis
Lapsum, aut ingenti nutantem vulnere civem,
Communi dare signa tuba, defendier îsdem
Turribus, atque una portarum clave teneri.
Sed jam serpentum major concordia: parcit
Cognatis maculis similis fera. Quando leoni
Fortior eripuit vitam leo? quo nemore unquam
Exspiravit aper majoris dentibus apri?

[blocks in formation]

160

149.] Animus est quo sapimus; anima qua vivimus.

154 limite] So P. : limine is easier, as a neighbour shutting your house in, though intelligible, is rather clumsy here.

160 fera] Probably the serpent, as a general proposition would be awkward.

165

Indica tigris agit rabida cum tigride pacem
Perpetuam; saevis inter se convenit ursis.
Ast homini ferrum letale incude nefanda
Produxisse parum est; quum rastra et sarcula tantum
Assueti coquere, et marris ac vomere lassi
Nescierint primi gladios extendere fabri.
Aspicimus populos, quorum non sufficit irae
Occidisse aliquem; sed pectora, brachia, vultum
Crediderint genus esse cibi. Quid diceret ergo,
Vel quo non fugeret, si nunc haec monstra videret
Pythagoras, cunctis animalibus abstinuit qui
Tanquam homine et ventri indulsit non omne legumen?

[merged small][ocr errors]

170

so would "Quibus non sufficit sed
credunt, or "credant," which last
would mean,
"who are not satis-
fied in fact, but are of a character
to think." The tense of 'crediderint'
is probably due to the attraction of
'occidisse (cf. xi. 23-26), “qui
scit-hic tamen idem ignoret."

SATIRA XVI.

QUIS numerare queat felicis praemia, Galle,
Militiae? Nam si subeuntur prospera castra,
Me pavidum excipiat tironem porta secundo
Sidere. Plus etenim fati valet hora benigni,
Quam si nos Veneris commendet epistola Marti
Et Samia genitrix quae delectatur arena.
Commoda tractemus primum communia: quorum

2 Nam] "Lucky soldiers get on very well; for, in fact, with good fortune, I should not mind serving myself. If the camp is lucky in itself, may I be taken in as a shy recruit, and find luck there; luck, I say, for fate can do more for a man

5

in the army than an introduction to Mars from his mistress or his mother."

6 Samia] Where Polycrates, to keep the people low, had built her the largest temple known to Herodotus.

« PredošláPokračovať »