D. JUNII JUVENALIS
SATIRARUM
SEMPER ego auditor tantum ? nunquamne reponam,
Vexatus toties rauci Theseide Codri ?
Impune ergo mihi cantaverit ille togatas,
Hic elegos? impune diem consumserit ingens
Telephus, aut summi plena jam margine libri
Scriptus et in tergo, nec dum finitus, Orestes?
Nota magis nulli domus est sua, quam mihi lucus
Martis et Æoliis vicinum rupibus antrum
Vulcani. Quid agant venti, quas torqueat umbras
Eacus, unde alius furtivæ devehat aurum
Pelliculæ, quantas jaculetur Monychus ornos,
Frontonis platani convulsaque marmora clamant
Semper, et assiduo ruptæ lectore columnæ.
Exspectes eadem a summo minimoque poeta.
Et nos ergo manum ferulæ subduximus, et nos
Consilium dedimus Sullæ, privatus ut altum
Dormiret. Stulta est clementia, quum tot ubique
Vatibus occurras, perituræ parcere charta.
Cur tamen hoc potius libeat decurrere campo,
Per quem magnus equos Auruncæ flexit alumnus,
Si vacat et placidi rationem admittitis, edam.
Quum tener uxorem ducat spado, Mævia Tuscum
Figat aprum et nuda teneat venabula mamma;
Patricios omnes opibus quum provocet unus,
Quo tondente gravis juveni mihi barba sonabat;
Quum pars Niliacæ plebis, quum verna Canopi
Crispinus, Tyrias humero revocante lacernas,
Ventilet æstivum digitis sudantibus aurum,
Nec sufferre queat majoris pondera gemmæ :
Difficile est satiram non scribere. Nam quis iniquæ 30
Tam patiens urbis, tam ferreus, ut teneat se,
Causidici nova quum veniat lectica Mathonis,
Plena ipso; post hunc magni delator amici,
Et cito rapturus de nobilitate comesa
Quod superest; quem Massa timet, quem munere palpat
Carus, et a trepido Thymele submissa Latino;
Quum te submoveant qui testamenta merentur
Noctibus, in cœlum quos evehit optima summi
Nunc via processus, vetulæ vesica beatæ ?
Unciolam Proculeius habet, sed Gillo deuncem,
Partes quisque suas ad mensuram inguinis heres.
Accipiat sane mercedem sanguinis et sic
Palleat, ut nudis pressit qui calcibus anguem,
Aut Lugdunensem rhetor dicturus ad aram!
Quid referam, quanta siccum jecur ardeat ira,
Quum populum gregibus comitum premat hic spoliator
Pupilli prostantis ? Et hic damnatus inani
Judicio (quid enim salvis infamia nummis?)
Exsul ab octava Marius bibit et fruitur Dis
Iratis: at tu victrix provincia ploras!
Hæc ego non credam Venusina digna lucerna ?
Hæc ego non agitem? Sed quid magis Heracleas
Aut Diomedeas aut mugitum Labyrinthi,
Et mare percussum puero fabrumque volantem,
Quum leno accipiat mochi bona, si capiendi
Jus nullum uxori, doctus spectare lacunar,
Doctus et ad calicem vigilanti stertere naso;
Quum fas esse putet curam spectarea cohortis,
Qui bona donavit præsepibus et caret omni
Majorum censu, dum pervolat axe citato
Flaminiam puer: Automedon nam lora tenebat,
Ipse lacernatæ quum se jactaret amicæ.
Nonne libet medio ceras implere capaces
Quadrivio: quum jam sexta cervice feratur
Hinc atque inde patens ac nuda pæne cathedra,
Et multum referens de Mæcenate supino
Signator falso, qui se lautum atque beatum
Exiguis tabulis et gemma fecerat uda;
Occurrit matrona potens, quæ molle Calenum
Porrectura viro miscet sitiente rubetam,
Instituitque rudes melior Locusta propinquas
Per famam et populum nigros efferre maritos ?
Aude aliquid brevibus Gyaris et carcere dignum,
Si vis esse aliquis! Probitas laudatur et alget.
Criminibus debent hortos, prætoria, mensas,
Argentum vetus et stantem extra pocula caprum.
Quem patitur dormire nurus corruptor avaræ,
Quem sponsæ turpes et prætextatus adulter?
Si natura negat, facit indignatio versum,
Qualemcumque potest, quales ego vel Cluvienus.
Ex quo Deucalion, nimbis tollentibus æquor,
Navigio montem ascendit sortesque poposcit,
Paulatimque anima caluerunt mollia saxa,
Et maribus nudas ostendit Pyrrha puellas,
Quidquid agunt homines, votum, timor, ira, voluptas,
Gaudia, discursus, nostri est farrago libelli.
Et quando uberior vitiorum copia? quando
Major avaritiæ patuit sinus? alea quando
Hos animos? Neque enim loculis comitantibus itur
Ad casum tabulæ, posita sed luditur arca.
Prolia quanta illic dispensatore videbis
Armigero? Simplexne furor sestertia centum
Perdere et horrenti tunicam non reddere servo ?
Quis totidem erexit villas, quis fercula septem
Secreto cœnavit avus? Nunc sportula primo
Limine parva sedet, turbæ rapienda togatæ.
Ille tamen faciem prius inspicit et trepidat, ne
Suppositus venias ac falso nomine poscas.
Agnitus accipies; jubet a præcone vocari
Ipsos Trojugenas; nam vexant limen et ipsi
Nobiscum. Da prætori, da deinde tribuno.
Sed libertinus prior est." "Prior," inquit, "ego adsum:
Cur timeam, dubitemve locum defendere, quamvis
Natus ad Euphraten, molles quod in aure fenestræ
Arguerint, licet ipse negem? sed quinque tabernæ
Quadringenta parant. Quid confert purpura major
Optandum, si Laurentî custodit in agro
Conductas Corvinus oves? ego possideo plus
Pallante et Licinis." Exspectent ergo tribuni ;
Vincant divitiæ, sacro nec cedat honori,
Nuper in hanc urbem pedibus qui venerat albis:
Quandoquidem inter nos sanctissima divitiarum
Majestas: etsi, funesta Pecunia, templo
Nondum habitas, nullas nummorum ereximus aras,
Ut colitur. Pax atque Fides, Victoria, Virtus,
Quæque salutato crepitat Concordia nido.
Sed quum summus honor finito computet anno, Sportula quid referat, quantum rationibus addat: Quid facient comites, quibus hinc toga, calceus hinc est Et panis fumusque domi? Densissima centum Quadrantes lectica petit, sequiturque maritum Languida vel prægnans et circumducitur uxor. Hic petit absenti, nota jam callidus arte, Ostendens vacuam et clausam pro conjuge sellam. "Galla mea est," inquit. "Citius dimitte: moraris. Profer, Galla, caput." "Noli vexare, quiescit." Ipse dies pulchro distinguitur ordine rerum: Sportula, deinde forum, jurisque peritus Apollo
|