Quantum neque atro delibutus Hercules
Nessi cruore, nec Sicana fervida

Virens in Aetna flamma; tu, donec cinis
Injuriosis aridus ventis ferar,

Cales venenis officina Colchicis.

Quae finis aut quod me manet stipendium?
Effare; jussas cum fide poenas luam,
Paratus expiare, seu poposceris
Centum juvencos, sive mendaci lyra
Voles sonari, "Tu pudica, tu proba
Perambulabis astra sidus aureum.
Infamis Helenae Castor offensus vice,
Fraterque magni Castoris, victi prece
Adempta vati reddidere lumina:
Et tu, potes nam, solve me dementia,
O nec paternis obsoleta sordibus,

Neque in sepulchris pauperum prudens anus

Novendiales dissipare pulveres.

Tibi hospitale pectus et purae manus,

Tuusque venter Pactumeius, et tuo
Cruore rubros obstetrix pannos lavit,
Utcumque fortis exsilis puerpera.

Quid obseratis auribus fundis preces?
Non saxa nudis surdiora navitis
Neptunus alto tundit hibernus salo.

335

40

45

50

55

Inultus ut tu riseris Cotyttia

Volgata, sacrum liberi Cupidinis,

Et Esquilini pontifex venefici

Impune ut urbem nomine impleris meo?
Quid proderat ditasse Pelignas anus,
Velociusve miscuisse toxicum?
Sed tardiora fata te votis manent:
Ingrata misero vita ducenda est in hoc,
Novis ut usque suppetas laboribus.
Optat quietem Pelopis infidi pater,

60

65

Egens benignae Tantalus semper dapis,
Optat Prometheus obligatus aliti,
Optat supremo collocare Sisyphus
In monte saxum; sed vetant leges Jovis.
Voles modo altis desilire turribus,

70

Modo ense pectus Norico recludere,
Frustraque vincla gutturi nectes tuo,

Fastidiosa tristis aegrimonia.

Vectabor humeris tunc ego inimicis eques,

Meaeque terra cedet insolentiae.

75

An quae movere cereas imagines,

Ut ipse nosti curiosus, et polo

Deripere lunam vocibus possim meis,
Possim crematos excitare mortuos
Desiderique temperare pocula,

Plorem artis in te nil agentis exitus?"

72 innectes

81 habentis

78, 79 possum
81 exitum

80 poculum

80

Q. HORATI FLACCI

SATIRAR V M

LIBER PRIMVS

I.

Qui fit, Maecenas, ut nemo, quam sibi sortem
Seu ratio dederit seu fors objecerit, illa
Contentus vivat, laudet diversa sequentes?
“O fortunati mercatores!" gravis annis
Miles ait, multo jam fractus membra labore.
Contra mercator, navem jactantibus Austris,
"Militia est potior. Quid enim? Concurritur; horae
Momento cita mors venit aut victoria laeta."
Agricolam laudat juris legumque peritus,
Sub galli cantum consultor ubi ostia pulsat.
Ille, datis vadibus qui rure extractus in urbem est,
'Solos felices viventes' clamat 'in urbe.'
Cetera de genere hoc, adeo sunt multa, loquacem
Delassare valent Fabium. Ne te morer, audi

Quo rem deducam. Si quis deus, " En ego," dicat,
Jam faciam quod voltis: eris tu, qui modo miles,
Mercator; tu, consultus modo, rusticus: hinc vos,
Vos hinc mutatis discedite partibus. Eia!

Quid statis?"— nolint. Atqui licet esse beatis.
Quid causae est, merito quin illis Juppiter ambas
Iratus buccas inflet, neque se fore posthac
Tam facilem dicat, votis ut praebeat aurem ?

5

10

15

20

Praeterea, ne sic, ut qui jocularia, ridens.
Percurram, (quamquam ridentem dicere verum
Quid vetat? ut pueris olim dant crustula blandi
Doctores, elementa velint ut discere prima;
Sed tamen amoto quaeramus seria ludo;)
Ille gravem duro terram qui vertit aratro,
Perfidus hic caupo, miles, nautaeque per omne
Audaces mare qui currunt, hac mente laborem
Sese ferre, senes ut in otia tuta recedant,
Aiunt, cum sibi sint congesta cibaria: sicut
Parvula (nam exemplo est) magni formica laboris
Ore trahit quodcumque potest atque addit acervo,
Quem struit, haud ignara ac non incauta futuri.
Quae, simul inversum contristat Aquarius annum,
Non usquam prorepit et illis utitur ante
Quaesitis sapiens; cum te neque fervidus aestus
Demoveat lucro, neque hiemps, ignis, mare, ferrum,
Nil obstet tibi, dum ne sit te ditior alter.

Quid juvat immensum te argenti pondus et auri Furtim defossa timidum deponere terra?

Quod si comminuas, vilem redigatur ad assem." At ni id fit, quid habet pulchri constructus acervus? Milia frumenti tua triverit area centum :

45

Non tuus hoc capiet venter plus ac meus: ut si

Reticulum panis venales inter onusto

Forte vehas humero, nihilo plus accipias quam

Qui nil portarit. Vel dic, quid referat intra
Naturae fines viventi, jugera centum an

50

Mille aret?" At suave est ex magno tollere acervo."

Dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas,
Cur tua plus laudes cumeris granaria nostris?
Ut tibi si sit opus liquidi non amplius urna,

Vel cyatho, et dicas, "Magno de flumine malim Quam ex hoc fonticulo tantundem sumere." Eo fit, Plenior ut si quos delectet copia justo,

Cum ripa simul avolsos ferat Aufidus acer;

29 campo

38 patiens 39 dimoveat 39 hiems 46 quam meus 55 mallem 57 delectat 58 avulsos

55

At qui tantuli eget quanto est opus, is neque limo Turbatam haurit aquam, neque vitam amittit in undis. 60

At bona pars hominum, decepta cupidine falso, "Nil satis est," inquit, "quia tanti quantum habeas sis." Quid facias illi ? Jubeas miserum esse, libenter Quatenus id facit; ut quidam memoratur Athenis Sordidus ac dives, populi contemnere voces

Sic solitus: "Populus me sibilat, at mihi plaudo
Ipse domi, simul ac nummos contemplor in arca.'
Tantalus a labris sitiens fugientia captat
Flumina.... Quid rides? Mutato nomine, de te
Fabula narratur; congestis undique saccis
Indormis inhians, et tamquam parcere sacris
Cogeris, aut pictis tamquam gaudere tabellis.
Nescis quo valeat nummus? quem praebeat usum ?
Panis ematur, olus, vini sextarius, adde
Quis humana sibi doleat natura negatis.
An vigilare metu exanimem, noctesque diesque
Formidare malos fures, incendia, servos,
Ne te compilent fugientes, hoc juvat? Horum
Semper ego optarim pauperrimus esse bonorum.

At si condoluit temptatum frigore corpus,
Aut alius casus lecto te affixit, habes qui
Assideat, fomenta paret, medicum roget, ut te
Suscitet ac gnatis reddat carisque propinquis?
Non uxor salvum te volt, non filius; omnes
Vicini oderunt, noti, pueri atque puellae.
Miraris, cum tu argento post omnia ponas,
Si nemo praestet, quem non merearis, amorem ?
At si cognatos, nullo natura labore

Quos tibi dat, retinere velis servareque amicos,
Infelix operam perdas, ut si quis asellum
In campo doceat parentem currere frenis.

Denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus,

65

70

75

80

85

90

77 malos, 79 optarem 80 tentatum 84 vult 88 an 92 quo-que e coni.