Qui patriun. mimae donat fundumque laremque,
"Nil fuerit mi," inquit, "cum uxoribus unquam alienis.'
Verum est cum mimis, est cum meretricibus, unde
Fama malum gravius quam res trahit.

An tibi abunde

60

Personam satis est, non illud quidquid ubique

Officit evitare? Bonam deperdere famam,

Rem patris oblimare, malum est ubicunque. Quid inter
Est in matrona, ancilla, peccesne togata?
Villius in Fausta Sullae gener, hoc miser uno
Nomine deceptus, poenas dedit usque superque
Quam satis est, pugnis caesus ferroque petitus,
Exclusus fore cum Longarenus foret intus.
Huic si mutonis verbis mala tanta videntis

Diceret haec animus: "Quid vis tibi? numquid ego a te
Magno prognatum deposco consule cunnum
Velatumque stola mea cum conferbuit ira?"

Quid responderet? "Magno patre nata puella est."
At quanto meliora monet pugnantiaque istis
Dives opis natura suae, tu si modo recte
Dispensare velis ac non fugienda petendis
Immiscere. Tuo vitio rerumne labores,
Nil referre putas? Quare ne poeniteat te

65

70

75

Desine matronas sectarier, unde laboris

Plus haurire mali est quam ex re decerpere fructus.

Nec magis huic inter niveos viridesque lapillos

(Sit licet hoc, Cerinthe, tuum) tenerum est femur aut crus
Rectius, atque etiam melius persaepe togatae est.
Adde huc quod mercem sine fucis gestat, aperte
Quod venale habet ostendit, nec si quid honesti est
Jactat habetque palam, quaerit quo turpia celet.
Regibus hic mos est: ubi equos mercantur opertos
Inspiciunt, ne si facies ut saepe decora

80

8ǝ

Molli fulta pede est emptorem inducat hiantem,

Quod pulchrae clunes, breve quod caput, ardua cervix.
Hoc illi recte: ne corporis optima Lyncei

90

Contemplere oculis, Hypsaea caecior illa

Quae mala sunt spectes. O crus! o brachia! Verum

Depugis, nasuta, brevi latere ac pede longo est.

Matronae praeter faciem nil cernere possis,

Cetera, ni Catia est, demissa veste tegentis.

96

1

105

Si interdicta petes, vallo circumdata (nam te
Hoc facit insanum), multae tibi tum officient res,
Custodes, lectica, ciniflones, parasitae,

Ad talos stola demissa et circumdata palla,
Plurima quae invideant pure apparere tibi rem.
Altera nil obstat: Cois tibi paene videre est
Ut nudam, ne crure malo, ne sit pede turpi;
Metiri possis oculo latus. An tibi mavis
Insidias fieri pretiumque avellier ante

Quam mercem ostendi? "Leporem venator ut alta
In nive sectetur, positum sic tangere nolit,"
Cantat et apponit: "Meus est amor huic similis; nam
Transvolat in medio posita et fugientia captat."
Hiscine versiculis speras tibi posse dolores
Atque aestus curasque graves e pectore pelli ?
Nonne cupidinibus statuat natura modum quem,
Quid latura sibi quid sit dolitura negatum,
Quaerere plus prodest et inane abscindere soldo?
Num tibi cum fauces urit sitis aurea quaeris
Pocula? num esuriens fastidis omnia praeter

100

110

115

Pavonem rhombumque? Tument tibi cum inguina, num si
Ancilla aut verna est praesto puer impetus in quem
Continuo fiat malis tentigine rumpi?

Non ego namque parabilem amo venerem facilemque.
Illam," Post paulo," "Sed pluris," "Si exierit vir,"
Gallis, hanc Philodemus ait sibi quae neque magno
Stet pretio neque cunctetur cum est jussa venire.
Candida rectaque sit; munda hactenus ut neque longa
Nec magis alba velit quam dat natura videri.
Haec ubi supposuit dextro corpus mihi laevum
Ilia et Egeria est: do nomen quodlibet illi,
Nec vereor ne dum futuo vir rure recurrat,
Janua frangatur, latret canis, undique magno
Pulsa domus strepitu resonet, vepallida lecto
Desiliat mulier, miseram se conscia clamet,
Cruribus haec metuat, doti deprensa, egomet mî.
Discincta tunica fugiendum est ac pede nudo,
Ne nummi pereant aut puga aut denique fama.
Deprendi miserum est; Fabio vel judice vincam.

12C

125

130

SATIRA III.

OMNIBUS hoc vitium est cantoribus, inter amicos
Ut nunquam inducant animum cantare rogati,
Injussi nunquam desistant. Sardus habebat
Ille Tigellius hoc: Caesar, qui cogere posset,
Si peteret per amicitiam patris atque suam non
Quidquam proficeret; si collibuisset ab ovo
Usque ad mala citaret, Io Bacche! modo summa
Voce, modo hac resonat quae chordis quattuor ima
Nil aequale homini fuit illi; saepe velut qui
Currebat fugiens hostem, persaepe velut qui
Junonis sacra ferret; habebat saepe ducentos,
Saepe decem servos; modo reges atque tetrarchas,

Omnia magna loquens; modo, "Sit mihi mensa tripes et
Concha salis puri et toga quae defendere frigus
Quamvis crassa queat." Decies centena dedisses
Huic parco paucis contento, quinque diebus
Nil crat in loculis. Noctes vigilabat ad ipsum
Mane, diem totum stertebat; nil fuit unquam
Sic impar sibi.

Nunc aliquis dicat mihi: "Quid tu?
Nullane habes vitia?" Immo alia et fortasse minora.
Maenius absentem Novium cum carperet, "Heus tu,"
Quidam ait, "ignoras te, an ut ignotum dare nobis.
Verba putas?" "Egomet mi ignosco," Maenius inquit.
Stultus et improbus hic amor est dignusque notari.
Cum tua pervideas oculis mala lippus inunctis,
Cur in amicorum vitiis tam cernis acutum

Quam aut aquila aut serpens Epidaurius? At tibi contra
Evenit, inquirant vitia ut tua rursus et illi.
Iracundior est paulo, minus aptus acutis

Naribus horum hominum; rideri possit eo quod

30

Rusticius tonso toga defluit et male laxus

In pede calceus haeret: at est bonus ut melior vir

Non alius quisquam, at tibi amicus, at ingenium ingens

Inculto latet hoc sub corpore. Denique te ipsum

Concute num qua tibi vitiorum inseverit olim
Natura, aut etiam consuetudo mala; namque

95

Neglectis urenda filix innascitur agris.
Illuc praevertamur, amatorem quod amicae
Turpia decipiunt caecum vitia, aut etiam ipsa haec
Delectant, veluti Balbinum polypus Hagnae.
Vellem in amicitia sic erraremus; et isti
Errori nomen virtus posuisset honestum.
At pater ut gnati sic nos debemus amici
Si quod sit vitium non fastidire: strabonem
Appellat paetum pater, et pullum male parvus
Si cui filius est, ut abortivus fuit olim.
Sisyphus; hunc varum distortis cruribus; illum
Balbutit scaurum pravis fultum male talis.
Parcius hic vivit, frugi dicatur. Ineptus
Et jactantior hic paulo est, concinnus amicis
Postulat ut videatur. At est truculentior atque
Plus aequo liber, simplex fortisque habeatur;
Caldior est, acres inter numeretur. Opinor
Haec res et jungit junctos et servat amicos.
At nos virtutes ipsas invertimus, atque
Sincerum cupimus vas incrustare. Probus quis
Nobiscum vivit, multum demissus homo: illi
Tardo cognomen pingui damus. Hic fugit omnes
Insidias nullique malo latus obdit apertum,
Cum genus hoc inter vitae versetur ubi acris
Invidia atque vigent ubi crimina, pro bene sano
Ac non incauto fictum astutumque vocamus.
Simplicior quis et est, qualem me saepe libenter
Obtulerim tibi, Maecenas, ut forte legentem
Aut tacitum impellat quovis sermone molestus,
Communi sensu plane caret, inquimus. Eheu,
Quam temere in nosmet legem sancimus iniquam !
Nam vitiis nemo sine nascitur; optimus ille est
Qui minimis urgetur. Amicus dulcis ut aequum est
Cum mea compenset vitiis bona; pluribus hisce
(Si modo plura mihi bona sunt) inclinet, amari
Si volet hac lege in trutina ponetur eadem.
Qui ne tuberibus propriis offendat amicum
Postulat ignoscet verrucis illius; aequum est
Peccatis veniam poscentem reddere rursus.
Denique, quatenus excidi penitus vitium irae

Cetera item nequeunt stultis haerentia, cur non
Ponderibus modulisque suis ratio utitur, ac res
Ut quaeque est ita suppliciis delicta coërcet?
Si quis eum servum patinam qui tollere jussus
Semesos pisces trepidumque ligurierit jus
In cruce suffigat, Labeone insanior inter
Sanos dicatur.

Quanto hoc furiosius atque

Majus peccatum est: paullum deliquit amicus,
Quod nisi concedas habeare insuavis, acerbus:
Odisti et fugis ut Rusonem debitor aeris,
Qui nisi cum tristes misero venere Kalendae

Mercedem aut nummos unde unde extricat, amaras
Porrecto jugulo historias captivus ut audit.
Comminxit lectum potus mensave catillum
Evandri manibus tritum dejecit, ob hanc rem
Aut positum ante mea quia pullum in parte catini
Sustulit esuriens, minus hoc jucundus amicus
Sit mihi? Quid faciam si furtum fecerit, aut si
Prodiderit commissa fide sponsumve negarit?
Quis paria esse fere placuit peccata laborant

Cum ventum ad verum est; sensus moresque repugnant
Atque ipsa utilitas, justi prope mater et aequi.
Cum prorepserunt primis animalia terris,

Mutum et turpe pecus, glandem atque cubilia propter

100

Unguibus et pugnis, dein fustibus, atque ita porro
Pugnabant armis quae post fabricaverat usus,
Donec verba quibus voces sensusque notarent
Nominaque invenere; dehinc absistere bello,
Oppida coeperunt munire et ponere leges,
Ne quis fur esset, neu latro, neu quis adulter.
Nam fuit ante Helenam cunnus teterrima belli
Causa, sed ignotis perierunt mortibus illi,
Quos venerem incertam rapientes more ferarum
Viribus editior caedebat, ut in grege taurus.
Jura inventa metu injusti fateare necesse est,
Tempora si fastosque velis evolvere mundi.
Nec natura potest justo secernere iniquum,
Dividit ut bona diversis, fugienda petendis;
Nec vincet ratio hoc, tantundem ut peccet idemque
Qui teneros caules alieni fregerit horti

105

110

115