Obrázky na stránke
PDF
ePub

'At pulchrum est digito monstrari, et dicier, Hic est! Ten' cirratorum centum dictata fuisse

Pro nihilo pendas?' Ecce inter pocula quærunt
Romulidæ saturi, quid dia poëmata narrent.

30

Hic aliquis, cui circum humeros hyacinthina læna est,
Rancidulum quiddam balba de nare locutus,

ostendi, et dici, Ille est. An parvi æstimes fuisse tradita centum puerorum cincinnatorum? En inter calices inquirunt Romani epulis satiati, quid divina carmina contineant. Illic quidam, cui circa scapulas est tegmen coloris hyacinthini, recitans aliquid fœtidulum de naso balbutienti; si veluti guttatim fundit amores Phil

NOTÆ

graviter explicat. Porro Persius hic imitatus est Lucilium, cujus corruptum passim locum optime videtur restituisse Marcilius, sic: 'Id me Nolo scire mihi cujus sum consciu' solus, Ne damnum faciam. Scire est nescire nisi id me Scire alius scierit.'

28 At pulchrum est, &c.] Prolepsis est ironica. Demosthenes noscitari se a mulierculis et digito monstrari lætabatur. Tull. Tusc. quæst. 5.

29 Ten' cirratorum, &c.] Id est, parvine æstimes carmina alicujus Poëtæ esse dictata a ludimagistris in scholis, ut ea discipuli memoriter discant. Nero suos versus per scholas dictari imperasse aiunt: quod et alii velut decorum sibi affectarunt. Eusebius 1. IX. narrat Maximum Imperatorem libellos quosdam in Christi derisionem confictos nomine Pilati per ludos circumferri legique præcepisse. D. Hieron. hunc Persii locum, ut et alios sæpe, bis aut ter usurpat, adversus Ruffinum bis, et in Apologet. ad Domnionem.

Cirratorum] Id est, nobilium juvenum, quorum cirrati solent esse capilli, id est, cincinnati, torti.

30 Ecce inter pocula] Respondet Persius, et docet flocci faciendas esse eas laudes, quæ dantur inter pocula. Quod antea Horatius fecerat Sat. 11.

2. Discite non inter lances mensasque nitentes, Cum stupet insanis acies fulgoribus, et cum Acclivis falIsis animus meliora recusat.' Mos erat scilicet apud veteres in convi-* viis aliquid ex illustribus Poëtis atque Auctoribus afferre, unde fabulandi inter doctos occasio præberetur. Vide Athenæum passim.

31 Romulida saturi] Romulidas vocat ironice, quasi Romulo valde absimiles. Gell. xI. 14. refert Romulum ad epulas vocatum non multum bibisse, quia postridie mane nego, tium haberet. Vide Juvenal. Sat. VI. 433. et seq. ubi et mulieres in convivio judicium ferentes de Virgilio aliisque Poëtis coarguit.

32 Hyacinthina] Vestis pretiosa notat quempiam nobilem ac delicatum. De cruore hyacinthi in florem purpureum verso Ovid. Metam. lib. x. fab. 5. Legunt alii, Ianthina: vestisque erit violacei coloris, nec minus splendida. Græcum est nomen ab lov viola, et voos flos. Perinde est.

Lana] In Tuscul. tegmen vocatur a Tullio estque vestis accubitoria, cujus in conviviis usus erat, et supra vestem albam induebatur.

33 Rancidulum] Metaph. a carnibus ad corruptionem vergentibus: hic denotat aliquid insulsum.

Balba de nare] Durior paulo hæc

Phyllidas, Hypsipylas, vatum et plorabile si quid,
Eliquat, et tenero supplantat verba palato.
Assensere viri: nunc non cinis ille poëtæ
Felix? non levior cippus nunc imprimit ossa?
Laudant convivæ nunc non e manibus illis,
Nunc non e tumulo fortunataque favilla
Nascentur viola? Rides, ait, et nimis uncis
Naribus indulges. An erit, qui velle recuset

35

40

lidis et Hypsipilæ, et triste aliquid Poëtarum; si vocabula etiam dejicit palato molli: statim homines acclamant. Annon manes hujus Vatis nunc beati sunt? Annon cæspes mollius nunc premit ejus ossa? Comessatores celebrant: annon e cineribus istis, annon ex isto sepulcro et beato pulvere flores deinceps enascentur? Irrides (inquit) et nimis servis rugato naso. An aliquis erit, qui renuat captare laudes vulgi: et postquam

-36 nunc num cinis Ms. Gal. nunc, nunc cinis Ms. R.-37 num levior Ms.

NOTE

metaphora pronuntiationem effœminatam et eductam e naribus vocem exprimit reprehenditque.

34 Phyllidas, Hypsipilas] Hæ mulieres amorem suum contemtum

ægre ferentes morti occubuerunt. Vide Ovid. Epist. 2. et 6.

6

› Vatum et plorabile] Elegiacum Carmen, cujus utplurimum materia tristis. Horat. in Arte. Versibus impariter junctis querimonia primum, Post etiam inclusa est voti sententia compos.'

35 Eliquat] Liquide veluti et guttatim fundit, voce lenta, molli, et affectata pronuntiat.

Supplantat] Verba nondum plane efformata quasi strangulat ac dejicit mollitiei causa. Supplantare proprie est supposito pede in terram dejicere.

36 Assensere viri] Applaudunt statim omnes, et probant indignas hasce recitandi rationes.

Nunc non cinis] Post tantas assentationes an non bene est illi Poëtæ ? An non quiescunt ejus ossa molliter?

37 Cippus] Est sepulcri lapis; vel,

ut alii volunt, terra in tumulum aggregata.

38 Manibus] Manes sunt animæ defunctorum: sunt etiam Dii Superi et Inferi. Ponitur hic ea vox pro terra ipsa sepulcri. Vide Sat. v. 152. ad vocem Manes.

39 Favilla] Quasi fovilla, ab igne fovendo. Spectat Persius antiquorum morem cremandi cadavera. 40 Rides, ait] Inquit nempe ad Satyricum monitor.

Nimis uncis naribus indulges] Satiricæ mordacitati nimium servis. Naso suspendere adunco dicitur qui salse deridet et subsannat: et quidem`ridendo nasus in rugas contrahitur.

42 Cedro digna] Id est, immortalitate, quia succus e cedro corruptionem arcet. Vide Plin. XIII. 5.

43 Scombros metuentia, &c.] Scripta inepta, quæ nec vult quisquam emere, nec potest Bibliopola vendere, deputantur in volvendis variis mercibus, garo, piperi, thuri, &c.

Scombros] Pisces, e quibus optimum fiebat garum sive salsamentum.

Os populi meruisse? et, cedro digna locutus,
Linquere nec scombros metuentia carmina, nec thus?
Quisquis es, o modo quem ex adverso dicere feci,
Non ego, cum scribo, si forte quid aptius exit,
Quando hæc rara avis est, si quid tamen aptius exit,

45

Laudari metuam: neque enim mihi cornea fibra est:
Sed recti finemque extremumque esse recuso
'EUGE' tuum et ' BELLE.' Nam BELLE hoc excute totum:
Quid non intus habet? non hic est Ilias Accî
Ebria veratro? non si qua elegidia crudi

50

dixit digna cedro, recuset relinquere posteritati versus non timentes scombros et thus? Quicumque es, o homo, quem mox induxi loquentem contra me, audi: quando compono, si fortasse concinnum aliquid editur a me, quandoquidem est infrequens hæc volucris, uttamen si aliquid concinnum editur a me, non ego timebo celebrari: Nam cor non habeo durum ut cornu. At nego tuum illud euge et belle, esse ultimum scopum bene facti. Enimvero evolve integrum hoc belle: quidnam intra non continet? Non istic est carmen Actii redundans helleboro: non est Elegia aliqua,

Gal. nunc levior cippus non Edit. Steph.-46 hoc pro hæc C. 46 præcedit

NOTE

Vide Plin. ix. 15. et Athenæum, 1. vII. ubi naturam hujus piscis describit, variasque proprietates.

44 Quisquis es] Verba sunt Persii, quibus eleganter distinguit finem recte facti, et ejus consectaria quædam. Dicitque se non respuere laudem virtuti nunquam non adjunctam, non tamen eam spectare velut ultimum finem.

46 Rara avis] Proverbium est de Phoenice. Vide Plin. x. 2. Ovid. Metam. xv. c. 37. et alios.

47 Cornea fibra] Cor mihi durum non est et hebes, quod laudis amor non tangat.

Fibra] Synecdochicas pro corde, cujus extremitates, sicut et aliarum quarundam rerum, fibræ appellantur.

49 BELLE hoc excute] Scrutare mentem applaudentium, et approbandi rationes.

Delph. et Var. Clas.

50 Quid non intus] Meras adulationes esse videbis.

Non est hic Ilias Acct] Hic, inquit Persius, in meis Satiris non idem reperies quod in versiculis Accii Labeonis. Vide supra vs. 4.

51 Ebria veratro] Composita ab homine qui quanquam acuendi ingenii causa hellebori plurimum sumserat, non melius proinde scripsit, quippe reluctabatur Minerva: neque ars da re potuit, quod natura negaverat.

Veratro] Album est helleborum, quod utile ad purgandum cerebrum, et excitandos spiritus ; adhibitumque identidem a studiosis, auctor est Plin. xxv. 5. Item Gell. XVII. 15.

Elegidia] Diminutivum ab Elegia. Crudi] Vel pleni cibo nondum bene cocto vel metaphorice, scioli, qui quod didicerunt qualitercumque, nondum plane concoxerunt, nec perfecte callent.

Pers.

C

Dictarunt proceres? non quicquid denique lectis
Scribitur in citreis? Calidum scis ponere sumen:
Scis comitem horridulum trita donare lacerna :
Et, Verum, inquis, amo: verum mihi dicite de me.
Qui pote? vis dicam? nugaris, cum tibi, calve,

55

quam composuerint Primates saturi; tandem non est id omne quod exaratur recumbendo in thoris e citro. Tu nosti apponere sumen fervidum. Nosti dare vetus pallium assecla pauperculo: et postea dicis; Diligo veritatem; veritatem mihi aperi. De me (quomodo id fiat? Visne ego aperiam tibi veritatem? Ineptis,

47 in Ms. R.-50 Atti Ms. R. Atti C.-52 quid quod denique Ms. Gal.

NOTE

52 Proceres] Proprie sunt capita trabium, seu mutuli in ædificiis prominentes. Metaphorice sunt Primates et Principes civitatis.

Lectis scribitur] Interpretantur aliqui tabellas inceratas in quibus scribebant si quos mens parturiret versiculos, ne perirent. At quidni accipiantur ipsi lecti, seu lucubratorii in quibus studebant scribebantque veteres, ut unus vult Casaubonus contra ceteros Interpretes? seu triclinares et accubitorii, in quibus etiam inter cœnam versus dictabant, ut volunt alii. Lege Sueton. in Augusto c. 78. Agell. xix. 10. Plin. Epist. iv. 14.

53 Citreis] E citro pretiosa arbore. Quo Persius Nobiles Romanos perpetuo notat Poësews studio perperam affectos.

Scis ponere] Laute excipis homines, quorum emas hoc pacto suffragia et applausus.

[ocr errors]

Epist. 1. 19. Non ego ventosæ ple bis suffragia venor Impensis cœnarum et tritæ munere vestis.'

55 Et, Verum, inquis, amo] Quasi vero bene sentire, et dicere verum queant, quos muneribus corrupisti. Et quasi de versibus tuis recte judicare, et, quamvis bene judicaverint, quod sentiunt, tibi sincere aperire liceat convivis.

Illi certe ita muneribus tuis devincti non nisi cumulare te laudibus audebunt coram, etsi postea forte te derisuri sint clam. Horat. in Arte. Si vero est, unctum qui recte ponere possit:-Mirabor si sciet inter-Noscere mendacem verumque beatus amicum. Tu seu donaris, seu quid donare voles cui, Nolito ad versus tibi factos ducere plenum Lætitiæ, clamabit enim, pulchre, bene, recte,' &c.

[ocr errors]

Verum mihi dicite] Plaut. Mostell. act. I. sc. 3. Ego verum amo, verum volo mihi dici: mendacem odi.'

56 Qui pote] Quomodo id fieri possit ut veritatem tibi dicant isti? Horat. Sat. 1. 2. Male verum examinat omnis Corruptus Judex.'

Sumen] Ferculum erat delicatissimum e mammis porcæ post recentem partum sectis et sale conditis. Plin. VIII. 51. Quod autem, calidum, addit Persius, ne putes redundare epithetum, inquit Casaubonus: ferventissimos euim cibos inferre moris erat. 54 Scis comitem horridulum] Horat. pote, sive pote.'

Pote] Pote significat quasi possibile. Catullus Carm. 77. quod est ad seipsum: 'Hoc facies, sive id non

Pinguis aqualiculus propenso sesquipede exstet.
O Jane! a tergo quem nulla ciconia pinsit,
Nec manus auriculas imitata est mobilis altas,
Nec linguæ, quantum sitiat canis Appula, tantum !

60

quandoquidem, o Calve, tibi prominet venter obesus, uno pede et dimidio protensus. O felix Jane, quem a tergo nulla tundit ciconia, neque manus inflexa expressit aures asini albas; neque irridet exertæ linguæ tantum, quantum exerit canis

56 Quid pote Ms. R.-58 Antiquissimi quidam Critici legerunt pisat, vel pisit. Casaubon. pinrit Ms. Gal.-59 Omnes fere editiones et membranæ habent albas.-60 tantæ Ms. R. tantæ habent membranæ. Puto tamen Persium

NOTE

Vis dicam] Visne ut ego verum ingenue tibi dicam, quod frustra quæris ab adulatoribus?

Nugaris, cum tibi, &c.] Nugæ sunt tua carmina et ineptiæ: operam perdis in cudendis versibus, quos nunquam bonos facies. Nam pinguis et obesus venter subtilem sensum non parturit, juxta Græcum illud, waxeîa γαστὴρ λεπτὸν οὐ τίκτει νοόν.

57 Aqualiculus] Diminutivum ab aquali et aqualico, quod proprie vas est, in quo bibunt porci: quanquam significat etiam ventris imam partem.

58 O Jane] Janus Deus, cui binam frontem affinxere veteres: unde a tergo derideri non posse affirmat Persius, hincque felicem esse ait. Quod si Poëtastri bina pariter fronte essent, derisiones a tergo plurimas evitarent, aut saltem videntes, quam sint ridiculi nossent. De Jano lege si vis Macrob. Saturn. 1. 9.

Nulla ciconia pinsit] Id est, nullus digitus ad modum rostri ciconiæ ex. tensus; quod primum est derisionis genus. D. Hieronym. Præfat. in Sophoniam: 'Si scirent Holdam viris tacentibus prophetasse, nunquam post tergum meum manum incurvarent in ciconiam.' Alii tamen volunt derisionem illam fieri solitam, non

manus sed colli extensione post aliquem, instar ciconiarum collum extendentium. Quod verisimilius, et juvat D. Hieronym. loco mox citando, ad Rustic. Monach.

59 Nec manus auriculas] Alterum est derisionis genus, appositis ad tempora pollicibus, alios digitos et reliquam manum movere eo modo, quo asinus movet aures.

Altas] Vulg. albas, quia intus albæ sunt aures asininæ.

60 Nec linguæ, quantum] Nec irridet te protracta tantum lingua, quantum protrahere solent canes sitibundi in regione calida. Tria sunt sannarum genera: aut manu significare ciconiam ; aut apposito temporibus pollice, auriculas asininas, aut linguam sitientis canis.' Hæc vetus Schol. D. autem Hieronym. in Epistola ad Rusticum Monachum: 'Ne credas,' inquit, laudatoribus, imo irrisoribus, qui cum te adulationibus suis foverint, si subito respexeris, aut ciconiarum deprehendes post te colla curvari, aut manu auriculas agitari asini, aut æstuantem canis protendi linguam.'

[ocr errors]

Canis Appula] Apulia Italiæ regio versus ostium sinus Adriatici. Ponitur pro qualibet regione calida.

1

« PredošláPokračovať »