Obrázky na stránke
PDF
ePub

Omnis Arabs, omnes vertebant terga Sabæi.
Ipsa videbatur ventis regina vocatis

Vela dare, et laxos jamjamque inmittere funis.
Illam inter cædes pallentem morte futura
Fecerat ignipotens undis et Iapyge ferri;
Contra autem magno mærentem corpore Nilum,
Pandentemque sinus, et tota veste vocantem
Cæruleum in gremium, latebrosaque flumina, victos.
At Cæsar, triplici invectus Romana triumpho
Moenia, dîs Italis votum immortale sacrabat,

[ocr errors]

710

715

706. Araps Pier. aliquot. —708. lapsos aliquot Burm. que abest Parrhas.-709. Illum ap. Apulei. de mundo. cæde futura Oudart.—710. Iapuge, Iapige, lapide, Iaspide in codd., hoc in Goth. sec.-711. magni, sc. Pompeii, Waddel. conj. ap. Burm. satis frigide. 712. et torta emendabant Gifan. et Vales., sed v. Heins. et tuta v. Schol. Horat. Cruqu. ad I. Od. 37, et mota Cerda conj. sinum et tota quem Leid. sinum et totaque in duo alii, interpolate. tota veste, est, expansa quantum sinus patebat. Laudatur Auson. Mosella 368 Naviger undisona dudum me mole Saravus - 715. Mœnia cunctorum late comitantibus armis inepte Goth.

Tota veste vocat.

[ocr errors]

neatio et Descriptio ejus sinus auc-
tore D'Anville (Mém. de l'Acad.
des Inscr. T. XXXII, p. 515). Ac-
tius Apollo v. sup. ad III, 275.
707 sqq. Prima regina fugam cir-
cumspexit, ut omnes tradunt: Plut.
Anton. p. 946 E. Dio L, 33. ventis
vocatis per vela expansa. V. ad lib.
III, 253. et laxos intendere funes,
adeoque vela explicare et expan-
dere. conf. inf. X, 229 ibique not.
- 709. pallentem morte futura;
quasi præsensione mortis hanc fu-
gam consequuturæ. Pallorem au-
tem argento, vel alio metallo debuit
artifex reddere; quemadmodum ut
Jocasta vultum exanimem exhibe-
ret, ex ære et argento conflata
massa usus fertur artifex. v. Plu-
tarch. Conviv. Qu. V, 1; et Aristo-
nidas artifex quum exprimere vel-
let Athamantis furorem — residen-
tem pœnitentia, æs ferrumque mis-
euit, ut rubigine ejus per nitorem

æris relucente exprimeretur verecundiæ rubor. Plin. XXXIV, 14 s. 40. Iapygem proprie dixit, nam ab occidentali illa plaga debuit venire ventus Cleopatra secundus.

711–713. Poeticum visum mag◄ num et præclarum. Fuga petitur Nilus: is fugientes excipit. Propert. III, 9, 51 in loco hinc expresso: Fugisti tamen in timidi vaga flumina Nili. Jam Fluviorum simulacra cogita specie humana, recubantia, et inferiore corporis parte veste tecta, ut tamen sinum facere possint, quem Nilus fugientibus ostentat. Ornate singula, etiam latebrosa flumina, quæ pro latebris

nunc erant.

714. sqq. Tandem triumphus Augusti erat repræsentatus in clipeo. Fuit is triplex in trinis diebus: Dalmaticus, Actiacus, Alexandrinus. v. Sueton. Aug. 22. Dio LI, 21. Necesse igitur est ab artifice

Maxuma tercentum totam delubra per Urbem.
Lætitia, ludisque viæ plausuque fremebant;
Omnibus in templis matrum chorus, omnibus aræ;
Ante aras, terram cæsi stravere juvenci.
Ipse, sedens niveo candentis limine Phœbi,
Dona recognoscit populorum, aptatque superbis
Postibus; incedunt victæ longo ordine gentes,

720

Bur

sec., nescio unde arreptum. Plus refert de interpunctione monere, quam mannus ad aliarum editionum exemplum immutavit : At Cæsar—dis Italis votum immortale sacrabat. Maxima tercentum totam delubra per urbem Lætitia, ludisque viæ plausuque fremebant. Ita vero plura parum commode dicta videntur : votum immortale sacrabat erit accipiendum forte pro: vota persolvebat. Sed cur immortale? et multo magis frigent ista: templa lætitia, vias ludis plausuque fremuisse. Itaque reduxi alteram distinguendi rationem. Augustus opera publica, et in his templa, exstruxit plurima, v. Sueton. c. 29, unde et Livio, quod satis notum, templorum omnium conditor aut restitutor dictus est; idem triumpho invectus plura templa dedicavit, in aliis dona consecravit. v. Dio LI, 22. Retraxit hæc poeta et in unum tempus contulit: maxima tercentum delubra sacrabat, votum immortale, h. quæ voverat. — 716. de turba Parrhas. 717. lusuque Oblongus Longob. laudisque duo Burm. plausumque Dorvill. fremebat alter Goth.; ita saltem jungenda: plausuque fremebat Omnibus in t. m. chorus; sed hoc putidum est. — 718. are Pier. et Heins. e suis, excepto uno Veneto, probaverunt. Vellem adjecissent viri docti, quod sententiæ acumen in eo deprehenderent. Quid magis frigere dicam, quam in omnibus templis aræ sc. erant? Licet id credere: sed quid inde? an repetere placet aræ sc. fremebant? Res vero sic expedienda. Exquisite illa dicta pro vulgaribus: Omnibus in templis matronarum supplicantium cœtus visebantur, et aræ, ab artifice expressæ, ante quas victimæ immolabantur. Vulgo lectum fuit omnibus aris : idque ex Gothanis primus servat. omnibus ara Parrhas., vitiose.- 719. terras Dorvill. — 721. aciatque Dorvill. 722. l. o. matres aliquot

ea, quæ cujusque diei essent, in unum fuisse congesta. votum immortale sacrabat; templa, opera immortalia, dedicabat ex voto; et quidem magno numero, unde trecena dixit. Quæ per reliquam Augusti vitam facta sunt, revocavit poeta sub unum tempus. cf. Suet. 29. Dio LI, 22.

717–719. Vivide lætitia publica describitur. Exquisite vero illa dicta pro vulgaribus: omnibus in templis matronarum supplicantium cœtus, et aræ ante quas victimæ immolabantur.

720 seq. Splendida rerum species. Puta triumphatorem Octavianum jam intrasse urbem. Sedet pro tribunali sub porticu, et aditu templi Apollinis Palatini, et prospectat (exquisite recognoscit; argutatur Burm. in etymo vocis) succedentem pompam triumphalem, in qua portantur coronæ aureæ, dona populorum (conf. Cerda), ducuntur captivi una cum signis Fluviorum.

721. aptatque superbis Postibus: coronas ergo in foribus, vel porticu templi suspendi curavit.

Quam variæ linguis, habitu tam vestis, et armis.
Hic Nomadum genus, et discinctos Mulciber Afros,
Hic Lelegas, Carasque, sagittiferosque Gelonos
Finxerat. Euphrates ibat jam mollior undis,

725

Pier. -724. Hinc hic et sequ. versu aliqui, sive utroque loco, sive alterutro tantum. Numidum plerique Pier. et tres Goth. Numadum alii Heins., ut passim alibi. v. sup. ad III, 320. distinctos, disvinctos, devinctos, discultos, vitia librariorum: inter quæ etiam Mulcifer referendum in parte Heins. et trinis Goth. Mulciber antiquum nomen, quod Maro ab Accio et Egnatio acceperat : Macrob. VI, 5 — 725. Hinc Goth. tert. Hinc relegas cerasque Dorvill. relegas etiam Rom. Carrasque multi: Caræ etiam Servio præscripti. Male etiam Cerda eo devenit, ut Carrhas Mesopotamiæ inferat. Gelones duo Burm. — 726. Tinxerat Rom. Fixerat alii Pier. Pinxe

724.725. Vides manifeste, quod supra ad vs. 686 monuimus, poetam carmini dignitatem et majestatem parare ex nominum novitate, vel peregrinitate, vel vetustate. Nomadum genus et Afros. Erat enim in Antonii partibus magna Africa pars a Cyrenis usque ad Æthiopiam, et interfuit Antonii copiis Bogudes Mauretaniæ rex: Plutarch. Anton. p. 944 B. Dio L, 6. disc inctos Afros; mollitiem hominum arguit veste laxa et fluente. An is proprius Afrorum habitus fuerit, aliunde ignoramus. Lelegas, Carasque, ut nominum vetustate carmini dignitatem pararet, posuit pro populis, et regibus minoris Asiæ, quos enumeratos vides apud Plutarchum 1. c. B. Leleges, de quorum sedibus Strabo lib. XIII multa disputat, cum Caribus oram Asiæ maritimam tenuerant, antequam ab Jonibus ejecti ad interiora recesserunt. De his, nec de aliis, Lelegibus h. 1. agitur. Frustra ad Dacos et Bastarnas nomen revocat Massonus in Jano reserato Sect. III c. 5, adversus quos M Crassus bellum gessit. Meliore jure ad bellum illud referas Gelonos, quos pro Dacis

pr.

vicinis nominare potuit. Nisi tamen pro Thracibus, ultra quos illi habitabant (cf. ad Georg. II, 115), dicti sunt, qui in Antonii copiis erant. Horatius, qui sæpe populos barbaros ultra Danubium memorat, modo Gelonos, modo Getas, modo Sarmatas aut Scythas nomi

nat.

:

726. Euphrates ibat jam mollior undis h. leniore amne, ut domitum se ac subjugatum, h. e. populos accolas victos et subjectos, significaret. Uti mollita dicuntur et alibi, quæ victa ac contusa coercitaque sunt. Sic molles animi, mollia corda. Notum autem vel ex Horatio Medumque flumen gentibus additum victis minores volvere vertices: etsi hoc ad seriores annos spectat. Magno vero spiritu hæc dicta, et in majus aucta amplificataque sunt. Adversus Parthos enim illo anno nihil aliud nec susceptum, nec gestum, præterquam quod Augustus, Egypto in potestatem P. R. redacta, in Syriam reversus Parthorum legatos audiit. conf. Georg. II, 170. IV, f. Si vero hæc, quæ sequuntur v. 726. 737. 728, ad triumphum illum recte

Extremique hominum Morini, Rhenusque bicornis,
Indomitique Daha, et pontem indignatus Araxes.
Talia, per clipeum Volcani, dona parentis,
Miratur, rerumque ignarus imagine gaudet,
Adtollens humero famamque et fata nepotum.

730

rat quidam apud Taubm. — 727. Norini Parrhas.-728. Daci editum olim et scriptum passim, vel Dacæ. Male: Ge. III, 497 Et conjurato descendens Dacus ab Istro. Sed Daha Medic. Die Rom., etiam Erf., quos vindicavit quoque Cerda. Alii Dacke, Dachi, Dache, Dace, indocte, ut et ap. Lucan. VII, 429. vid. ad Silium XIII, — 764. et ponte Montalb. Araxis pr. Hamb. 731. humeris Parrhas. flammamque Medic. facta multi Heins. Utraque lectio apud Serv.

referuntur, Euphrates et Araxes cum Dahis poetico more populos Orientis designant, qui Antonium sequuti erant, Morini autem et Rhenus triumphum primi diei Dalmaticum respiciunt, quo etiam de Morinis, extrema oræ Galliæ Belgicæ ad fretum Britannicum populo (unde extremi hominum Morini, ut ultimi Britanni, ultima Hesperia, apud Horatium), et nonnullis Galliæ Germaniæque populis rebellionis sociis, inprimis Suevis Rhenum transgressis, et a C. Carinate repressis, triumphatum fuit; v. Dio LI, 21. Rhenus bicornis, Vahalis et Rhenus, ut tum quidem cursus erat, antequam Drusus tertium ostium, Flevum, fossa ducta efficeret. Daha, Nomades ad orientale Caspii maris litus versus Oxum incolentes ultra Hyrcanos. pontem indignatus Araxes; nihil amplius, quam ut flumen rapidum adeoque pontis impatiens diceret, eoque ipso feritatem accolarum Armenorum declararet. Sumserunt hinc Statius, Claudianus, Sidonius, quos apud Gerdam videre licet.

729. Malim clipeum, dona parentis, matris Veneris, jungere,

quam talia dona parentis. — 731. famamque, xxéos, illustrium factorum sculpturam in clipeo. Ad hunc ultimum versum offenderunt passim viri docti : quibus præivit Servius, seu quisquis ille fuit, quem lacinia pannis Servianis attexta auctorem habuit: Hunc versum, inquit, notant Critici, quasi superfluo et inutiliter additum, nec convenientem gravitati ejus : namque est magis neotericus. Addisonus, qui pulchræ simplicitatis sensum habebat mollissimum, hunc versum esse aiebat, in quo Virgilius lusisse videretur. Jure notatum versum, ut a gravitate alienum, et fere frigidum pronuntiat Dorvillius. Defendit eundem versum Hurdius, vir ingeniosus et doctus, in Commentar. Horat. Vol. I ad v. 97, ubi ambiguitatem sententiæ etiam in severiore carmine tuetur, et hunc locum copiose quidem et satis argute, ut solet, ita tractat, ut ad ancilium religionem et sanctitatem alludi dicat. Enimvero ante pedes erat, quod tam longe petitur, et verbo res transigi potest. Acumen lusus, quem inesse multi arbitrantur, in nostris est sensibus animisque, non in verbis nec in

sententia animoque Virgilii. Poeticus sermo ita fert, ut, si quis clipeum, cui facta præclara et fata nepotum insculpta sunt, sustulisse humero (alligatus enim loro clipeus humeris injicitur) dicendus sit, res ita efferri possit: sustulisse eum famam et fata nepotum. Qui poetica oratione imbutum habet ingenium, nihil amplius cogitat. Qui vero verbatim ista in pa

trium sermonem transfusa, et ex proprio verborum significatu interpretata mente voluit, notiones alias adjungit, quibus ridicula et inepta redditur sententia. Simile est exemplum inf. Æn. X, 496 rapiens inmania pondera baltei, impressumque nefas; una sub nocte jugali cæsa manus juvenum Fæde, thalamique cruenti, quæ Clonus Eurytides multo calaverat auro.

« PredošláPokračovať »