dem hiemalem asperitatem penæ meæ tantum questi sunt Albina filiique ipsius (puta Pinianus et causam putaverit ; absit, charissimi. Quid enim Melania) Hipponenses pecuniæ cupiditate virum grave ac molestum, vel etiam periculosum habent prædivitem vindicare sibi sategisse, nulliusque imbres isti, quod non mihi subeundum ac feren- vigoris esse volebant juramentum vi metuque exdum fuit, ut ad vos venirem, tanta in tantis malis tortum. Quam ob causam Augustinus ad Alynostris solatia, in hac generatione tortuosa ac per- pium scribit quomodo suspicionibus et querelis versa, tam ardenter accensa de summo lumine lu- istis sit occurrendum, quave religione exsolvenmina, suscepta humilitate sublimia, et contempla dum juramentum datum a Piniano. claritate clariora ? Simul etiam fruerer carnalis Domino beatissimo et venerabiliter charissimo fra. patriæ meæ tam spirituali felicitate, quæ vos etiam tri et consacerdoti ALYPIO, et qui tecum sunt frapræsentes habere meruit : de quibus absentibus, tribus, AUGUSTINUS, et qui inecum sunt fratres, in cum id quod nati estis, et quod gratia Christi facti Domino salutem. estis, audiret, quamvis charitate crederel, tamen, 1. Dolemus quidem graviter, nec fieri potest ut ne non crederetur, narrare forsitan verebatur. parvipendamus quod in injurias Sanctitatis tuæ 2. Dicam igitur quare non venerim, et quibus populus Hipponensis tanta clamavit ; sed multo malis a tanto bono impeditus sim ; ut non solum gravius dolendum est, frater bone, talia de nobis a vobis veniam, sed etiam vestris orationibus, ab existimari, quam illa clamari. Quando enim nos illo qui in vobis quod ei vivitis operatur, merear credimur cupiditate pecuniæ, non dilectione jusmisericordiam. Populus Hipponensis, cui me Domi- titiæ servos Dei velle retinere, nonne optandum est nus servum dedit, cum ex magna et pene ex omni ut qui hoc credunt, occultum cordis sui voce tesparte ita infirmus sit, ut pressura etiam levioris tri- tentur, ac sic aliqua, si fieri potest, tanto majora bulationis possit graviter ægrotare, nunc tam ma- remedia requirantur, quam ut taciti pereant pergaa tribulatione cæditur, ut etiamsi non sic esset niciosis suspicionibus venenati ? Quapropter mainfirmus, vix eam cum aliqua salute animi sustine- gis satagendum est, unde etiam priusquam hoc ret. Eum autem modo cum regressus sum, pericu- fieret locuti sumus, quomodo persuadeatur homilosissime scandalizatum comperi de absentia mea: nibus, quibus nos ad exemplum bonorum opevestris autem, de quorum spirituali robore gau- rum præbere præcipimur, falsum esse quod suspidemus in Domino, sanis utique faucibus sapit quo- cantur, quam quomodo arguendi sint, qui suspimodo dictum sit, Quis infirmatur, et ego non infir. ciones suas vocibus verbisque declarant. mor 9 quis scandalizatur, et ego non uror (II Cor. 2. Proinde ego sanctæ Albinæ non succenseo, nec II, 29) ? Præsertim quoniam multi sunt hic, qui arguendam judico, sed a tali suspicione sanandetrahendo nobis, cæterorum animos a quibus dam. Quæ, quia non in meam personam eadem diligi videmur, adversus nos perturbare conantur, verba direxit ', sed tanquam de Hipponensibus ut locum in eis diabolo faciant. Cum autem iras- questa est, quod aperuerint cupiditatem suam, se cuntur nobis de quorum salute satagimus, magnum non clericatus, sed pecuniæ causa hominem divi. illis consilium vindicandi, est libido moriendi, non tem, atque hujusmodi pecuniæ contemptorem et in corpore, sed in corde, ubi funus occulte prius largitorem apud se tenere voluisse ; tamen quod suo putore sentitur, quam nostra cogitatione pros- de nobis senseril, pene clamavit : nec ipsa tanpicitur. Huic meæ sollicitudini procul dubio liben- tum, verum etiam sancti filii ejus, qui hoc etiam ter ignoscitis ; præsertim quoniam si succensere- ipsa die in abside dixerunt. Hos ergo, ut dixi, matis, et velletis ulcisci, nihil fortasse gravius inve- gis sanandos ab hujusmodi suspicionibus, quam niretis quam id quod patior, cum vos Thagastæ non propter has arguendos existimo. Ubi enim nobis a video. Spero autem vestris adjutus orationibus, spinis talibus securitas et requies præparari vel quod mihi ad vos ubicumque in Africa fueritis, præberi potest, si adversus nos in tam sanctis novonire quantocius concedetur, cum hoc quo nunc bisque charissimis cordibus nostris pullulare podetentus sum, præterierit; si hæc civitas in qua tuere ? De te quippe imperitum vulgus hoc sensit; laboramus, digna non est, quia nec ego audeo di- de nobis, lumina Ecclesiæ : unde quid magis doguam putare, quæ nobiscum de vestra præsentia lendum sit, vides. Utrumque autem non accusancollætetur. dum censeo, sed sanandum : homines enim sunt, EPISTOLA CXXV“ (a). et de hominibus talia, licet falsa, non tamen incre. Cum Hipponem ad invisendum Augustinum venis- dibilia suspicantur. Nam utique non usque adeo sel Pinianus, ibique rei sacræ interessel, subito po. desipiunt tales homines, ut credant populum suam puli lumultu ad presbyterium postulatus fuit, nec desiderare pecuniam ; præsertim jam experti evadere permissus donec jurasset non se Bippone quod nihil ex ea populus Thagastensis accepit : sic discessurum, atque si quando illi ad suscipiendum ergo et Hipponensis. Verum omnis hæc invidia non clericatum consentire placuisset, nonnisi in ipsa nisi in clericos æstuat, maximeque in episcopos, Hipponensi Ecclesia suscepturum hoc munus.Con quorum videtur præminere dominatus, qui uti fruique rebus Ecclesiæ tanquam possessores et do* Epistt. CXXV et CXXVI recognovimus ad cb. sb. vc. mini existimantur. Ad istam cupiditatem tam noduos v. et Lov. (a) Alias 224 : quæ autem 125 erat, nunc 259. Scripta xiam atque mortiferam, si fieri potest, mi Alypi, paulo post superiorem. I Lov., dixerit. At Mss., direxit. non ædificentur per nos infirmi. Recordare quid genti admiratione laudare ; et adhuc in Libris dilocuti fuerimus, antequam ista tentatio, quæ plus vinis inquirendum putamus, utrum aliquando ad hoc cogit, accideret. Ex hoc potius conferendo, licite pejeremus, ubi nobis, ne jurandi facilitate in adjuvante Domino; providere conemur; nec nobis perjurium prolabamur, etiam præceptum est ne sufficiat nostra conscientia, quia non talis causa juremus ! est ubi debeat sola sufficere. Si enim servi Dei non 4. Illud sane rectissime dici non ambigo, non reprobi sumus, si aliquid viget in nobis illius igni- secundum verba jurantis, sed secundum exspectaculi quo charitas non quærit quæ sua sunt; provi- tionem illius cui juratur, quam novit ille qui jurat, dere utique debemus bona, non solum coram Deo, fidem jurationis impleri. Nam verba difficillime sed etiam coram hominibus, ne tranquillam aquam comprehendunt, maxime breviter, sententiam cubibentes in nostra conscientia, pedibus incautis jus a jurante fides exigitur. Unde perjuri sunt, agere convincamur, ut oves dominicæ turbidam qui, servatis verbis, exspectationem eorum quibus bibant. juratum est deceperunt ; et perjuri non sunt, qui 3. Nam quod scripsisli, de genere jurationis vio- etiam verbis non servatis, illud quod ab eis cum lenter extortæ, ut inter nos requiramus, obsecro te jurarent exspectatum est, impleverunt. Proinde ne res lucidissimas disputatio nostra faciat obscu- quia Hipponenses sanctum Pinianum non sicut ras. Si enim certa mors intentaretur, ut aliquid damnatum, sed sicut charissimum inhabitatorem illicitum ac nefarium servus Dei se juraret esse sure civitatis habere voluerunt, etsi verbis ejus non facturum, mori malle quam jurare debuerat, ne satis comprehendi potuit, usque adeo tamen in jurationem scelere impleret. Nunc vero cum tan- promptu est quid ab illo exspectaverint, ut quod tummodo populi perseverantissimus clamor, ad nunc post jurationem absens est, neminem monullum pefas hominem cogeret, sed ad id quod si veat eorum qui audire potuerunt, certa eum causa fieret, licite fieret ; cumque metueretur quidem ne profecturum esse, cum voluntate redeundi. Ac per aliqui perditi, qui in ultitudini etiam bonorum ple- hoc perjurus nec erit, nec ab eis putabitur, nisi rumque miscentur, occasione seditionis et quasi eorum exspectationem deceperit : non autem deci. justæ indignationis inventa, in aliquam vim scele- piet, nisi aut voluntatem mutaverit apud eos habiratam rapinarum cupiditate prorumperent, sed tandi, aut aliquando discesserit sine dispositione tamen illud quod metuebatur esset incertum ; quis redeundi ; quod absit ab ejus moribus et fide, censeat propter incerta, non dico daipna et quas- quam Christo et Ecclesiæ debitam servat. Nam, ut libet injurias corporales, sed propter ipsam mor- omittam quod mecum nosti, quam sit tremendum tem cavendam, certum perjurium debere com- de perjurio divinum judicium ; illud certe scio, mitti ? Nescio quis ille Regulus nihil in Scripturis nulli nos deinceps succensere debere qui nobis jusanctis de impietate falsæ jurationis audierat, nihil rantibus non crediderit, si talis viri perjurium non de Zachariæ falce didicerat, et nimirum Cartha- modo æquo animo ferendum, verum etiam defenginensibus non per sacramenta Christi, sed per dendum putabimus.Quod eta nobis et ab illo avertat dæmonum inquinamenta juraverat; et tamen cer- illius misericordia, qui eruit a tentatione sperantes tissimos cruciatus et horrendi exempli mortem, in se. Sicut ergo in commonitorio rescripsisti, imnon ut juraret necessitta epertimuit, sed libera vo- pleat promissum quo ita se promisit ab Hippone luntate quia juraverat, ne pejeraret excepit. Et non recessurum, quemadmodum ego vel ipsi Hip. Romana tunc illa censura noluit habere, non in ponenses non recedimus, quibus tamen et abeundi numero sanctorum, sed in numero sanctorum, et redeundi facultas est libera : nisi quod his qui nec in cælesti gloria, sed in terrestri curia, non juratione non detinentur, etiam omnino el misolum eos qui metu mortis crudeliumque pena grandi et non redeundi sine perjurii reatu potestas rum apertissime pejerare, quam ad immanes hos- est. tes remeare maluerant ; sed etiam illum qui reatu 5. Clericos sane nostros vel fratres in monasterio perjurii se putaverat absolutuin, quia post juratio- constitutos, participes vel hortatores fuisse conlunem ficta nescio qua necessitate redierat. Ita non meliarum tuarum, utrum probari possit, ignoro. attenderunt, qui eum senatu pepulerunt, quid ipse Nam cum hoc quæsissem, dictum est unum tanjurando cogitasset, sed quid ab illo quibus jurave- tummodo Carthaginensium ' de monasterio clarat exspectarent. Nec legerant quod nos usquequa. masse cum populo, cum illum presbyterum peteque cantamus : Qui jural proximo suo, et non de- rent, non cum in te indigna jactarent. Adjuoxi huic cipit (Psal. xiv, 4). Solemus hæc, quamvis in homi- epistolæ ipsius promissionis exemplum, ex charnibus a Christi gratia et nomine alienis, cum in- tula eadem translatum, quam ipse subscripsit, et Lov., de Zachariæ volumine ; de quo scilicet in Vul. me inspiciente emendatum. gata, Zachar. cap. 5 At Mss. Cad. quos inspicere per EPISTOLA CXXVI (a) nos licuit, Sorbonicus et vetustissimus optimæque notæ Corbeiensis habent, de Zachariæ falce , quam germa Ejusdem argumenti cum superiore : Albinæ scilinam lectionem esse non dubitamus ; quippe cum Lxx, cet Augustinus exponit quomodo res apud Hipquorum versionem perpetuo sequitur Augustinus, sic Zachariam interpretentur : ego orð drepanon petomenon, ponem circa Pinianum gesta fuerit, expostula. Ego video falcem volantem, etc., omnis fur ex hoc usque ad mortem punietur, et omnis perjurus ex hoc cruciabitur. " Mss. omnes, Carthaginensem. Chrysostomus quoque ibi legebat, falcem, ut patet ex (a) Alias 225 : quæ autem 126 erat, nunc 20. Scripta hom. 9, ad pop. Antioch. paulo post superiorem. tionibus ejus et mule conceptis suspicionibus satisfaciens. Dominæ sanctæ ac venerabili famulæ Dei ALBINE, AUGUSTINUS, in Domino salutem. 1. Dolorem animi tui, quem te scribis explicare non posse, consolari æquum est, non augere; ut si fieri potest, sanemus suspiciones tuas, non ut eis pro nostra causa succensendo, venerandum cor tuum et Deo dicatum amplius peturbemus. Sancto fratri nostro, filio tuo Piniano, nullus ab Hipponensibus metus mortis ingestus est, etiamsi forte ipse tale aliquid timuit.Nam et nos metuebamus ne ab aliquibus perditis, qui sæpe multitudini occulta conspiratione miscentur, in violentam prorumperetur audaciam, occasione seditionis inventa quam velut justa indignatione concitarent. Sed, sicut post audire potuimus, nihil tale a quoquam dictum est vel molitum: sed vere in fratrem meum Alypium multa contumeliosa et indigna clamabant, a quo tam ingenti reatu utinam per illius orationes mereantur absolvi. Ego autem post primos eorum clamores, cum eis dixissem de illo invito non ordinando qua jam promissione detinerer, atque adjecissem quod si mea fide violata illum haberent presbyterum, me episcopum non haberent, ad nostra subsellia, relicta turba redieram. Tum illi aliquantulum inopinata mea res. ponsione cunctati atque turbati, velut flamma vento paululum pressa, deinde cœperunt multo ardentius excitari, existimantes fieri posse ut vel mihi extorqueretur illud non servare promissum, vel me tenente promissi fidem, ab alio episcopo ordinaretur. Dicebam ego quibus poteram, qui ad nos in absidem honoratiores et graviores ascenderant, nec a promissi fide me posse dimoveri, nec ab alio episcopo in ecclesia mihi tradita, nisi me interrogato ac permittente, posse ordinari; quod si permitterem, afide nihilominus deviarem. Addebam etiam, nihil eos velle, si ordinaretur invitus, nisi ut ordinatus abscederet. Illi hoc posse fieri non credebant. Multitudo vero pro gradibus constituta, horrendo et perseverantissimo clamorum fremitu in eadem voluntate persistens, incertos animi consiliique faciebat. Tunc illa in fratrem meum indigna clamabantur, tunc a nobis graviora timebantur. 2 Sed quamvis tanto motu populi et tanta perturbatione Ecclesiæ permoverer,nec aliud constipationi illi dixissem, nisi eum me invitum ordinare non posse; nec si tamen adductus sum, quia et hoc promiseram non me fuisse facturum, ut aliquid ei de suscipiendo presbyterio suaderem: quod si persuadere potuissem, non jam ordinaretur in vitus. Servavi utriusque promissionis fidem,non solum illius quam jam populo patefeceram; verum etiam illius in qua uno teste, quantum ad homines attinet, detinebar. Servavi,inquam fidem promissionis,non jurationis, in tanto periculo; quod licet falso,sicut postea comperimus, metuebatur, omnibus tamen,si quod esset, communiterimpendebat: et erat metus ipse communis, ac propter ecclesiam in qua eramus maxime metuens,abscedere cogitabam.Sed metuendum fuit ne magis me absente tale aliquid faceret et reveren tia minor, et dolor ardentior. Deinde si cum fratre Alypio discederem per populum constipatum,cavendum fuit ne quisquam in eum manum mittere auderet: si autem sine illo, quæ frons esset existimationis, si quid ei fortassis accideret, et viderer eum propterea deseruisse, ut furenti populo traderetur? 3. Inter hos æstus meos gravemque mærorem, et nullius consilii respirationem,ecce repente atqueinopinate sanctus filius noster Pinianus mittit ad me servum Dei, qui mihi diceret, eum se velle populo jurare, quod si esset ordinatus invitus, ex Africa omnino discederet; credo, existimans eos, quandoquidem pejerare non posset, non jam ulterius infructuosa perseverantia clamaturos, ad expellendum hinchominem,quem saltem deberemus habere vicinum. Mihi autem, quia videbatur vehementiorem eorum dolorem post hanc jurationem fuisse metuendum, apud me tacitus habui; et quia simul petierat ut ad eum venirem, non distuli. Cum mihi dixisset hoc ipsum, continuo et illud adjunxit eidem jurationi, quod mihi,dum ad eum pergo, per alium Dei servum mandaverat,de præsentia scilicet sua,si ei clericatus sarcinam nolenti nullus imponeret. Hic ego in tantis augustiis quasi aura spirante recreatus, nihil ei respondi; sed ad fratrem Alypium gradu concitatiore perrixi, eique quid dixerit dixi. At ille, ut existimo, devitans ne quid se auctore fieret, unde vos putabat offendi, Hinc me, inquit, nemo consulat. Quo audito, ad populum tumultuantem perrexi, factoque silentio, quid promissum esset cum promissione etiam jurationis aperui.Illi vero qui solum ejus presbyterium cogitabant atque cupiebant,non ita ut putabam quod oblatum fuerat acceperunt; sed inter se aliquantulum mussitantes, petiverunt ut adderetur eidem promissioni atque jurationi, ut si quando illi ad suscipiendum clericatum consentire placuisset, non nisi in ipsa Hipponensi ecclesia consentiret. Retuli ad eum; sine dubitatione annuit. Renuntiavi illis, lætati sunt; et mox jurationem pollicitam poposcerunt. 4. Reverti ad filium nostrum, eumque inveni flucluantem quibusnam verbis comprehendi possetilla cum juratione promissio, propter necessitates irruentes, quæ possenteum ut abscederet cogere. Simul etiam quid timeret ostendit, ne quis irruisset hostilis incursus, qui esset dicessione vitandus. Volebat addi sancta Melania, et aeris morbidi causationem ; sed illius responsione reprehensa est. Ego autem dixi, gravem ab illo et non contemnendam causam necessitatis ingestam, quæ cives etiam emigrare compelleret: sed si hæc populo dicerentur, timendum esse ne male nos ominari videremur; si autem sub generali1 necessitatis nomine fieret excusatio, non nisi fraudulentam necessitatem putari.Placuit tamen ut de hac re populi animum experiremur ; et nihil aliud quam id quod putaveramus invenimus. Nam cum ejus verba a diacono dicta recitarentur, et omnia placuissent; ubi nomen interpositæ necessitatis insonuit, continuo reclamatum est, promissioque displicuit, tumultu recrudescente, et nihil aliud quam fraude secum agi populo existimante. Quod cum 1 Sic Mss. [si tamen sub necessitatis nomine]. sanctus filius noster vidisset, jussit inde auferri no- Ecclesiæ Thagastensi,quæ carnalis patria mea est; men necessitatis, rursumque ad lætitiam populus sed cum illa clericatum mihi non imposuisset, remeavit. quando potuerunt, habendum invaserunt : quanto 5. Et cum lassitudinem excusarem, sine me ad flagrantius in nostro Piniano amare potuerunt tanplebem accedere noluit; simul accessimus.Dixit ei tam mundi hujus cupiditatem, tantas opes, tantam quæa diacono audita erant se mandasse, sejurasse, spem, tanta conversione superatam atque calca. eaque se esse facturum,continuoqueomnia eo tenore tam! Ego quippe secundum multorum sensum comquo dicta verat, prosecutus est. Responsum est, Deo parantium semetipsos sibimelipsis, non divitias gratias,et petitum ut totum scriptum subscriberetur. dimisisse, sed ad divitias videor venisse. Vix enim Dimisimus catechumenos, continuoque scriptum vigesima particula res mea paterna existimari posubscripsit. Deinde peti cæpimus nos episcopi, non test, in comparatione prædiorum Ecclesiæ, quæ nunc vocibus populi, sed tamen a populo per honestos ut dominus existimor possidere. In qualibet autem, fideles, ut nos quoque subscriberemus. Al ubi cæpi maxime Africanarum Ecclesiarum, hic noster, non subscribere, sancta Melania contradixit. Miratus dico presbyter, sed episcopus sit, comparatus prissum quare tam sero, quasi promissionem illam et tinis opibus suis, etiamsi animo dominantis egerit, jurationem nos, non subscribendo, facere possemus pauperrimus erit. Multo ergo liquidius et securius ipfectam: sed tamen obtemperavi; ac sic remansit in hoc amatur christiana paupertas, in quo nulla mea non plena subscriptio, nec ultra nobis quis- rerum ampliorum potest putari cupiditas. Hoc acquam ut subscriberemus putavit instandum. cendit animos populi, hoc in illam violentiam per 6.Qui autem alio die posteaquam ipsum dicessisse severantissimi clamoris erexit. Non eos turpis cupi. didicerunt,fuerint motus vellinguæ hominum,quan- ditatis insuper accusemus, sed magis bonum quod tum satis arbitratus sum. Sanctitati vestræ per com. ipsi non habent, saltem in aliis diligere sine crimine monitorium intimare curavi. Quisquis itaque vobis permittamus. Nam etsi fuerint illi multitudini per contraria his quæ narravi, forte narravit, aut menti- mixti inopes vel mendici, qui simul clamabant, et tur, aut fallitur. Quædam enim quæ mihi ad curam de vestra venerabili redundantia indigentiæ suæ non pertinere visa sunt, prætermisisse me sentio ; supplementum sperabant; nec ista, ut arbitror, nulla tamen falsa dixisse.Proinde sanctus filius nos- cupiditas turpis est. ter Pinianus, quod me presente ac permittente ju. 8. Restat ergo utiste pecuniæ turpissimus appetitus raverit, verum est : quod autem me præcipienteju- ex obliquoin clericos, et maxime in episcopum diri. raverit, falsum est. Scit ipse, sciunt servi Dei quos gatur. Nosenim rebus Ecclesiæ dominari existimaad me misit, primo sanclus Barnabas.deinde Tima mur, nos opibus frui. Postremo quidquid de istis nos sius, per quem etiam de promissione præsentiæ suæ accepimus, nos vel adhuc possidemus, vel ut placuit mihi mandavit. Ipse quoque populus 1 ad presby- erogavimus; nihil inde populo extra clericatum vel terium, non ad jusjurandum clamando cogebat: extra monasterium constituto, nisi paucissimis indised oblatum sibi non respuit, ea spe quo posset in gentibus largiti sumus.Non ergo dico quia vel in nos eodem apud nos habitante voluntas fieri, quo con- maxime a vobis dici ista debuerunt, verumtamen in sentiret ad ordinationem, ne sicut juraverat, si invi. nos solos credibiliter dici potuerunt. Quid ergo facietus ordinaretur, abscederet. Ac per hoc et illi propter mus? qua nos, si apud inimicos non possumus, salopus Dei clamaverunt (neque enim sanctificatio tem apud vos ratione purgamus ? Res hæc animi presbyterii non est opus Dei) ; et quod postea de est, intus est, procul ab oculis secreta mortalium, promissa presentia gratulati non sunt, nisi adde Deo tantummodo nota est. Quid ergo restat, nisi retur quod si quando ad suscipiendum clericatum Deum testari cui nota est? Cum ergo de nobis ista consentire vellet, nonnisi in Hipponensi ecclesia sentitis, non præcipitis (quod multo melius est, et consentiret, satis in promptu est quod etiam de ipsa quod mihi in epistola tua tanquam culpabile objiejus apud se habitatione speraverint, ideoque ab ciendum pulasti), sed omnino cogitis ut juremus; illo operis Dei desiderio non recesserunt. non intentato metu mortis carnis nostræ, quod 7. Quomodo ergo dicis hoc eos fecisse lurpissimo populus Hipponensis fecisse putatus est, sed intenappetitu pecuniæ? Primo quia ad plebem quæclama tato metu morlis existimationis nostræ, quæ propbat, omnino non pertinet : sicut enim plebs Thaga ter infirmos quibus nos præbere ad exemplum stensis de his quæ contulistis Ecclesiæ Thagastensi, bonorum operum qualicumque conservatione conon habet nisi gaudium boni operis vestri ; sic et namur, etiam vitæ carnis hujus utique præponen. Hipponensis et cujuslibet alterius loci, ubi de mam. da est. mona iniquitatis Domini præcepta fecistis, vel estis 9. Verumtamen vobis nos ita cogentibus ut jureubicumque facturi.Non ergo populus ut de tanto viro Ecclesiæ consuleret suæ ardentissime flagitans, mus,non succensemus,sicut vos Hipponensibus suc censetis Creditis enim tanquam homines de hominisuum pecuniarium quæsivit commodum a vobis; bus, etsi ea quæ in nobis non sunt, non tamen ea quæ sed vestrum pecuniæ contemptum dilexitin vobis. in nobis esse non possunt. Sananda ista in vobis,non Nam si in me dilexerunt, quod audierant paucis agellulis paternis contemptis, ad Dei liberam servi accusanda sunt; et nostra purganda vobis est fama, tutem mefuisse conversum, neque in hoc inviderunt si est Domino purgata conscientia. Qui fortasse pre stabit, sicutantequam accidisset ista tentatio, ego et ? Lov., populus non ad presbyterium, abest, non a Mss. frater meus Alypius collocuti sumus, non ut solung non vobis charissimis commembris nostris, verum etiam tianus adhibeat ? Qui profecto si præter juratioipsis inimicissimis notissimum fiat, nulla nos cupi- nem ad falsum testimonium morte imminente coditate pecuniæ in rebus ecclesiasticis sordidari. Quod geretur, maculare vitam suam magis timere dedonec fiat, si Dominus donabit ut fiat, ecce nunc buil quam finire. Hostiles inter se acies et armainterim quod cogimur facimus, ne vestri cordis me- tæ,certe apertissima mortis intentatione contligunt; dicinam in quantamlibet moram temporis differa. et tamen cum invicem jurant laudamus fidem mus.Deus testis est, istam omnem rerum ecclesiasti. servantes, fallentes autem merito detestamur. Ut carum procurationem, quarum credimur amare do- autem jurarent, quid utræque ab alterutris, nisi minatum, propter servitutem quam debeo charitati occidi vel capi timuerunt ? Ac per hoc vel mortis fratrum et timori Dei, tolerare me, non amare; ita vel captivitatis metu extortæ jurationi nisi pareaut ea, si salvo officio possim, carere desiderem. Nec tur, nisi fides quæ ibi data est custodiatur, sacri aliud me de fratre meo Alypio sentire, ipse Deus legii, perjurii crimine detinentur, etiam tales hotestis est. Tamen et de illo aliter sentiendo populus, mines qui magis metuunt pejerare, quam homiet, quod est gravius, Hipponensis, in tantas est il- nem occidere : et nos utrum implenda sit exorta lius præcipitatus injurias: etde nobis vos sancli Dei juratio servorum Dei, munere sanctitatis præemiet pleni visceribus misericordiæ talia credendo, no- nentium, monachorum ad perfectionem mandatomine ejusdem populi, qui ad causam hujuscemodi rum Christi rerum etiam suarum distributione cupiditatis omnino non pertinet, nos tangere atque currentium, quasi disceptaturi ponimus quæs. admonere voluistis; utique ad nos corrigendos, ne- tionem. que enim odio, quod absit a vobis: unde non iras 12. Nam quid exsilii, vel deportationis, aut reci, sed gratias agere debeo, quod nec verecundius legationis nomine, promissa illa presentia prænec liberius agere potuistis, ut episcopo non quasi gravatur, obsecro te ? Puto quod presbyterium conviciose objiceretis, quod sentiebatis, sed ex non est exsilium. Hoc ergo noster eligeret, quam obliquo intelligendum relinqueretis. illud exsilium ? Absit a nobis, ut sic sanctus Dei 10. Nec molestum sit vobis, ut vos velut gravatos et nobis charissimus defendatur : absit, inquam arbitremini, quia jurandum putavi. Neque enim ut dicatur maluisse exsilium quam presbyterium, gravabat Apostolus, aut eos parum diligebat qui- aut maluisse perjurium quam exsilium. Hæc dicebus dicebat : Non in sermone adulationis fuimus rem, si vere a nobis, aut a populo juratio ei fuisset apud vos, sicut scitis ; nec in occasione cupiditatis, extorla promittendæ præsentiæ ; nunc vero Deus testis est (I Thess. 11, 5). Rei quippe aperte extorta est dum negaretur, sed dum offerretur acipsos testes adhibuit ; rei autem occultæ quem, cepta. Et hoc ea spe, sicut supra diximus, quia per nisi Deum ? si ergo ille merito est veritus ne huma- illam præsentiam creditum est, eum eliam ad clena ignorantia de illo aliquid tale sentiret, cujus ricatum suscipiendum posse desiderantibus conlabor omnibus in promptu erat, quod nisi summa sentire. Postremo quodlibet de nobis vel de Hipponecessitate a populis quibus gratiam Christi dis- nensibus sentiatur, longe alia est eorum causa qui pensabat, in usus suos aliquid non sumebat, cæ- coegerint jurare, quam eorum qui, non dico coetera vero suo victui necessaria suis manibus tran gerint, sed suaserint pejerare.Ipse etiam de quo agisigebat : quanto magis nobis laborandum est ut tur, considerare non renuat, utrum sit pejus, sub credatur, qui et merito sanctitatis et virtute animi quolibet timore jusjurandum, an remoto ipso longe impares sumus, nec aliquid ad sustentacula timore perjurium. hujus vitæ operari nostris manibus possumus; et 13. Deo gratias, quia non aliter Hipponenses prosi possemus, tantis occupationibus, quas tunc missum circa se impleri sentiunt, quam ut adsit illos non credo fuisse perpessos, nequaquam sine- voluntate habitandi, et eat quo necesse fuerit cum remur ? Non ergo ulterius in hac causa populo dispositione redeundi. Nam si verbajurationis attenchristiano, quae Ecclesia est Dei, objiciatur pecu derent et exigerent, tam nullo modo servus Dei niæ turpissimus appetitus. Tolerabilius enim nobis recedere, quam ullo modo debuit pejerare. Sed quia objicitur, in quos hujus mali quamvis falsa, lamen crimen eorum esset, non dico talem virum,sed quem. verisimilis suspicio cadere potuit, quam illis, quos libet hominem sic lenere; nec ipsi aliam exspectaab hoc appetitu et suspicione coustat esse alienos. tionem se habuisse probaverunt, qui audientes quod 11. Denegare autem jurationem qualibet fide rediturus abscesserit gratulati sunt, nec aliud illis præditas mentes, quanto magis fide christiana, verax juratio debet, quam id quod ab illa exspecnon dico aliquid contrarium confirmare, sed om- taverunt. Quid est autem quod dicitur, eum juranino dubitare fas non est. De qua re quid sentiam, tione ore suo expressa, exceptionem fecisse necessisatis, ut arbitror, in epistola quam ad fratrem tatis? Quasi nonore suo hoc rursum jusserit auferri. meum scripsi, plenissime aperui. Scripsit mihi Certe ad populum quando ipse locutus est, tunc Sanctitas tua : Si aut ego aut Hippor.enses hoc etiam interponeret: quod si fecisset, non utique censent, ut jurejurando violenter ex torto satisfiat. responderetur, Deo gratias; sed ad illam rediretur Tu enim ipsa quid censes ? placetne tibi, ut etiam reclamationem quæ facta fuerat, quando sic a dia. certa morte imminente, quod tunc inaniter me- cono recitatum est. Et numquid ad rem pertinet, tuebatur, nomen Domini Dei sui in fallaciam chri- sive interposita sit ad recedendum necessitatis stianus assumat, Deum suum testem falsitati cbris- oxcusatio, sive non sit ? Nihil ab illo aliud exspec |
