sæculo verus veri Dei cultus, ut sit ejus in futuro sæ

trahatur. Loquendo quippe vanitatem, beatum dixeculo certus atque integer fructus. Hic constantissima

runt populum cui hæc sunt quæ supra commemorapietas, ibi sempiterna felicitas. Exista sapientia, quæ

vit, quibus ea felicitas constat quam solam dilectores una vera est, si quid habeo, a Deo sumpsi, non a

hujus mundi inquirunt. Et ideo dextera eorum, dexme præsumpsi; atque ab illo in me perfici fideliter

tera iniquitatis, quia hæc præposuerunt quæ fuerant spero, a quo inchoatum esse humiliter gaudeo; nec

postponenda, sicut sinistræ præponitur dextera. Si in eo quod adhuc non donavit incredulus, nec in eo

enim habentur, non in eis beata vita ponenda est : quod jam donavit ingratus. Non enim meo vel inge- subdita esse debent non prædita ; sequentia, non nio vel merito, sed ejus dono sum, si quid laudabili

ducentia. Huic autem qui sic orabat, et a filiis alieler sum. Nam quædam acutissima ex excellentissi

nis qui beatum dixerunt populum cui hæc sunt, eximi ma ingenia tanto in majores errores ierunt, quanto discernique cupiebat,tanquam diceremus,Ipse quid præfidentius tanquam suis viribus cucurrerunt, nec

sentis? quem beatum populum dicis non ait, Beasuppliciter ac veraciter Deum, ut sibi viam ostende

tus populus, cujus est virtus animi ejus. Quod si ret, petiverunt. Merita vero quorumlibet hominum dixisset, discrevisset quidem etiam istam populum quæ sunt; quandoquidem ille,qui non cum mercede

ab illo qui beatam vitam in ista visibili et corporali debita, sed cum gratuita gratia venit, omnes pecca- felicitate constituit ; sed nondum transcendisset tores solus a peccatis liber atque liberator invenit? omnes vanitates et insanias mendaces : Maledictus

6. Si ergo nos virtus vera delectat, ei dicamus, enim omnis, sicut alibi eædem Litteræ docent, qui quod in ejus sacris Litteris legimus, Diligam le, Do- spem suam ponit in homine (Jerem . xvii, 5); ergo nec mine, virtus mea (Psal. XVII, 2): et si vere beati esse in seipso quisquam debet, quia et ipse bomo est volumus (quod nolle non possumus),id quodin eis

Proinde ut transiret omnium vanitatum et insadem Litteris didicimus,fido corde teneamus, Beatus niarum mendacium limites, atque ibi beatam vivir cujus est nomen Domini spes ejus, et non respexit tam poneret, ubi vere est, Beatus, inquit, populus, in vanilates et insanias mendaces (Psal. XXXIX, 5). cujus Dominus Deus ipsius. Quanta est autem vanitas,quanta insania,quantum

CAPUT III. – 9. Cernis igitur unde petendum sit que mendacium, hominem mortalem, ærumnosam quod omnes docti indoctique desiderant, et multi vitam mutabili et spiritu et carne ducentem, tot

errando ac superbiendo, unde petatur et ibi accipiapeccatis oneratum, tot tentationibus subditum,t

, tot tur ignorant. Utrique autem in quadam divino psalcorruptionibus obnoxium,panisque justissimis des- mo simul reprehenduntur, et qui confidunt in virtinatum, in seipso fidere ut beatus sit, quando ne tute sua, et qui in abundantia divitiarum suarum illud quidem, quod habet in naturæ suæ dignitate gloriantur (Pal. xlviii, 7) ; id est, et philosophi hupræcipuum, id est mentem atque rationem, potest jus sæculi, ad abhorrentes vel a tali philosophia, vindicare ab erroribus, nisi Deus adsit lux men- beatumque dicentes populum cui suppetit terrena tium! Abjiciamus itaque, obsecro te, falsorum phi- opulentia. Ac per hoc a Domino Deo nostro a quo losophorum vanitates et insanias mendaces : quia facti sumus, et virtutem petamus qua hujus vitæ mala nec virtus nobis erit, nisi adsit ipse quo juvemur; superemus; et beatam vitam qua post istam vitamin nec beatitudo, nisi adsit ipse quo fruamur, et to. ejus æternitate perfruamur, ut et in virtute et in tum mutabile atque corruptibile nostrum, quod præmio virtutis, sicut Apostolus dicit, qui gloriatur, per seipsum imbecillum et quædam materies mi- in Domino glorietur (II Cor. x, 17). Hoc nobis veliseriarum est, dono immortalitatis atque incorrup- mus, hoc civitati, cujus sive sumus : non enim tionis absorbeat.

aliunde beata civitas, aliunde homo; cum aliud ci7. Quoniam vero te reipublicæscimus amatorem,

vitas non sit, quam concors hominum multitudo.

10. Itaque si omnis prudentia tua, qua consulere non aliunde esse beatum hominem, aliunde civita.

conaris rebus humanis ; si omnis fortitudo, qua tem, vide quam sit in illis sacris Litteris clarum. Nam

nullius iniquitate adversante terreris; si omnis temquidam in eis sancto Spiritu plenus hæc loquitur perantia, qua in tanta labe nequissimæ consuetuorans: Exime me de manu filiorum alienorum, quorum

dinis hominum te a corruptionibus abstines; si omos locutum est vanitatem, et dextera eorum dextera ini. quitatis. Quorum flii velut novellæ constabilitæ in ju- buis, id laborat, id nititur, ut hi quibus vis ut bene

nis justitia, qua recte judicando sua cuique distriventute sua. Filiæ eorum compositæ, et ornalæ sicut similitudo templi. Cellaria eorum plena, eructantia ex

sit, salvi sint corpore, et ab omni cujusquam im

probitate tuti atque pacati, habeant filios sicut nohoc in hoc. Oves eorum fecundæ multiplicantes in exiti

vellas constabilitas, filias ornatas sicut similitudibus suis ; boves eorum crassæ. Non est ruina maceriæ,

nem templi, cellaria plena eructantia ex hoc in hoc, neque transitus, neque clamor in plateis eorum. Beatum dixerunt populum cui hæc sunt : bealus populus cujus deformet prædium, nec litigantium clamor perso

fecundas oves, crassas boves, nec maceriæ ruina Dominus Deus ipsius (Psal. cxlii, 11-15).

net in plateis eorum ; ita non erunt veræ virtutes 8. Vides exaggeratione terrenæ felicitatis beatum tuæ, sicut nec istorum beatitudo. Hic enim ad verum populum non dici, nisi a filiis alienis, id est non per- dicendum illa mea verecundia, quam in lua epistinentibus ad regenerationem qua efficimur filii tola benigno sermone laudasti, me impedire non Dei:a quorum manu iste se eximi precatur, ne ab debet. Si quælibet, inquam, administratio tua, illis eis in hanc opinionem atque in peccata impia per- quas commemoravi instructa virtutibus, hoc inten.

tionis fine determinatur, ut homines secundum car- superbia, justitia est. Quid autem eligamus quod nem nullas iniquas molestias patiantur; nec ad te precipue diligamus, nisi quo nihil melius invenimus? existimas pertinere, quo istam quietem, quam præs- Hoc Deus est, cui si diligendo aliquid vel præponitare niteris, referant, id est (ut verbis non ambiam) mus, vel æquamus, nos ipsos diligere nescimus. quomodo Deum verum, ubi est quietæ vitæ omnis Tanto enim nobis melius est, quanto magis in illum fructus, colant, nihil tibi prodest ad vitam vere imus, quo nibil melius est. Imus autem non ambubeatam tantus labor.

lando, sed amando. Quem tanto habebimus præsen11.Inverecundius hoc dicere videor,et oblitus quo

tiorem, quanto eumdem amorem quo in eum ten. dammodo consuetudinem intercessionum mearum.

dimus, potuerimus habere puriorem : nec enim Sed si nihil est verecundia, nisi quidam displicendi locis corporalibus vel extenditur, vel includitur. Ad metus, ego in hac causa metuendo non vereor. Me- eum ergo qui ubique præsens est et ubique totus, tuo enim ne primum Deo,deinde ipsi amicitiæ quam

non pedibus ire licet, sed moribus. Mores autem mecum inire dignatus es, jure displiceam, si minus

nostri, non ex eo quod quisque novit, sed ex eo liber in admonendo fuero, quod me admonere sa

quod diligit, dijudicari solent : nec faciunt bonos luberrime existimo. Sim certe verecundior,cum tibi

vel malos mores, nisi boni vel mali amores. Pravipro aliis intercedo : cum vero pro teipso, tanto li

tate ergo nostra, a rectitudine Dei longe sumus : berior quanto amicior ; quia tanto amicior quanto

unde rectum amando corrigimur, ut recto recti fidelior: quanquam hæc ipsa non diceremt,nisi ve

adhærere possimus recundius agerem. Quæ si maxima est, ut ipse scrip

14. Ad illum ergo quanta opera possumus, etiam sisti, difficilium inter bonos efficacia ; adjuvet me pro

illiut perveniant agamus, quos tanquam nosmetipte apud te, ut in illo te fruar, qui mihi hanc ad te

sos diligimus, si nosmetipsos diligere, illum diligenjanuam fiduciamque præstitit : præsertim quia id

do jam novimus. Christus namque, id est Veritas, quod suggero, jam facile arbitror esse animo tuo

dicit in his duobus præceptis totam legem Prophetas. tot divinis muneribus adminiculato et instructo.

que pendere, ut diligamus Deum ex toto corde, ex 12. Si enim virtutes quas accepisti, a quo acce

tota anima, ex tota mente, et diligamus proximos peris sentiens, eique gratias agens, eas ad ipsius

tanquamnosmetipsos (Matth. XXII, 37-40). Proximus

sane hoc loco, non sanguinis propinquitate, sed racultum etiam in tuis istis sæcularibus honoribus

tionis societate pensandus est, in qua socii sunt conferas, tuæque potestati subditos homines ad eum

omnes homines. Nam si pecuniæ ratio socios facit, colendum exemplo tuæ religiosæ vitæ, et ipso studio consulendi, seu fovendo seu terrendo erigas et

quanto magis ratio naturæ, non negotiandi,sed nas

cendi lege communis ! Hinc et ille comicus (sicut adducas, nihilque aliud in eo quod per te securius

luculentis ingeniis non defit resplendentia veritatis), vivunt, velis, nisi ut hinc illum promereantur, apud

cum ab uno sene alteri seni dictum componeret, quem beate vivent; et veræ illæ virtutes erunt, et

Tantumne ab re tua est oti tibi, illius opitulatione, cujus largitate donatæ sunt, ita

Aliena ut cures ea, quæ nihil ad te attinent? crescent et perficientur, ut te ad vitam vere bea

responsum ab altero reddidit : tam, quæ non nisi æterna est, sine ulla dubitatione

Homo sum, humani nil a me alienum puto. perducant: ubi jam nec prudenter discernantur a

(Terent, in Heaut. act. 1, scen. 1.) bonis mala, quæ non erunt; nec fortiter tolerentur

Cui sententiæ ferunt etiam theatra tota, plena adversa, quia non ibi erit nisi quod amemus, non etiam quod toleremus; nec temperanter libido fre.

stultis indoctisque, applausisse.Ita quippe omnium netur, ubi nulla ejus incitamenta sentiemus ; nec

affectum naturaliter attigit societas humanorum juste subveniatur ope indigentibus, ubi inopem

animorum, ut nullus ibi hominum nisi cujuslibet

hominis proximum se esse sentiret. atque indigum non habebimus. Una ibi virtus erit, et idipsum erit virtus præmiumque virtutis, quod

15. Cum ergo illa dilectione quam divina lex imdicit in sanctis eloquiis homo qui hoc amat : Mihi

perat, debeat homo diligere Deum, et seipsum, et autem adhærere Deo bonum est (Psal. LxxII, 28). Hæc

proximum ; non tamen ex hoc tria præcepta data ibi erit plena et sempiterna sapientia, eademque præceptis tota Lex pendet et Prophetæ, id est in dile

sunt, ne dictum est, In his tribus, sed, In his duobus veraciter vita jam beata : perventio quippe est ad

ctione Dei ex toto corde, ex tota anima, et ex tota æternum ac summum bonum, cui adhærere in æternum est finis nostri boni. Dicatur hæc et pru

mente, et proximi tanquam sui ipsius : videlicet ut dentia, quia prospectissime adhærebit bono quod quisque diligit

seipsum, nisi quod diligit Deum. Qui

intelligeretur nullam esse aliam dilectionem qua non amittatur; et fortitudo, quia firmissime adhæ. rebit bono unde non avellatur; et temperantia,

enim aliter se diligit, potius se odisse dicendusest : quia castissime adhærebit bono ubi non corrum

fit quippe iniquus, privaturque luce justitiæ, cum a

potiore ac præstantiore bono aversus, atque inde patur ; et justitia, quia rectissime adbærebit bono

vel ad seipsum conversus, ad inferiora et egena uticui merito subjiciatur.

que convertitur; fitque in ipso quod veracissime CAPUT IV. - 13. Quanquam et in hac vita virtus scriptum est, Qui autem amat iniquitatem, odit aninon est, nisi diligere quod diligendum est : id eli- mam suam (Psal. x, 6). Quia igitur nemo, nisi Deum gere, prudentia est; nullis inde averti molestiis, for- diligendo, diligit saipsum ; non opus erat ut dato titudo est; nullis illecebris, temperantia est nulla de Dei dilectione præcepto, etiam seipsum homo

Apostolis suis Dominus dedit, ut unusquisque permittet tentari supra id quod potestis, sed faciet cum Deo dicat: Dimitte nobis debita nostra, sicut et tentatione etiam exitum, ut possitis sustinere (1 Cor. I, nos dimittimus debitoribus nostris (Matth. vi, 12). Cui 13): utquid hoc dixit Deum facere, si hoc sine ipenim hæc in oratione verba necessaria non sius adjutorio in sola nostra est potestate ? fuerint, ipse hic sine peccato vivere pronun- 6.Nam et ipsa lex in hoc adjutorium data est illis tiandus est. Quales si aliquos futuros Dominus præ- qui ea legitime utuntur, ut per illam sciant, vel quid videret, meliores utique quam exstiterunt ejus Apos- justitiæ jam acceperint, unde gratias agant, vel quid toli, aliam orationem illos doceret, qua non peterent adhuc eis desit,quod instanter petant.Qui autem sic dimitti sibi peccata, quibus in Baptismo fuerant audiunt quod ait lex, Non concupisces (Exod. xx, 17, omnia jam dimissa. Nam si Daniel sanctus, non co- & Rom.vn1,7), ut hoc quia didicerint, sufficere sibiarram hominibus quasi humilitate fallaci, sed coram bitrentur, nec adjutorio gratiæ Dei ad faciendum Deo, id est in oratione qua Deum precabatur, non quod jussum est dari sibi virtutem credant et petant; solum peccata populi sui,sed etiam sua confitebatur, ad hoc eis lex subintravit, ut abundaret delictum (Rom. sicut ejus ore veridico expressum est(Danielis ix, 20); V,20); quod dictum est de Judæis. Parum enim est nihil aliud mihi videtur dicendum istis, nisi quod quia non implent quod præcepit lex, Non concupis- . per prophetam Ezechielem cuidam superbo Domi- ces; sed insuper superbiunt, et ignorantes Dei justinus mandat: Numquid tu sapientior es quam Daniel tiam, id est quam Deus dat qui justificat impium, et (Ezech. XXVIII, 3)?

suam volentes constituere tanquam suæ voluntalis 3. Sed plane qui misericordia Dei adjutus et gratia viribus factam, justitiæ Dei non sunt subjecti. Finis se ab eis peccatis abstinuerit quæ etiam crimina vo- enim legis Christus, ad justitiam omni credendi (ld. 10, cantur,atque illa peccata sine quibus non hic vivitur, 4); qui utique ideo venit, ut ubi abundavit delictum, mundare operibus misericordiæ et piis orationibus superabundet gratia.Cui gratiæ si fuerunt inimicidunon neglexerit, merebitur hinc exire sine peccalo, dæi, Dei ignorantes justitiam, et suam volentes conquamvis cum hic viveret habuerit nonnulla peccata; stituere; quare sunt etisti inimici, siin eum credidequia sicut ista non defuerunt, ita etiam remedia qui- runt quem illi occiderunt? An ut illi accipiant præbus purgarentur, affuerunt. Quisquis autem,hac ve- mium, qui occiso Christo suam impietatem acculutoccasione.comperta, cum audierit neminem hic saverunt, et se illius gratiæ cognitæ subdiderunt; arbitrio suo sine peccato vivere, deberit se libidini- et isti portent judicium, qui sic in Christum volunt bus, et criminibus nefariis obligaverit, atque in bis credere, ut ejus ipsam gratiam conentur occidere? criminosis consceleratisque moribus usque in diem 7. Ad hoc quippe in eum credunt qui recte cresuum ultimum perduraverit, quaslibet inter hæc dunt, utesuriant sitiantque justitiam, et ejus gratia eleemosynas faciat, et infeliciter ducit vitam, et saturentur. Omnis enim, sicut scriptum est, qui indoinfelicius finit.

caverit nomen Domini, salvus erit (Joel. u, 32, et Rom. CAPUT II.-4. Sed isti utcumque tolerandi sunt, X, 13): non utique salute corporis, quam multi ha. quando dicunt vel esse vel fuisse hic aliquem,præter bent et qui non invocant nomen Domini; sed illa unum Sanctum sanctorum,qui nullum haberet omni- salute de qua ipse dicit, Non est opus sanis medicus, no peccatum. Illud vero quod dicunt, sufficere homi- sed ægrotantibus; et quid dixerit, consequentur erniliberum abitrium ad dominica præcepta implen- ponens, Non veni, inquit, vocare justos, sed peccada,etiamsi Dei gratia et spiritus sancti dono ad opera tores (Matth. ix, 12, 13). Justos ergo sanos, peccabona non adjuvetur, omnino anathematizandum est tores autem dixit ægrotos. Non itaque de suis vie et omnibus exsecrationibus detestandum.Qui enim ribus præsumat ægrotus ; quia in multitudine hoc asserunt,a gratia Dei penitus alieni sunt; quia virtutis suæ non erit salvus. Nam si inde præsumit, ignorantes Dei justitiam, sicut de Judæis dicit Aposto- videat ne vires istæ non sint quales solent esse salus, et suam volentes constituere, justitiæ Dei non sunt norum, sed quales solent esse sanorum, sed quales subjecti (Rom. x, 3): plenitudo quippe legis non est solentesse phreneticorum :quicum sintinsani,adeo nisi charitas (Id. xi, 10); et utique charitas Dei dif- se sanos putant, ut nec medicum quærant, et tanfusa est in cordibus nostris, non per nos ipsos, nec quam importunum insuper cædant; sicut isti Chris. viribus propriæ voluntatis, sed per Spiritum sanc- tum insana superbia quodammodo cædunt, cujus tum qui datus est nobis (Id. v, 5).

gratiæ tam benignum adjutorium ad faciendam 5. Valet itaque liberum arbitrium ad opera bona, justitiam dato legis præcepto necessarium non esse si divinitus adjuvetur, quod fit humiliter petendo et contendunt. Desinant ergo sic insanire, et ad hoc faciendo: desertum vero divino adjutorio, qualibet se intelligant habere, quantum possunt, liberum scientia legis excellat, nullo modo habebitjustitiæ arbitrium, non ut superba voluntate respuant adsoliditatem, sed inflationem impiæ superbiæ et exi- jutorium, sed ut pia voluntate invocent Dominum. tiosum tumorem. Docet hoc eadem ipsa dominica 8. Hæc enim voluntas libera tanto erit liberior oratio. Frustra enim rogantes Deum dicimus, Nenos quanto sanior: tanto autem sanior, quanto divinæ inferas in tentationem (Matth.vı, 13), si hoc in nostra sit misericordiæ gratiæque subjectior. Ipsa enim fide. positum est potestate, ut nullo illius adjutorioid va- liter orat et dicit: Itinera mea dirige secundum verleamusimplere.Dictum est enim,Nenos inferas in ten- bum tuum, et ne dominetur mihi omnis iniquitas (Psal. tationem, quod intelligitur, Ne nos inferri deserendo CXVII, 133). Quomodo enim libera est, cui domipermittas. Fidelis enim Deus, ait Apostolus,qui non vos natur iniquitas ? Ut ei autem non dominetur, vide

ab illa quis invocetur. Non enim ait, Itinera mea id est, Quid gloriaris quasi a teipso habeas, quod si dirige secundum liberum arbitrium, quia non do- non accepisses, a teipso habere non posses? Hoc auminabitur mihi omnis iniquitas; sed, Ilinera mea, tem dictum est, ut qui gloriatur, non in seipso, sed inquit, dirige secundum verbum tuum, et ne dominetur in Domino glorietur (II Cor. x, 17); et qui nondum mihi omnis iniquitas. Precatur, non pollicetur; con- habet unde glorietur, non a seipso speret, sej Domifitetur, non profitetur; optat plenissimam liberta- num precetur. Satius est enim minus quemque tem, non jactat propriam potestatem. Non enim habere quod a Deo petat,quam plus habere quod sibi omnis qui viribus suis confidit, sed omnis qui in- tribuat, quoniam expedit ab imo surgere quam ex vocat nomen Domini, salvus erit. Quomodo autem alto cadere: Deus enim,scriptum est, superbis resisinvocabunt, inquit, in quem non crediderunt (Rom. x, lit,humilibus autem dat gratiam (Jacobi iv, 6). Ad 14). Ad hoc ergo credunt qui recte credunt, ut in- abundantiam igitur delictorum lex nos docet quid vocent in quem crediderunt, et valeant facere quod velle debeamus, nisi adjuvet gratia, ut quod voluin præceptis legitimis acceperunt ; quoniam id mus valeamus, et quod valuerimus 1 impleamus. quod lex imperat, fides impetrat.

Adjuvabit autem, si non de nostris viribus præsu9. Nam ut interim omittamus legis multa præ- mentes alta sapiamus, sed humilibus consentientes cepta, et hoc inde commemoremus quod ad com- (Rom. xi, 16), et de iis quæ jam possumus, gratias memorandum elegit Apostolus ; cum dicit lex, Non agamus, et pro iis quæ nondum possumus, Deum concupisces, quid videtur aliud imperare, nisi ab suppliciter inhiante voluntate poscamus; adminicuillicitis cupiditatibus continentiam ? Animus quippe lantes orationem nostram misericordiæ : fructuosis velut pondere, amore fertur quocumque fertur. Ju- operibus, dando ut detur nobis, dimittendo ut dimitbemur itaque detrahere de pondere cupiditatis quod tatur nobis. accedat ad pondus charitatis, donec illud consu

CAPUT III. – 11. Quod autem dicunt infantem matur, hoc perficiatur : plenitudo enim legis est morte præventum,non baptizatum,perire non posse, charitas. Et tamen de ipsa continentia vide quid quoniam sine peccato nascitur:non hoc dicit Apostoscriptum sit: Et cum scirem, inquit, quia nemo

lus ; et arbitror esse melius ut Apostolo potius quam potest esse continens nisi Deus det, et hoc ipsum erat

istis credamus. Dicit enim ille doctor Gentium,in quo sapientiæ, scire cujus essel hoc donum ; adii Domi- Christus loquebatur, Per unum hominem peccatum num, et deprecatus sum illum (Sap. vii, 21). Num- intravit in mundum, et per peccatum mors, et ita in quid dixit, Et cum scirem quia nemo potest esse

omnes homines pertransiit,in quo omnes peccaverunt: continens, nisi per proprium liberum arbitrium, et et paulo post dicit, Nam judicium quidem ex uno hoc ipsum erat sapientiæ, scire a meipso esse hoc delicto in condemnationem, gratia autem ex multis bonum ? Non plane hoc dixit, quod quidam in sua delictis in justificationem (Luc. vi, 37, 38). Proinde vanitate dicunt; sed quod fuit in sanctæ Scripturæ isti, quem forte invenerint infantem non ex illius veritate dicendum : Cum scirem, inquit, quia nemo

unius hominis concupiscentia procreatum, ipsum esse potest continens, nisi Deus det.Jubet ergo Deus

dicant illi damnationi non esse obnoxium nec per continentiam, et dat continentiam; jubet per legem, Christi gratiam ab illa damnatione esse liberandum. dat per gratiam ; jubet per litteram, dat per Spi- Quid est enim, ex uno delicto in condemnationem, ritum: lex enim sine gratia facit abundare delictum, nisi in illo delicto quo deliquit Adam ? et quid est, et littera sine Spiritu occidit (II Cor. m, 6). Jubet ex multis delictis in justificationem, nisi quia Christi ideo, ut facere jussa conati, et nostra infirmitate gratia non solum illud unum delictum solvit,quo obsub lege fatigati,adjutorium gratiæ poscere noveri. stringuntur infantes ex illo uno homine procreati, mus; et si quid facere potuerimus operis boni, ei sed etiam multa delicta,quæcum creverint homines, qui adjuvat non simus ingrati : hoc et iste fecit; id addunt malis moribus suis ? Tamen et illud unum, enim eum sapientia docuit, cujus esset hoc donum. quo estobligata propago carnalis quæ abillo primo

10. Neque enim voluntatis arbitrium ideo tollitur, homine originem ducit,sufficere dicit ad condemnaquia juvatur ; sed ideo juvatur, quia non tollitur. tionem. Ideo non est superfluus baptismus parvuloQui enim Deo dicit, Adjutor meus esto (Psal. XXVI, rum, ut qui per generationem illi condemnationi 9), confitetur se velle implere quod jussit, sed ab obligati sunt, per regenerationem ab eadem condemeo qui jussit, adjutorium poscere ut possit. Sicet natione solvantur:sicutenim non invenitur homo qui iste cum sciret neminem esse posse continentem, præter Adam carnaliter generetur ; sic non inve. nisi Deus det, adiit Dominum et deprecatus est :

nitur homo qui præter Christum spiritualiter regeutique volens adiit, volens deprecatus est, nec pe

neretur. Carnalis autem generatio delicto illi uni, et tiisset nisi esset voluntas. Sed nisi petiisset, quan

damnationi ejus obnoxia est; spiritualis vero regetum posset voluntas ? Quia etsi possit antequam

neratio non solum illud unum propter quod baptizanpetat, quid ei prodest, nisi illi agat gratias ex eo tur infantes, sed multa delicta facit aboleri, que quod potest, a quo petendum est quod nondum potest? Unde etiam qui jam continens est, non habet

i Cdd. duo, voluerimus.

Bad. Am. Er. et Mss. duo Vatic:., nunc. adminiculantes utique continentiam, nisi adsit voluntas ; sed nisi

orationem nostram nunc fructuosis, etc. accepisset, quid haberet voluntas ? Quid enim ha- • Bad. Am. et Er., per regenerationem liberantur. Et sicut

non invenitur homo, qui ab eadem damnatione solvatur ; bes, inquit, quod non accepisti ? Si autem accepisti,

sic non invenitur, etc. quid gloriaris quasi non acceperis (1 Cor. 4, 7)? * Mss. aliquot, et Am. Bad. Er. [damnationi obnoxia]