oderunt divitias suas: si suorum orbitates vel separationes pro Christo minatur hic mundus, oderunt parentes, fratres, filios, uxores: postremo si de ipsa hujus corporis vita cum adversario paciscendum est, ne desertus deserat Christus, oderunt insuper animam suam. De iis quippe omnibus mandatum acceperunt, quod aliter discipuli Christi esse non possint (Luc. xiv, 26, 27).

36. Nec tamen quia præceptum est eis ut oderint pro Christo et animas suas, vendendas eas habent, aut illatis sibi manibus effundendas: sed parati sunt eas amittere, pro Christi nomine moriendo, ne mortui vivant, Christum negando. Sic etiam divitias, ad quas vendendas parati non fuerunt monente Christo, ad perdendas eas debent parati esse pro Christo, ne cum eis pereant perdito Christo. Habemus hinc utriusque sexus divites clarissimasque personas martyrii gloria sublimatas. Ita multi quos rerum suarum venditione piguerat ante perfici, Christi imitata passione sunt repente perfecti; et qui nonnullam infirmitatem carnis et sanguinis suis divitiis perfecerunt, subito adversus peccatum pro fide usque ad sangui. nem certarunt. Quibus autem non provenit corona martyrii, neque illius perfectionis de vendendis rebus suis consilium tam grande tamque præclarum receperunt, et tamen a damnabilibus immunes criminibus esurientem Christum paverunt, sitienti potum dederunt, nudum vestierunt, peregrinantem susceperunt; non sedebunt quidem cum Christo su blimiter judicaturi, sed ad ipsius dexteram stabunt misericorditer judicandi (Matt. xxv, 34-40). Beati enim misericordes, quoniam ipsorum miserebitur Deus (ld. v, 7). Et judicium sine misericordia fiet illi qui non fecit misericordiam superexsultat autem misericordia judicio (Jacobi 11, 13).

plantat vineam, et de fructu ejus non edit? quis pascit gregem, et de lacte ejus non percipit (I Cor. IX, 7)? Quamvis talia disputare, qualia isti disputant, non sit militare, sed rebellare; non sit plantare vineam, sed eradicare; non sit pascendos congregare, sed perdendos a grege separare.

1

38. Sicut autem ipsi qui divitum religiosis obsequiis aluntur atque vestiuntur (neque enim ad suas necessitates nihil accipiunt, nisi ab eis qui res suas vendunt), non tamen judicantur atque damnantur abexcellentioribus Christi membris, qui majori virtute, quam multum commendat Apostolus, suis se manibus transigunt (Act. xx, 34): sic nec isti damnare debent inferioris meriti christianos, quorum opibus transiguntur; sed recte vivendo et recte docendo magis eis dicere, Si nos vobis spiritualia seminavimus, magnum est si vestra carnalia metamus (I Cor. ix, 11)? Multo quippe minori impudentia servi Dei, qui manuum suarum honestis operibus venditis vivunt, damnant istos a quibus nihil accipiunt, quam isti qui propter aliquam corporis infirmitatem non valentes manibus operari, damnant eos ipsos de quorum facultatibus vivunt.

39. Ego qui hæc scribo, perfectionem de qua Dominus locutus est, quando ait diviti adolescenti, Vade, vende omnia quæ habes, et da pauperibus, et habebis thesaurum in cœlo;et veni,sequere me(Matth. XIX, 21), vehementer adamavi, et non meis viribus, sed gratia ipsus adjuvante sic feci. Neque enim quia dives non fui, ideo minus mihi imputabitur: nam neque ipsi Apostoli, qui priores hoc fecerunt,divites fuerunt. Sed totum mundum dimittit qui et illud quod habet, et quod optat habere, dimittit. Quantum autem in hac perfectionis via profecerim, magis quidem novi ego, quam quisquam alius homo; sed magis Deus quam ego. Et ad hoc propositum quantis possum viribus alios exhortor, et in nomine Domini habeo consortes, quibus hoc per meum ministerium persuasum est; sic tamen ut præcipue sana doctrina teneatur, nec eos qui ista non faciunt, vana contumacia judicemus, dicentes eis nihil prodesse quod pudice, quamvis conjugaliter vivunt, quod domos suas et familias christiane regunt, quod operibus misericordiæ sibi thesaurizant in posterum; ne ista disputando, non Scripturarum sanctarum tractatores, sed earum accusatores inveniamur. Quod ideo commemoravi, quoniam isti, quando talia dicere prohibentur ab eis qui hoc Domini consilium non ceperunt, respondent eos talia disputari nolle, quoniam vitiis suis favent, et dominica præcepta implere detrectant: quasi non, ut de iis taceam, qui, licet infirmiores, religiose tamen utuntur divitiis, etiam ipsi cupidi et avari male his utentes, et interreno thesauro cor luteum figentes, quia et ipsos necesse est usque ad finem portet Ecclesia, sicut illa retia usque ad littus pisces malos (Idem, xı11, 47, 48), tolerabiliores in ea sint quam isti, qui talia sermocinando et disseminando, ita se videri magnos volunt, quia divitias suas vel quantulacum1 Edd., operibus, cujus loco unus e Vatic. Mss. substituit opibus.

corpore dixerim.

rent. Cumque, inquit, de sepulcro corpus fuisset assump- xvn, 3), cum constitissent. Quanquam et in apocryphis, tum atque in cælum levatum, ramos rosarum virginum et in secretis ipsius Moysi, quæ scriptura caret aucto(sic enim clausæ appellari solent) de eodem sepulcro ritate, tunc cum ascenderet in montem ut moreretur, surrexisse.

vi corporis efficitur, ut aliud esset quod terræ mandare4. Narravi quid fuerit gestum. Modo quæstione mau- tur, aliud quod angelo comitanti sociaretur. Sed non dire dignare, et doce quod quæro. Cogit enim me istius satis urget me apocryphorum præferre sententiam illis animæ migratio talia percunctari. Cum in corpore su. superioribus rebus definitis. Videndum ergo, el sive aumus, est nobis sensus interior solers pro agilitate studii ctoritate sive ratione indagandum quod quæritur. Sed nostri; et lanto vigilantior et ferventior, quanto fueri. dicitur quod resurrectio futura ostendat eam omni cormus studiosiores, et adhuc impedimento corporis retar- pore caruisse. Nec satis impedit, quandoquidem illi Andari nos videtur esse probabile. Quis autem omnia quæ geli, qui invisibiles etiam sunt, cum corporibus apparere animus ex corpore patitur, poterit enarrare? Inter has voluerunt et videri, et quæcumque illa posilio corporum turbas et molestias, ex suggestionibus, ex tentationibus, sit, eorum spiritibus digna, tamen apparuerunt ad Abraex necessitatibus, diversisque calamitatibus venientes,

ham (Gen. xvii, 2) et ad Tobiam (Tob. XII, 15). Ita fortitudinem suam non deserit animus: resistit, vincit; fieri potest ut resurrectio quidem carnis istius, quæ bene aliquando vincitur. Tamen quoniam meminit sui,agilior creditur futura sit, tamen sic anima illa reddatur, ut et sollicitior efficitur excitatus tantis laboribus, et rum- corpore aliquo nunquam caruisse reperiatur. Cum enim pit quosque nodos malitiæ, et transit ad meliora. Quid

ex quatuor elementis corpus ipsum constet, unum videdicam dignatur intelligere Sanctitas tua. Ergo cum in tur amittere, calidum scilicet, cum e corpore isto mihac vita sumus, talibus egestatibus impedimur, et ta- grare videatur. Nam remanet quod lerrenum est, el men, sicut scriptum est, « supervincimus per eum qui liquor non deest ; nec frigidæ materiæ elementum abest : dilexit nos » (Rom. viii, 37). Exeuntes de corpore, et solum illi eximitur calidum; quod forte secum ipse ani. onus omne, et agile peccatum evadentes, qui sumus ? mus trahit, si de loco ad locum migrat. Hoc interim de

5. Et primum quæro utrum aliquod corpus sit, quod rem incorpoream, hoc et ipsius animæ substantiam non 7. Videtur quoque mihi quod si in corpore positus, deserat, cum dimiserit hoc terrenum corpus, ne forte ut jam dixi, veyeto, strenua utitur mentis intentione, de quatuor unum sit, aut aerium, aut ætherium. Cum

quanto magis expeditus, agilis, vegetus, fervens, streenim incorporea sit anima, si omni corpore caret, jam nuus, intentus erit, et capucior efficitur ac melior, ut in una est omnium. Et ubi erit ille dives purpuratus, et corpore positus gustaverit virtutem ! Quo deposito ma: Lazarus vulneratus ? Quomodo etiam meritis discernen- gis quoque abstersa nube, totus serenus effectus est, in tur, ut ille peenam, ille gaudium habeat, si una ' ex om- tranquillitate sine tentatione positus, videal quod desinibus incorporeis apparuerit anima : si tamen figurate deraverit, amplexetur quod amavit. Recordetur quoque illa significata non sunt. Certum est autem, quæ locis et amicorum, et quos jam præmiserat, agnoscat, et quos tenentur corporibus tenentur, ut ille dives in flamma, et post se dimisit : forte sic est ; ergo nescio, discere quæro. pauper ille in sinu Abrahæ (Luc. xvi, 19, 22). Si loca Satis autem me perturbat, si soporem quemdam accipit sunt,corpora sunt, et in corporibus animæ sunt; in cor. animus ipse, ne talis sit, qualis cum dormit in corpore pore autem si pænæ vel præmia in conscientiis sunt.

constitutus, quasi sepultus, et in spe tantum vivens : Quævis est ista una anima, effecta ex multis animis, cæterum nihil habens, nihil sciens ; maxime si somnio affligatur', et lætetur in una, ut appareat substantia ex nullo pulsetur. Quæ res vehementer terret, et quasi mullis animis collecta ; aut si hoc dicitur quemadmodum exstinctum indicat animum. una res animus incorporeus, et in eo memoria est, et 8. Illud etiam quæro, si corpus habere fuerit indagavoluntas, et intellectus, et hæ omnes causæ incorporeæ tus, utrum et aliquo sensu non careat? Certe si non odoo sunt, et habenl officiorum congruam portionem , nec randi necessitas ei, ut puto, ingeri potest, neque gritamen altera alteram impedit. Utcumque puto posse standi, sed nec tangendi : dubito remanere videndi et responderi, ut et aliquas pænæ, et aliquas præmia co- audiendi. Nam quid est quod audire dicuntur dæmones, mitentur in una ex multis animis collecta substantia. non in omnibus quod vexant, nam in his quæstio est,

6. Aut si non ita est,quid impedit si unusquisque ani- sed etiam cum apparent in corporibus suis ! De visu mus, cum corpore hoc solido caret, aliud habeat corpus, autem quomodo transeunt de loco in locum, si corpus ut ipse animus semper aliquod corpus animet; aut quo habent, si sensu visibili duce carent ? Pulas non ita sunt transitum facit, si ulla regio est ad quam eum necessi- animæ humanæ cum de corporibus egrediuntur, ut et tas ire compellit? Quandoquidem et ipsi Angeli nec corpus aliquod habeant, et sensu aliquo non careant ? multi dici possunt, si non corporibus numerentur ; ut Quid est et illud, quod plerique mortui visi sunt in ait ipsa Veritas in Evangelio, « Possem rogare Patrem domibus ita ingredi, ut soliti sunt, aut per diem, aut meum ut duodecim mihi legiones angelorum misisset » per noctem a vigilantibus, ad ambulantibus ? Non hoc (Matth. XXVI, 53). Deinde cum constet Samuelem in semel audivi, et illud quod dicitur plerumque in quacorpore fuisse visum, quando excitatus est ad petitionem dam particula noctis, in locis in quibus humala curSaül (I Reg. xxvi, 14); et Moysen, cujus corpus se- pora sunt, et maxime in basilicis peri tumultus et orapultum est secundum Evangelium, manifestum sit in tiones. Non enim ab uno hoc audisse me memini; corpore eum venisse ad Dominum in monte (Matth. testis est visionis istius vir quidam sanctus presbyter, qui I Lov., summa. Sed verius Ms. Vatic., si una,

multitudinem talium de baptisterio exeuntium in corpo· Vatic. codex habet, proportionem.

ribus lucidis, et postea in medio ipsius ecclesiæ orationes

nam

adverlerit. Hæc ergo omnia aut illi nostræ inquisilioni posse, illa res, ut puto, ostendit, quia Deus solus omni favent, aut si fabulæ suni, mirum : tamen vellem ali- corpore semper caret. Post transitum aulem animam, quid ex hac re nosse, quia veniunt, et visitant, et viden- quam magis vigilantiorem fore arbitror, erpositio tantæ tur exceptis somniis.

molis corporeæ ostendit ; tunc enim in actione et cogni. 9. Ex quibus alia nascitur quæstio. Non enim modo

tione expedita lanto vinculo, ut puto, apparet præstanphantasiam ego curo, quam sibi cor ineruditum fingit :

tior, et omnis illa quies spiritualis, omnibus perturbavisitationes Loquor. Quomodo apparuit Joseph per som

lionibus et erroribus liberam demonstrat, non marcidam, nium (Matth. 1, 20), quomodo plerique visitati sunt. Sic

et quasi segnem, el torpidam, et implicatam facit : ergo et nostri quos præmisimus aliquando veniunt, ipsi quippe cui sufficit perfrui etiam ipsa liberlale quam apparent per somnium, et loquuntur. Nam memini me adepta est, cum mundo et corpore caret ; nam intelleego ipse, et Profuturum, et Privatum, et Servilium, clum ea pasci, el ponere os spirituale ad fontem vitæ quos memini sanclos viros de monasterio præcessisse',

prudenter diristi, ubi est felix et beata proprietate mentis loculos mihi, el ita factum fuisse ut dixerunt. Aut si

suæ. Nam aliquando ego Servilium fratrem post ejus aliquis spiritus melior est, qui eorum figuram assumit,

eritum per somnium vidi adhuc positus in monasterio, et mentem visitat, viderit ille cui omnia nuda a summa

qui dixit quod nos per rationem laboremus tendere ad cervice sunt. Siquid ergo de his omnibus tuæ Sanctitati intellectum, se autem et tales in ipsa contemplationis de

lectatione manere. Dominus per rationem loqui dignabitur, rogo ut facere me digneris participem hujus scientiæ. Præterire au

12. Peto quoque ut quot modis sapientia dicatur, tem et hoc nolui ; forte enim pertinet ad inquisitionem

ostendas mihi ; ut sapientia Deus, ut sapientia animus meam.

sapiens, quomodo dicitur ut lux, ut sapientia Beseleel

qui fabricatus est Tabernaculum, vel unguentarium, ut 10. Puer ipse de quo agitur, tempore quo solveba.

sapientia Salomonis, vel si qua est alia, et quid invicem tur, exhibitus quodammodo pergit. Nam videtur per somnium condiscipulus et conlector ipsius, cum quo mihi

distent : et utrum una illa sapientia æterna cum Patre oxcipiebat, qui jam ante octo menses corpore erat exem

in his gradibus intelligenda sit, quomodo diversa munera

dicuntur Spiritus sancti qui dividit unicuique propria plus, venisse. Cum interrogaretur ab eo qui eum tunc

prout vult. An excepta illa sola sapientia quæ facta non cernebat, cur advenisset ; ait ille, Ad amicum meum

est, istæ factæ sunt, et propriam habent substantiam? hunc ducendum veni : et ita factum est. Nam et in domo

an effecta sunt et ex definitione operis acceperunt ? Multa ipsa seni cuidam pene vigilanti, apparuit homo laurum portans in manu, scriptum. Al ubi ille visus est, adjun- pientiam dictandi, et ad nos celeriter scribendi. Imperite

requiro; det tibi Dominus et gratiam inveniendi, et sagitur adhuc quod post exitum pueri, pater ipsius pre

et rustice scripsi : sed quia dignaris nosse quid quæram, sbyler cum sene Theasio in monasterio esse cæperant

per Christum Dominum obsecro ut in his corrigas me, consolandi se gratia, sed post lertium diem pueri de

et doceas quod intelligis me scire cupere. functi, videtur idem puer ad monasterium ingressus, et a quodam fralre per quoddam somnium interrogatur

EPISTOLA CLIX* (a). utrum sciret se fuisse mortuum ? Dixit se scire. Utrum

Augustinus Evodio, respondens ad quæstiones de anima fuisset a Deo receplus ? Et hoc secum magna retulit gra

soluta corpore, et de visis prodigiosis. tulatione. Cumque causa quæreretur cur advenisset, ait tunc ille : Missus sum ut exhibeam patrem meum. Evi

Domino beatissimo,et venerabili ac desiderabili fragilat cui hæc ostendebantur,et narrat.Pervenit usque ad

tri ac consacerdoti meo Evodio, et tecum fratribus, aurem episcopi Theasii. Qui permolus objurgavit dicen

AUGUSTINUS, et mecum fratres, in Domino salu

tein. tem, ne facile perveniret ad aurem presbyteri,et perlurbaretur tali nuntio. Quid diu ? Post dies forte quatuor 1. Frater iste nomine Barbarus, servus Dei est visitationis cum loquitur, nam modicam senserat febri- jam diu apud Hipponem constitutu3,et verbi Dei ferculam, periculum nullum erat, medicus aberat, qui pe- vidus ac studiosus auditor. Desideravit ad tuam Sannitus sollicitudinem nullam esse testaretur : at ubi se in ctitatem litteras nostras;in quibus tibi eum in Domino lectum inclinavit, solutus est idem presbyter.Nec taceo, commendamus, tibique per eum salutem debitam et in hoc ipso die quo puer solvebatur, petit patrem ad dicimus. Litteris autem Sanctitatis tuæ, quibus inpacem, et petit tertio, el in singulis osculis dicebat pa- gentes, texuisti quæstiones, respondere operosissitri, Pater, dicamus Deo gratias ; et palrem cogebat ut mum est, etiam otiosis, et multo majore quam nos pariler secum dixisset, quasi communem exhortans ad sumus, præditis facultate disserendi et acrimonia migrandum ex hac vita. Nam inter utrosque septem dies intelligendi. Duarum sane epistolarum tuarum quimedii numerantur. Quid fiet de tantis rebus ? Quis erit bus multa et magna conquiris, una nescio quomodo occultarum istarum causarum fidelissimus magister ? aberravit, et diu quæsita non potuit reperiri : altera Æstus cordis mei refundit se tibi in tempore angustiæ. vero, quæ inventa est, habet commendationem suaDispensatio exitus pueri, ejusque patris est manifesta, vissimam servi Dei boni et casti adolescentis, quoquia duo passeres non cadent ad terram sine voluntale modo ex hac vita inigraverit, et quibus visionum Patris (Matth. x, 29). 11. Animam ergo omni corpore carere penitus non * Recensita ad bl.cc. cb. ff. gg. r. sb. vc. duos t. tres

v, et ad Am, Bad. Er. Lov.

(a) Alias 100 : quæ autem 159 erat, nunc 133. Scripta ! Vatic. Mss., processisse.

postsuperiorem.