Obrázky na stránke
PDF
ePub

EPISTOLA CLX ' (a).

quando sine ratione fuit, aut ratio sine Deo. Tunc enim

Deus est si est ratio, et tunc Filius est si est Pater ; ut Evodius Augustino, movens quæstionem de ratione

si ratio auferatur, sicut dictum est, quod dici fas non est, et Deo.

ne ipse quidem Deus est : per ejus enim rationem est EvodlUS AUGUSTINO Episcopo, salutem ,

actus et operatio ut sit Deus. Rursus eadem dicamus.Si 1. Perfecta ratio illa est quæ omnium rerum præstat ratio non fuit, Deus non fuit; et si Deus non est, ratio scientiam, et maxime æternarum rerum quæ intellectu non fuit. Ratio ergo et Deus sempiterna res : et Deus et comprehenduntur : hanc æternam esse, æternam esse

ratio simili modo res sempiterna. Connexio autem atque debuisse ; æternum illud esse quod nec cæpit, nec mu

unitio rationis ad Deum, et Dei ad rationem, Patrisad tatur, nec variatur, ipsa docet atque ostendit ratio :

Filium, Filii ad Patrem, principia sibi quodammodo et quam necesse est esse æternam, non solum quod æterna causas existendi præstant; quia alterum sine allero esse doceat et demonstret, sed multo magis quod ipsa æter - non potest. Deficitur in verbis, et quodcumque dicitur, nitas non potest esse sine ratione ; quia, arbitror, non

ad hoc dicitur, ne sileatur.Utrum autem germen rationis esset æternitas, si ratio ipsa æterna non fuisset. Deinde

Deum dicamus, an Dei germen rationem, quia nec fruDeum esse, vel esse debuisse, nec aliter fieri debere clus sine radice esse potest, nec sine fructu radix aliquid quam ut Deus esset, ratio demonstrat. Quæ ulique sive est ? (Similitudo sit ducta, ut quiddam intelligentiæ de essent qui hoc scirent, sive non essent, tamen cum æter

Deo signet ur ; vivit enim et in grano tritici ratio fecunnus sit Deus, dubitandum non est æternam esse rationem dans, qua sterile non sinilur esse : sed iterum si graquæ Deum esse oportuisse intenderet, et ita ut illi se num tritici non esset, ex qua re ista produceret, ratio demonstraret esse coæternam.

non haberet). 2. Sunt autem quædam quæ ratione coguntur ut sint,

4. Cum igitur ratio quæ Deus est, aut ostendat Deum ut anterior sit ratio, et effectus posterior ejus rei quam

rationem, aut rationem esse Deum, unum quodam modo futuram esse ostendit ratio: ut verbi gratia, cum mun

alterum ostendens; non ostenditur Pater nisi per Filium, dus factus est, ratio habuit ut fieret mundus. Prior ergo

nec Filius ostenditur nisi per Patrem; el tunc quasi in ratio quam mundus est. Ea ergo quæ scivit ratio futura

silentio sit Filius, quando per Patrem venitur ad Fi. esse, subsecuta sunt, ut sit princeps ratio, postea mundi

lium, ut unum quodam modo abscondatur, alterum deoperatio. Jam nunc quoniam ratio ostendit Deum esse,

monstretur: ut demonstrans se unus, demonstret et altevel necesse esse ut Deus esset, quid cui præponemus ?

rum, nec possit unus sciri, ut lateat alium quid a Qui rationem Deo, aut rationem mundo, an Deum rationi,

me vidit, , inquit, « vidit et Patrem; » et, « Nemo vesine qua Deum nullatenus esse probabile est ? si enim

nit ad Patrem, nisi per me » (Joan. XIV, 9, 6); et, Deum esse æternum, est ratione esse æternum, quæ est

« Nemo venit ad me, nisi quem Pater atlraxerit » (Id. ratio ? Ergo aut Deus est, aut Dei est, ut ipsa docet ra

vi, 44). Arduum vehementerque difficile negotium ini. lio : quæ si ipsa est Deus, ratio ostendit Deum esse ra

vimus, ut aliquid de Deo non intelligentes intelligeremus. tionem, et possunt ista coæva'et coæterna esse. Si autem

Tamen quemadmodum omnia quæ sunt,sine quadam speDei est similitudo hæc ralio, ostendil rationem Dei esse

cie non intelliguntur, et incognoscibilia sunt ; sic multo similiter: et hoc erit coævumet coæternum. Deum autem

magis sine Filio, hoc est, sine ratione incognitus est esse similiter fieri non posse, nisi esset Deus, ipsa ratio

Deus. Quid enim ? an aliquando sine ratione Pater aloostendit : quæ ratio si auferatur, quod dictu nefas est,

gus fuit ? Quis hoc audeat dicere? Cognoscendum itaque non erit Deus, si ratio non ostenderit necesse esse

ratione Deum unum ex uno, vel unum in uno simul Deum. Tunc ergo Deus est, cum ejus ratio ostendit ut

unum esse : quia unus est Deus, cui necesse est illam sit Deus. Deus ergo quia est : sine dubio est ratio quæ

inesse dilectionem quam semper habendam ipsa ratio docuit quia est.

docet, vel Deus præcipit dilectionem exhibendam esse. 3. Quid ergo est, si dici potest, in Deo primum, ra

EPISTOLA CLXI (a). tio, an Deus ? Sed Deus non erit, nisi fuerit ratio quæ doceat Deum esse debere. Ratio quoque non erit, nisi

Erodius fugustino, de eo quod scriptum est in epiDeus erit. Nihil ergo ibi primum, et postremum. Natura

stola 137, ad Volusianum, « Si ratio quæritur, non ergo hæc divina simul quodammodo habet et rationem

« erit mirabile, » etc., quo dicto abuti eos posse ostenet Deum. Unum autem unum generat, aut ratio Deum,

dit, qui vellent corporeis oculis a Christo Deum viaut Deus rationem. Subjectum autem, aut in subjecto

deri, contra quam docuit Augustinus in epistola 92,

ad ltalicam. forte dicatur ratio et Deus. Deus et ratio unus in uno. Bene autem Deus generat rationem : quia ratio Deum Domino sancto, venerabiliter dilectissimo fratri et esse demonstrat. Intelligitur autem Deus a ratione ut consacerdoti AUGUSTINO, et fratribus qui tecum Filius a Patre, et ratio a Deo, ut Pater a Filio. Nam sunt, Evopius, et fratres qui mecum sunt, salutem et ipsa ratio cum Deo Deus est. Neque enim Deus ali

in Domino.

1. Per Jobinum ? quid ad possessionem Marcianensem Salutationis formula desideratur in Mss. solumque

missus erat, dudum unam quæstionem de ratione et Deo habetur : Epistola sancti Evodii ; sive, uti constanter in missa epistola mea interrogavi ; cujus adhuc responsum plerisque codicibus scribitur, Eubodii.

Epistt. CLC et LXI castigatæ sunt ope codicum cb. 88. r. sb. t. vc. trium v. et Lov.

! In vetustis codicibus, per Jovinum. (a) Alias 246: quæ autem 160 erat, nunc 134. Scripta (a) Alias 247 : quæ autem 161 erat, nunc 49. Scripta an. circiter 414.

videntur an 414.

$

non merui. Sed quia epistolas Sanctitatis tuæ, unam ad volunt, nec exemplum redditur !, quia unico hoc præillustrem virum Volusianum, et alteram ad Italicam stitum est : quemadmodum eis ratio non redditur de conillustrem in Christo feminam, in manibus legentes ha- ceptione et generatione, sed in illo solo invenitur singubuimus; occurrit quod in priore epistola de Domini Jesu lare ; sic de ejus visione ratio non reddatur, nec egemChristi Dei nostri carnali in Virgine conceptione, et ex plum requiratur,sed soli illi singulariter licere divinitatis ea nativitate posuisti,« Si ratioquæritur, non erit mi- substantiam corpore videre. Si respondebitur rationem rabile ; si exemplum poscitur, non erit singulare : » et posse reddi, quia corporea re incorpoream rem nequavisum est posse deomni nativitate, et hominis vel cujus- quam cernere liceat ; metuo ne respondeatur quia et conlibet animantis vel seminis tale aliquid dici. Si ratio ceptio illa ratione exponi, et exemplis possit firmari, enim ejus quæratur, non indagabitur , et utique erit mi. : Aut enim in hominibus ratio defciet, et exempla cessarabile ; et si exemplum poscatur, quia nihil tale sit in bunt, et confirmabunt corpore suo Unigenitum videre exemplis, erit singulare. Neque enim quis conventus viri posse Deum : aut si ratio hic reddita fuerit, consequeet feminæ, vel cujuslibet conceptionisaliquando, quod in tur rationem reddi posse ab aliquibus nimis sapientibus secreto formatur, ratione poterit exponi : aut vero semi- miris, et illius conceptionis, consequentis generationis. num ex terra nascentium,primitus putrescentium, postea Quid ergo talibus respondeatur, percunctor. Non enim fructificantium ulla ratio invenietur. Non enim et hoc certamina semino, sed quemadmodum insidiosis responmirabile non est vermem unum sine ullo parente, si ad deatur interrogo. Ego tamen sic credo Virginis consingularitatem aliquid requiratur, intra pomum virgi- ceptionem et partum,quomodo semper credidi : et corpore neo conceptu formatum, perfectum inveniri : unde ad quoque clarificato Deum videri non posse, utcumque raexemplum arbitror dictum, « Ego vermis, et non homo , tione colligo. Obviandum tamen censeo hominibus qui (Psal. xxi, 7). De conceptionibus ergo sive conjuncto- aut seditiones ex quæstionibus solent excitare, aut fer. rum, sive singularium, nescio quænam possit ratio exha- venti studio ad discendum evigilare. Ora pro nobis. Pax beri. Non ergo de conceptione Virginis tantum non el Charitas Christi Sanctitatem tuam nostri memorem redditur, sed de nulla quidem arbitror conceptione per ficiat, domine sancte, venerabiliterque beatissime posse persolvi rationem.

frater. 2. Si exemplum poscitur : ecce et de vento dicuntur

EPISTOLA CLXII (a). equæ, et de cinere gallinæ, et de aqua anates, et alia

Augustinus Evodio respondet solutionem quæstionis in nonnulla animam, me virili semine, felus proprios

epistola 160 propositæ petendam esse ex aliis opuscuedere. Certe si integræ non reddunt, tamen possunt il- lis a se editis. Confirmat opinionem quam in epistola libatæ concipere: quomodo ergo ponitur, « Si exemplum

159 tetigeral de anima corpore soluta, deque visis poscitur, non erit singulare, » quando tot exempla pro

prodigiosis. Postremo vindicat sententiam illam in cedunt 9 Nasci etiam in corporibus, non solum femineis,

præmissa procime epistola reprehensam : « Si ratio verum etiam virorum, intrinsecus dico, quædam anima

quæritur, non erit mirabile, » etc. lia, notum est omnibus : numquid et ibi semen facit conceptionem ? Ecce exempla, ecce miracula, de quibus

Domino beatissimo, et venerabili fratri et coepis. ratio nullatenus redditur. Aut si ad hoc redditur, quia

copo sancto Evodio, et tecum fratribus, AUGUSTI in virgine homine nihil tale unquam contingit;tamen sunt

NUS, et mecum fratres, in Domino salutem. exempla in aliis rerum naturis, quia nata et sine semi- 1. Multa quæris ab homine multum occupato ; nibus concipiuntur, ex quibus penitus ratio reddi ne- et, quod est gravius, ea putas præcipitari debere quaquam potest. Tamen et in generatione est aliquid tale dictando, quæ sunttan difficilia, utcum magna diliinvenire quod sic edat partus, ut integritas naturæ non

gentia dictata vel scripta, vix perduci possint ad violetur. Soleo enim audire quod aranea sine ulla virili

intellectum etiam talium qualis ipse es. Hunc accedit conceptione et partus corruptione, illa omnia fila ex quia non tu et tales tantummodo cogitandi estis quibus tentis hærere, solet secundum naturæ suæ modum lecturi esse quod scribimus ; sed utique et illi qui proferat mirabiliter, et sibi tantum quasi singulari præ

minus acuto minusque exercitato ingenio præditi, stitum esse demonstret. Ergo si et hoc quæratur,

eo tamen studio feruntur ad cognoscendas litteras non tantum mirabile est, sed exempla talia rerum dari nostras, sive amico, sive inimico animo, ut eis subnullatenus possunt. Metuo enim ne ob hoc ipsa præ

trabiomnino non possint. Ista cogitanti cernis quanta cesserint in exemplis, ut qui non credidissent virginem cura in scribendo esse debeat, præsertim de rebus concipere posse, his exemplis convincerentur esse qui- ita magnis, ut in eis et magni laborent. Si autem dem mirabile, sed tamen non erit singulare : nam cum aliquid in manibus habeo, intermittendum est omnia Dei opera mirabilia ; quia in sapientia facta sunt.

et differendum, ut ad ea potius respondeatur quæ Si ergo hoc nobis objiciatur, quid respondebimus ? supervenientia requiruntur; quid fiet si etiam ipsis 3. Illud etiam me urget vehementissime, quod sic po

dum respondetur, alia supervenerint? Num placet

ut etiam his omissis illa suscipiantur, et semper test dici de corporis ipsius Dominiclarificati substantia, quia et ipsa poterit videre Dei substantiam (aisti enim in epistola ad Italicam non posse ; et certum est) : ut

1 Sic tres Vatic. Mss. et aliquot e nostris. At Edd. habent : Nec ratione quæri voluit

, nec exemplo ; quia, etc. cum rationem reddere coeperimus quia non potest, hoc

Collata cum bl. cb. ff. gg. r. vc. duobus sb. duo.

bus t. tribus v et cum Am. Bad. Er. Lov. nobis objiciatur, quia si quod illa conceptione et nativi

(a) Alias 101 : quæ autem 162 erat, nunc 43. Scripta tate factum est, mirabile est et singulare, nec ratio quam forte an. 415.

priora fiant quæ posteriora oboriuntur, eaque sola terminare contingat, quibus cum scribuntur non supervenerit aliquid quod quæratur? Quod ut mihi accidat difficillimum est; sed non opinor tibi hoc placere. Non ergo debui alia interrumpere cum tua supervenissent, sicut nec tua, si alia rursus irruerint; et tamen servare hanc justitiam non sinor. Nam ecce ut tibi hæc ipsa rescriberem, quibus id admonerem, intermisi quæ agebam, et animum meum ad hanc epistolam ab alia magna intentione detorsi.

2. Facile autem fuit hanc excusationem, ut arbitror, non iniquam, litteris inditam tibi remittere ; respondere autem inquisitionibus tuis non ita facile est: et puto in ipsis opusculis quæ me nunc intentissimum detinent, non defutura quædam loca,ubi hæc ipsa expediam quæ requiris, si Dominus faverit. Jam etiam ex iis quæstionibus quas modo misisti, multa soluta sunt in eis libris quos nondum edidi, sive de Trinitate,sive de Genesi. Quanquam et illa si relegas quæ tibi jamdiu nota sunt, vel, nisi fallor, fuerunt, quia ea fortasse oblitus es quæ te conferente mecum ac sermocinante conscripsi, sive de Animæ Quantitate, sive de Libero Arbitrio ; invenies unde dissolvas,etiam sine mea opera,dubitationes tuas,adhibito scilicet nonnullo labore cogitationis, utiis quæ ibi ad intellectum liquidum certumque perducta sunt, consequentia nectantur. Habes etiam librum de Vera Religione, quem si recoleres atque perspiceres, nunquam tibi videretur, ratione cogi Deum esse, vel ratiocinando effici Deum esse debere.Quandoquidem in ratione numerorum,quam certe in usu quotidiano habemus, si dicimus, Septem et tria decem esse debent, minus considerate loquimur; non enim decem esse debent, sed decem sunt. De quibus itaquerebus recte dicatur quod esse debeant, sivejam sint, sive ut sint, satis quantum arbitror disputavimus in eis libris quos commemoravi. Homo enim sapiens esse debet, si est, ut maneat ; si mondum est, ut fiat: Deus autem sapiens non esse debet, sed est.

3. Illa quoque de visis, quæ tibi nuperrime scripsi, et ea commemoras subtiliter dicta,sed majoribus te quæstionibus implicasse,recense etiam atque etiam, et cogita diligentius, nec pertranseat, sed habitet in eis consideratio tua; et inde fortasse utcumque conjicies quomodo sit anima præsens vel absens. In eis quippe visis demoraturin somnis, cum abest a sensu præsentiaque cernendi quam præbet oculis, vigilans: hanc autem ab oculis, hoc est tanquam a luminaribus corporis animæ absentiam, quæ fit cum dormimus, si vis major augeat, ut totum quod est inde subtrahatur, mors est. Sicut ergo a cernendi sensu ad visa somniorum, non cum aliquo corpore abscedit, nisi forte illa quæ videntur in somnis corporea, nosque ipsos inter illa, hac atque illac ferri acreferri cum aliquo corpore existimabimus; quod jam tibi arbitror non videri :ita si tota penitus abstrahatur atque absit, quod fit in morte, non secum putanda est auferre aliquod corpus ex corpore. Nam si auferret, profecto etiam cum dormi. mus et absceditab oculis, in quantum eos relinquit,

in tantum oculos secum auferret, quamlibet subtiliores, corporeos tamen; quod non facit. Verumtamen aufert secum quosdam simillimos, sed non corporeos, quibus visa simillima cernit in somnis, sed nec ipsa corporea.

quæ

4.Porro si aliquis contendat etiam visa somniorum similia corporibus apparent, non esse nisi corporea, videtur sibi aliquid dicere, nec ista ingenii tarditas facile convincitur; multorum quippe est etiam non mediocriter acutorum: quoniam parum attendunt quantum valeant imagines corporum, quæ fiunt in spiritu, nec omnino sunt corpora. Cum vero eas coguntur intueri, si recte adverterint, atque compererint non eas esse corporeas, sed corporum simillimas, rationem tamen de his non continuo valent reddere, quibus causis et quemadmodum fiant, qua denique natura sua subsistant, vel in quo subjecto sint: utrum ita in animo fiant ut in membrana ex atramento litteræ, ubi utraque substantia est, membrana scilicet et atramentum; an sicut sigillum in cera,vel figura quælibet cui cera subjectum est, illa in subjecto; an utroque modo fiant ista in spiritu nostro, aliquando sic, aliquando autem sic.

5.Movent enim non solum ea quæ absunt a sensibus corporis, et in nostra reperiuntur memoria, vel quæ nos ipsi ut libitum est, facimus, disponimus, augemus,minuimus 1, situ,habitu, motu, innumerabilibus qualitatibus formisque variamus. Talia sunt fortassis etiam illa quibus deludimur dormientes, quando non divinitus admonemur; nisi quod hæc volentes agimus,illa præter arbitrium patimur. Non solum hæc movent quæ in animo de ipso animo fieri non absurde quis putat (quamvis et hoc causis occultioribus,quibus agitur ut istud potius quam illud in conspectum animi veniat); sed etiam quod ait propheta, Et dixit mihi Angelus qui loquebatur in me (Zach. I, 9). Neque enim forinsecus voces ad aures corporeas Prophetæ venisse credendum est, cum dicit, qui loquebatur in me, non, Ad me. Utrum voces erant de spiritu factæ, corporalibus similes, quales agimus cum apud nos taciti multa memoriter, plerumque etiam cantando transcurrimus, sed tamen editæ ab Angelo sibi suggerente? Et quod in Evangelio scriptum est, Ecce Angelus Dei apparuit illi in somnis dicens (Matth. I, 20): Quomodo enim apparuerit, vel corpus angelicum oculis clausis (Abrahæ quippe vigilanti sic apparuerunt, ut eos etiam, cum pedes lavit eis [Gen. xviii, 4], contrectando sentiret)? vel spiritus spiritui dormientis in specie aliqua si mili corpori, sicut nos ipsi nobis videmur tali figura etiam per loca moveri somniantes, longe aliter quam membra in stratis jacentia moventur.

6. Hæc ideo mira sunt, quia occultiorem habent rationem, quam ut videri vel reddi ab homine homini possit. Nam istæ causæ sunt admirationis, cum vel ratio cujusque rei latet, vel eadem res usitata non est, quod aut singularis aut rara est. Ex illa

1 Lov., non solum ut cogitemus ea quæ absunt, etc., sed etiam situ, habitu, etc. At Bad. Er. et plerique Mss. carent his verbis, ut cogitemus, et, sed etiam,

ergo causa latentis rationis, ego dixi in epistola quam te legisse commemoras (Epist. 137, ad Volusianum), cum eis responderem qui negant esse credendum,quod Christum virgo pepererit, virgo permanserit, Si ratio quæritur, non erit mirabile: hoc enim dictum est, non quod ratione res careat, sed quod eos lateat quibus hoc Deus voluit esse mirabile. Ex alia vero admirationis causa, quæ ideo est, quia insolitum aliquid occurrit, scriptum est de Domino quod miratus sit Centurionis fidem; neque enim eum rei ullius ratio potuit latere, sed admiratio pro laude posita est ejus cujus par in populo Hebræo non apparuerat: unde ipsa admiratio satis exposita est, cum Dominus ait, Amen dico vobis, non inveni tantam fidem in Israel (Luc. vn, 9).

7. Quod autem adjeci in eadem epistola, Si exemplum poscitur, non erit singulare; frustra tibi visus es velut exempla invenisse de vermiculo qui in pomo nascitur, et aranea quæ filum textrinæ suæ corpore velut integro parit. Dicuntur enim aliqua argute cujusdam similitudinis gratia, alia remotius, alia congruentius; sed solus Christus natus est ex virgine: unde jam intelligis, quantum existimo, cur hoc esse dixerim sine exemplo. Habent itaque omnia causas suas atque rationes rectas et inculpabiles, quæ Deus vel usitata vel inusitata operatur. Sed hæ causæ atque rationes cum latent, miramur quæ fiunt; cum autem patent,consequenter ea vel convenienter fieri dicimus ; nec mirandum esse,quia facta sunt, quæ ratio exigebat ut fierent. Aut, si miramur, non inopinata stupendo, sed excellentia laudando miramur:quo genere admirationis Centurio ille laudatus est. Necideo reprehendenda est sententia qua dictum est, Si ratio quæritur, non erit mirabile; quoniam est aliud genus admirationis, etiam cum ratio manifesta est admiranti: neque enim propterea culpatur sententia qua dictum est, Deus neminem tentat (Jacobi 1, 13), quoniam est aliud genus tentationis, propter quod recte itidem dictum est, Tentat vos Dominus Deus vester (Deut. xIII, 3).

8. Nec quisquam existimet ideo merito posse dici corporeis oculis a Filio Patrem videri, ac non potius sicut a Patre Filium, quia illi qui hoc putant, cum in reddenda ratione defecerint, possunt etipsi dicere, Siratio quæritur, non erit mirabile: hoc enim dictum est, non quia non est ratio, sed quia latet. Illius autem non miraculi, sed erroris, demonstrare debet nullam esse rationem, quisquis id opinantes refellere aggreditur. Sicut enim nulla ratio est qua Dei natura moriatur, aut corrumpatur, aut peccet; et cum hoc Deum non posse dicimus, non derogamus potestati ejus, sed æternitatem veritatemque laudamus ita cum dicimus non posse videri oculis corporeis, non latet, sed patet ratio bene intelligentibus, qua perspicuum est Deum corpus non esse, nec aliquid corporeis oculis cerni posse, nisi quod alicujus intervalii interpositione cernatur : id autem nonnisi corpus esse, eamque substantiam quæ minor sit in parte quam in toto; quod de Deo credere nefas esse debet etiam iis qui hoc intelligere nondum valent.

9. Latet ratio diversarum commutationum; et hinc est omnium visibilium silva miraculorum: numquid tamen ideo latet esse corpora, habere nos corpus, nullum esse quantulumcumque corpusculum, quod non pro suo modo loci occupet spatium; nec in eo quod occupat ubique sit totum, sed minus sit in parte quam in toto? Hæc quoniam non latent, his contexenda sunt consequentia, quod nunc facere nimis longum est, quibus ostendatur non rationem latere, sed rationem omnino nullam esse qua credi debeat, vel possit intelligi, Deum qui ubique totus est, nec per spatia locorum corporea mole diffunditur, in qua necesse habeat partibus majoribus minoribusque constare, cerni corporeis oculis posse. Undé plura dicerem si hoc in epistola ista suscepis. sem,in cujus longitudinem non sentiens progressus sum,pene oblitus occupationum mearum, ita utfortasse, quod non arbitrabar, intentioni tuæ satis fecerim, qui poles paucis admonitus plura cogitare quæ competunt; sed non etiam eorum in quorum ma. nus non inaniter venire ista possunt, si diligentius et copiosius disserantur. Laborant autem homines in discendo, et brevia non valent intelligere, prolixa non amant legere. Laborant itidem in docendo, qui et pauca tardis, et multa pigris frustra ingerunt. Mitte et illius epistolæ exemplum, quæ apud nos aberrans non potuit inveniri.

EPISTOLA CLXIII* (a).

Evodius Augustino proponit aliquot quæstiones. EVODIUS episcopus, AUGUSTINUS episcopo. Pridem quæstiones misi ad Sanctitatem tuam : unam de ratione et Deo, puto per Jobinum qui servit ancillis Dei ; alteram de corpore Salvatoris, de quo æstimatur quod substantiam Dei videat. Tertiam dico nunc: anima rationalis quam Salvator cum corpore assumpsit, utrum in una de opinionibus est illis quæ proponuntur cum de animæ origine quæritur, si qua ibi potest veritate fulciri; an quanquam rationalis sit, non tamen ex iis speciebus quæ de animalium anima dicuntur, sed in alia habetur. Quartam interrogo: qui sunt illi spiritus, de quibus in Epistola sua ponit Petrus testimonium de Domino, dicens, « Mortificatus carne, vivificatus spiritu : in quo et eis qui in carcere erant spiritibus veniens prædicavit » (I Petr. III, 18, 19), et cætera; hoc inserens quod in inferno fuerunt, et descendens Christus omnibus evangelizavit, omnesque a tenebris et pœnis per gratiam liberavit, ut a tempore resurrectionis Domini, judicium exspectetur exinanitis inferis. Quid ergo in hac re Sanctitati tuæ videatur, cupio nosse.

EPISTOLA CLXIV ** (b). Augustinus Evodio, respondens ad duas quæstiones, quarum altera est de loco obscuro primæ

[ocr errors][merged small][ocr errors][merged small]

710 Petri, tertio cápite, altera de anima Christi. dolores, in quibus impossibile erat eum teneri (Psal. Domino beatissimo, fratri et coepiscopo Evodio,

XV, 10, et Act. Ji, 24, 27). Quis ergo nisi infidelis AUGUSTINUS, in Domino salutem.

nega verit fuisse apud in feros Christum ? Quod si

movet quemadmodum accipiendum sit inferni ab CAP. PRIMUM. – 1. Quæstio quam mihi propo

illo solutos dolores (neque enim cæperat in eis esse suisti ex Epistola apostoli Petri, solet nos, ut te la.

tanquam in vinculis, et sic eos solvit tanquam si tere non arbitror, vehementissime commovere, quo

calenas solvisset quibus fuerat alligatus); facile modo illa verba accipienda sint tanquam de infe

est intelligere sic eos solutos esse quemadmodum ris dicta. Replico ergo tibi eamdam quæstionem,

solvi possunt laquei venantium, ne teneant; non ut sive ipse potueris, sive aliquem qui possit inve

quia tenuerunt. Potest et sic, ut eos dolores eum neris, auferas de illa atque finias dubitationem

solvisse credamus, quibus teneri ipse non poterat, meam. Quod si prior potuero, cum id donaverit

sed quibus alii tenebantur, quos ille noverat libeDominus, tibique impartiri valuero, non fraudabo

randos. Dilectionem tuam : nunc autem que me ibi mo

4. Verum quinam isti sint, temerarium est defiveant intimabo, ut secundum hæc de illis verbis

nire. Si enim omnes omnino dixerimus tunc esse liapostolicis, vel ipse cogites, vel quem idoneum re

beratos, qui illic inventi sunt, quis non gratuletur, pereris consulas.

si hoc possimus ostendere? præsertim propter quos. 2. Cum dixisset Christum mortificatum carne, vi

dam qui nobis litterario labore suo familiariter invificatum spiritu ; continuo subjecit, In quo et iis

notuerunt, quorum eloquium ingeniumque miraqui in carcere erant conclusi, spiritibus veniens

mur; non solum poetas et oralores, qui eosdem prædicavit,qui increduli fuerunt aliquando,quando

ipsos falsos deos gentium multis opusculorum suoexspectabat Dei patientia in diebus Noe, cum fa

rum locis contemnendosridendosque monstrarunt, bricaretur urca, in qua pauci, id est octo animæ

et aliquando etiam unum Deum verumque confessi salva factæ sunt per aquam : deinde subjunxit et

sunt, quamvis illa superstitiosa cum cæteris cole. ait, Quod et vos nunc simili forma Baptisma salvos

rent; verum etiam illos qui hæc non cantando vel fecil (1 Petr. 11, 18-21). Movet itaque, si apud infe

declamando, sed philosopbando dixerunt: multos ros Dominus, quando mortuus est, in carcere con

etiam quorum litteras non habemus, sed in illoclusis spiritibus prædicavit, quid boni soli merue

rum litteris didicimus secundum quemdam modum rint, ut Dominus ad inferna descenderet", qui tunc

laudabiles vitas, ut excepto Dei cultu, in quo errainfideles fuerunt cum fabricaretur arca. Etenim

verunt colentes vana quæ publice colenda fuerant post tempora Noe, multa millia tot gentium usque

instituta, et creaturæ potius quam Creatori servienad passionem Christi mortua sunt, quæ potuit apud

tes, in cæteris moribus parcimoniæ, continentiæ, inferos invenire : non utique eorum qui in Deum

castitatis, sobrietatis, mortis pro patriæ salute concrediderant, sicut Prophetæ et Patriarchæ de stirpe

temptus, servatæque fidei non solum civibus, verum Abrahæ, sicut ipse retro Noe et tota domus ejus,

et hostibus, imitandi merito proponantur. Quæ quiquæ salva facta est per aquam, excepto fortassis

dem omnia quando non referuntur ad finem rectæ uno filio, qui postea reprobatus est ; sicut etiam

veræque pietatis, sed ad fastum inanem humanæ preter progeniem Jacob, alii fuerunt credentes in

laudis et gloriæ, etiam ipsa inanescunt quodamDeum, sicut Job, sicut civitas Ninive, et si qui alii

modo, steriliaque redduntur : verumtamen quasunt, qui vel apparent in Scripturis, vel in genere

dam indole animi ita delectant, ut eos in quibus hæc humano latent : sed eorum dico multa millia ho

fuerunt, vellemus vel præcipue, vel cum cæteris miqum, qui Deum ignorantes, et dæmonum vel

ab inferni cruciatibus liberari, nisi aliter se habesimulacrorum cultui dediti, a temporibus Noe us

ret sensus humanus, aliter justitia Creatoris. que ad passionem Christi, ex hac vita emigrarunt,

5. Quæ cum ita sint, si omnes inde solvit Salvaquos apud inferos Christus inveniens, quomodo

tor, et, sicut requirens scripsisti, exinanivit inferillis non prædicavit, sed illis tantum, qui in diebus

na, ut deinceps judicium jam exspectaretur extreNoe increduli fuerunt, cum fabricaretur arca ? Aut

mum : hæc sunt quæ in hac re non immerito mosi omnibus prædicavit, cur illos solos Petrus com

vent, quæ mihi interim cogitanti solent occurrere. memoravit, prætermissa multitudine tam innumerabili cæterorum ?

Primum, qua auctoritate firmetur ista sententia.

Quod enim scriptum est in morte Christi factum soCAPUT II. – 3. Et Dominum quidem carne morti

lutis doloribus inferni : vel ad ipsum potest intelficatum venisse in infernum, satis constat. Neque

ligi pertinere, quod eos hactenus solverit, hoc est enim contradici potest vel prophetiæ quæ dixit.

irritos fecerit, ne ab eis ipse teneretur, præsertim Quoniam non derelinques animam meam in inferno; quia sequitur, in quibus impossibile erat teneri eum. quod ne aliter quisquam sapere auderet, in Actibus Apostolorum, idem Petrus exponit : vel ejusdem

Vel si causa quæritur cur voluerit venire in inferPetri illis verbis, quibus eum asseritsolvisse inferni

num, ubi dolores illi essent, quibus teneri omnino

non poterat, quia erat, ut scriptum est, in mortuis Veteres Edd. hic intexunt locum quem infra n. 7

liber (Psal. LXXXVII, 6), in quo princeps et præpolegere est, Et de istis tantum duobus... testimonium per- situs mortis non invenit aliquid, quod supplicio hibetur. Benedictini Patres, Lovaniensium exemplum secuti, totum illud exploserunt, quasi repetitionem ne

deberetur : hoc scilicet quod scriptum est, solutis glectim introductam. M.

doloribus inferni, non in omnibus, sed in quibus

« PredošláPokračovať »