Censoremque tuum vel quòd, trabeate, salutas? Ad populum phaleras. Ego te intus, et in cute novi. 30 Non pudet ad morem discincti vivere nattæ ? Sed stupet hic vitio, et fibris increvit opimum 29. Censoremque tuum, etc.] Vel eone tibi places, quòd ortus ex genere equest.censorem tuum (supple parentem ) salutas? In transvectione, equites trabeati censorem præteribant ac salutabant. -Trabeate.Trabeâ indute. Trabea insigne proprium consulibus et magistratibus, sed potissimum equitibus. De hoc vestis genere, vid. ad Juven. sat. VIII, v. 258. 30. Ad populum phaleras.] Hæc verba plane accommodata ad propositum : agit enim contra equitem Romanum. Phaleræ autem sunt equestria ornamenta. Sensus ergo est si nihil habes, quo glorieris, præter phaleras, scilicet, bona corporis aut fortunæ; abi, et populo tua illa bona jactato, populo qui, ait Horat. lib. I, sat. 6, v. 15: Stultus, honores Sæpe dat indignis, et famæ servit inep tus, Et stupet in titulis, et imaginibus.... - Ego te intus, et in cute novi. Ego enim novi quàm sis introrsum turpis, nequicquam pelle decorus. C. 31. Non pudet ad morem, etc.] Nihilne te pudet generis tui nobilitatem inhonestâ inquinare vitâ? Discincti.... nattæ.] Ita Casaub. «Nattæ semper in mem « « « « « « « branis, et ita in Pinariorum nummis, qui hoc cognomen tulerunt. Proprie sic vocabant qui sordidas artes exercebant, uṭ fullones, et βυρσοδέψας. Origo « vocis Græca, ut sciunt eruditi. Postea ad animum transtulere, « et vitæ dissolutæ homines atque inhonestæ ita dixerunt, qualis « fere vita est pullatæ turbæ, et « eorum quos discinctos Latini, Græci ixúτous vocant.... Zonæ « enim usus apud veteres indicium faciebat emendatæ et so«< briæ vitæ. » Eodem modo interpretatur Turneb. Advers. lib. XXIII, cap. 23, præterquam quòd, pro nattæ, legit nactæ, a váxos, pellis cum suo'pilo: quasi veteres his designari voluissent hominem pellibus cum pilis pro vestibus indutum,ideoque nactam, hominem ex infima plebe. Ex his colligi potest nomen nattæ in mente poëtæ fuisse non proprium cuivis Romano, sed commune omnibus qui dissolutam viverent vitam. Ideo per n minusculum illud scribendum judicavi. A. 32. Sed stupet hic vitio.] In pari V. 29. Censoremque. Vet. schol. Codd. Mazarineus, Puteanus, Fauchetii, Colbert. II, 8049, et tres alii, censoremve. Casaubonus censoremne; quæ lectio apud nullum cod. invenitur: ego vero censoremque præfero; quo enim, ut ait Casaub. duplex disjunctiva? Cod. noster, censoremque. V. Natte. Nactæ pro nattæ habent nonnulli, et cod. noster. Pingue; caret culpâ ; nescit quid perdat ; et alto tate vitiorum non par est utrius- 33. Caret culpá. ] Quia cùdeic ἑκὼν πονηρὸς ουδ' ἄκων μάκαρ. In eodem sensu Juven. sat. II, v. 15: Verius ergo, 35 magis respirare possunt, si longe non absunt a summo, ut jam jamque possint emergere, quàm si etiam tunc essent in profundo. Diderot aliter explicat bullit.«Je persiste,inquit ille, «c'est se débattre; ebullit patruum « funus (sup. sat. II, v. 10), même signification. Ici bullit est em«ployé pour tumultuari. » A. 35. Magne pater Divúm.] Postquàm præcedentibus ostendit eos esse solum commiseratione et contemptu dignos nattas, qui ignorantia virtutis peccant, ideoque stupent in vitio ; in eos acriter invehitur, qui, cognitâ virtute, eam deseruerunt, et hâc sublimi et eloquentissimâ prece propositum absolvit. Interpretes quidam hunc locum eximium quidem, sed alienum et pene ridiculum judicarunt; cùm in hac satira de juvenibus adhuc litterarum studio incumbentibus agatur. At, si, ut satis verisimile est, Nero menti poëtæ fuerit obversatus; si, ut interp. Gall. Sélis recte innuit, sub persona hujus adolescentis in hac satira intro Et magis ingenue Peribomius. Hunc ego ducti, Neronem adhuc juvenem Haud aliâ ratione velis, cùm dira libido vividius, et ad rem aptius: quæ 36. Haud alia ratione. ] Haud aliter quàm flagello conscientiæ, et metu qui eam necessario sequitur. Vid. ad hæc satiram fere integram XIII Juven. nostri. P. 37. Moverit ingenium.] Impulerit ad aliquod atrox facinus. - Ferventi tincta veneno. Animi enim venenum inhumanitas et crudelitas est. P. 38. Virtutem videant, etc. ] Commentario non eget pulcherrima item et fulminea nostri poëtæ imprecatio. A. 39. Anne magis, etc.] Ordo est: anne inclusi in æneo Phalaridis tauro magis gemuerunt; anne gladius cervici Damoclis assentatoris pendens eum magis exterruit, quàm si infelix peccator intra se dicat: imus, imus præcipites, 40 et palleat intus tantorum ac tot scelerum conscientiâ agitatus,quæ ne uxori quidem committere audeat? Gemuerunt æra juvenci. Metonymia, pro gemuerunt homines inclusi in tauro æreo. « Ope<< ræ autem pretium est notare, in hoc versu anne mag. sic. gem. « « æra juvenci, m, m ; g, g, j ; s, c; « et erunt, æra. An forte hæc omnia? an, ex consilio? aut doctis auribus, ignara mente? Nonne gemitus isti Siculi musice so<< nant? » Ita doctissimus Eques Henricus Croft, in suis ad me missis litteris. A α 40. Auratis pendens, etc.] Suspensus a laqueari gladius, setâ equinâ, et imminens capiti Damoclis apud Dionysium Siciliæ tyrannum. Nota historia ex Cic. Tusc. Quæst. V. Macrob. ad Somn. Scip. lib. I, cap. 10. Sic Horat. lib. III, od. 1, quem in anime habuisse videtur Persius: Districtus ensis cui super impiâ A. V 36. Libido. Cod. noster, cupido. Ita et tres alii: minus bene. V. 38. Virtutem videant. Duo codd. virtutem ut videant. Duo quoque, virtuti invideant. Cod. noster, virtutem videant. Item edit. Aldina, 1535. V. 40. Et magis. Cod. Colbert. I, 8055, aut magis; Thuanens, an magis cæteri, et magis. Ita quoque cod. noster, et ed. Aldina. Purpureas subter cervices terruit, imus, 41. Purpureas subter cervices.] Jussu Dionysii, Damocles regio amictu fuerat ornatus et, ut testantur veteres, Tyrii muricis conchyliato indutu ditatus. " 42. Intus palleat.] « Mira locutio, inquit Casaub. nam, pallor intus esse non potest; sed unum « verbum duorum loco posuit: intus timeat, et foris palleat. » 43. Quod proxima nesciat uxor.] Juven. sat. III, v. 49: Conscius, et cui fervens Aestuat occultis animus, semperque tacendis. Quod. Et intus palleat, propter hoc flagitium quod, etc. A. 44. Sæpe oculos memini, etc.] Ego puer, pueriles olim excusationes quærebam, ut studia laboremque detrectarem; at, tu, qui puerilia deposuisti, et sapientiæ præcepta jam delibasti, stertis adhuc ? etc. —Oculos.... tangebam.... olivo. Ungebam, ut lippitudine laborare viderentur, aut alio morbo; ut parentes nimium confidentes a lectione me removerent. P. 45. Grandia si nollem, etc.] Ne memoriter ediscitas cogerer declamationes quasdam recitare pueris familiares, ficta themata, in quibus apud moriturum Catonem verba facerem, et cum eo examinarem, satiusne illi foret vitam sibi eripere, quàm in manus Cæsaris incidere. Vide Juven. sat. I, v. 15. A. 46. Non sano multum laudanda magistro.] Quæ certe laudanda essent a magistro male sano, qui puero ficte et affectate recitanti applauderet, et puerilem operam magnâ ambitione laudaret coram V. 44. Tangebam. Ita omnes nostri codd. Pithoei codice excepto et vet. schol. qui habent tingebam. At nota ipsius vet. schol. huic repugnat lectioni; et ea est nota: oculi oleo tacti perturbantur ad tempus: quapropter, annuente Casaubono, priori arrisimus. Cod. quoque noster, tangebam. V. 45. Si nollem morituro verba Catoni dicere. Ita vet. schol. et tres codd. Alii, ed. Ald. et noster, si nollem morituri verba Catonis discere; et interpretantur: ne memoriter discere cogerer declamationes fictas in quibus verba Catonis morientis exprimerentur, verba nimirum laudanda a magistro insano. Utrumque bene, etsi diverso sensu. V. 46. Non sano. Codd. multi, et noster, et insano. Item ed. Ald. Nonnulli, Ab insano. Vet. schol. et Schrevel. non sano; quam lectionem recepimus. Quæ pater adductis sudans audiret amicis. Jure: etenim id summum, quid dexter senio ferret Raderet; angustæ collo non fallier orcæ; 、 50 lusum spectat senionis et caniculæ mentio nam 9 ut quisque, talis jactatis, senionem (le nombre six) miserat, vincebat: sin canem (l'as) vincebatur : ideo senionem ferre dicit Persius, hoc est, lucrum conciliare at canem radere, id est, illato damno, rem minuere. Antiquissimus autem talorum lusus, et tali cujusque forma huic nostræ similis, ac distinctio per puncta, a numero I, usque ad 6. Sed ludendi modus æque incertus. Ad hæc fusius Adrian. Turneb. Advers. lib. V, cap. 6, et XXVII, Muneris! Heu quali confusus gaudia cap. 3. C. et A. fletu! 48. Jure.] Si non omnino recte, at saltem convenienter vitæ quam agebam, et fini quem ob oculos habebam: quippe, puer,summum bonum non aliud agnoscebam præter ludum et jocum, serias curas nugis postponens. Quid dexter senio ferret. Puerilem lasciviam ab aliquot lusionibus describit. Prima erat xueía; quem lusum fuisse celeberrimum permulti apud veteres testantur, imprimis istud Lysandri dictum : Τοὺς μὲν παῖδας τοῖς ἀφραγάλοις δεῖν ἐξαπατᾶν, τοὺς δὲ ἄνδρας ὅρxots. Plut. in vit. Lysand. Ad hunc V. 48. summum. Codd. Mazarineus, Colbert. 8055, Fauchet. et tres alii summo; et significat: jure: etenim id erat summo voto, scire quid, etc. |