tem. Sed hæc plane inusitata et nova exstitit, quia quemadmodum nesciunt et mentem suam; cujus in utero, et ad ejus adventum quæ hominum Sal- in eis ratio, qua uti nondum possunt, velut quædam vatorem fuerat paritura. Ideo mira, ideo in maguis scintilla sopita est, excitauda ætatis accessu. Neque signis deputanda ideo hæc exsultatio, et lanquam hoc in parvulis mirum debet videri, cum Apostolus matri Domini reddita resalutatio, sicut solent mi- quibusdam etiam majoribus dicat, Nescitis quia temracula fieri, facta est divinitus in infante, non hu- plum Dei estis, et Spiritus Dei habitat in vobis (1 Cor. manitus ab infante.

III, 16) ? de qualibus paulo ante dixerat, Animalis 24. Quanquam etiamsi usque adeo est in illo pue- autem homo non percipit quæ sunt Spiritus Dei ; ro acceleratus usus rationis et voluntatis, ut intra quos etiam parvulos vocat, non carnis ætate sed viscera materna jam posset agnoscere, credere, mentis (Id.11, 14, et 111, 1, 2). Non itaque percipiebant consentire, quod in aliis parvulis ætas exspectatur cognitione Spiritum sanctum qui habitabat in eis ; ut possint; etiam hoc in miraculis habendum divinæ et habitante in se Spiritu sancto, adhuc animales, potentiæ, non ad humanæ trahendum est exemplar nondum spirituales erant, quia nondum poterant naturæ. Nam quando Deus voluit, etiam jumentum habitatorem suum Spiritum cognitione percipere. mutum rationabiliter est locutum (Nurn. XXI1, 28) : 27. Habitare autem ideo et in talibus dicitur, quia nec ideo sunt admoniti homines in deliberationibus in eis occulte agit, ut sint templum ejus; idque in suis etiam asinina exspectare consilia. Quocirca nec proficientibus et proficiendo perseverantibus perquod factum estin Joanne contemno, nec inde regu- ficit. Spe enim salvi facti sumus, sicut Apostolus lam quid sentiendum sit de parvulis figo : imo id in dicit ; cum alio loco dicat, Salvos nos fecit per illo propterea mirabiliter prædico, quia in aliis non lavacrum regenerationis (Tit. 111, 5). Cum ergo hic invenio. Habet quidem aliquid simile etiam illa in dicat, Salvos nos fecit, tanquam salus ipsa jam data Rebeccæ utero lucta geminorum; verum et hoc us- sit, quemadmodum intelligendum sit, illic exponit, que adeo prodigium fuit, ut divinum propterea ubi ait: Spe enim salvi facti sumus. Spes autem quæ mulier oraculum quæreret, et audiret duobus illis videtur, non est spes; quod enim videt quis, quid infantulis duos populos fuisse figuratos (Gen. xxv, sperat ? Si autem quod non videmus speramus, per 22, 23).

patientiam exspectamus (Rom. vii, 24, 25). Multa 23. Nescire autem divina parvulos qui nec hu- namque dicuntur in Scripturis tanquam facta sint, mana adhuc noverint, si verbis velimus ostendere, cum in spe adhuc esse intelligantur. Unde est et vereor ne ipsis sensibus nostris facere videamur illud quod Dominus discipulis ait, Omnia quæ auinjuriam, quando id loquendo suademus, ubi omnes divi a Patre meo nota feci vobis (Joan. xv, 15) : vires officiumque sermonis facillime superateviden- quod usque adeo secundum spem dictum est fututia veritatis. Annon videmus etiam cum articulatæ rorum, ut eis postmodum dicat, Multa habeo vobis vocis qualiacumque signa edere cæperint, atque ad dicere, sed non potestis porlare modo (Id. xvi, 12). initium fandi transire ab infantia, adhuc eos talia Agit ergoin quibus mortalibus adhuc habitat, ipsam sentire ac dicere, in quibus si remansissent, annis- ædificationem habitaculi sui, quam non in ista, sed que accedentibus tales esse persisterent, nullus eos, in alia post hanc vitam perficit, quando absorbevel fatuus nimium, fatuos esse dubitaret ? Nisi forte bitur mors in victoriam diceturque illi : Ubi est, id restat, ut in vagitu infantiæ, vel in ipso adhuc mors, victoria tua? ubi est, mors, aculeus tuus ? Quid uteri silentio credamus parvulos fuisse sapientes, est autem mortis aculeus, nisi peccatum (I Cor. XV, postea vero quam nobiscum cæperunt loqui, ad 54-56) ? hanc ignorantiam quam videmus, crescendo ve- 28. Propter quod nunc etiam renati ex aqua et nisse. Quod opinari vides quam sit absurdum, cum Spiritu, omnibusque peccatis sive originis ex puerorum sensus in qualiacumque verba prorum- Adam, in quo omnes peccaverunt, sive factopens, qui certe ad ea quæ majores sapiunt pene rum, dictorum, cogitationumque nostrarum, in nullus est, tamen comparatus illi in quo nascuntur, illius lavacri mundatione deletis; tamen quia mane. intelligentia dici potest. Unde autem in ipso tanto mus in hac vita humana quæ tentatio est super tersalutis præsidio, quando eis christiana gratia subve- ram, merito dicimus : Dimitte nobis debita nostra nitur, quod vocibus quibus possunt et motibus (Matth. vi, 12). Et hanc orationem dicit universa reluctantur, non eis imputatur, atque omnis reni. Ecclesia, quam mundat Salvator lavacro aquæ in susipsorum nihili penditur, donec in eis Sacramenta verbo, ut eam sibi exhibeat gloriosam,non habentem peragantur, quibus id quod de originali damna- maculam, aul rugam (Eph. v, 26, 27), aut aliquid tione tractum est expietur, nisi quia in tantum nes- ejusmodi ; tunc utique cum perficietur in re, ubi ciunt quid faciunt, ut nec facere judicentur ? Porro nunc proficiendo ambulatur in spe. Nam quomodo si jam uterentur rationis et voluntatis arbitrio, quo est nunc non habens maculam,aut rugam, aut aliilli sanctificationi adhiberi deberet assensus, quan- quid ejusmodi, quæ velin omnibus ad eam pertinentum mali esset resistere tantæ gratiæ, quamque tibus hominibus qui jam ratione mentis utuntur et non solum nihil prodesset quod fieret, verum etiam voluntatis arbitrio, mortalisque carnis sarcinam inde reatus accresceret, quis christianus ignoret ? portant, vel certe, quod etiam ipsos contentiosos

CAPUT VIII. 26. Dicimus ergo in baptizatis necesse est fateri, in multis suis membris veraciter parvulis, quamvis id nesciant, habitare Spiritum dicit : Dimitte nobis debita nostra ? sanctum. Sic enim eum nesciunt quamvis sit in eis, 29. Cum itaque proficientes, in quibus mortalibus PATROL. XXXIII.

(Vingt-sept.)

habitat, dum de die in diem renovantur, magis justitia non fit sine Deo. Ac per hoc nec moreremur magisque justificet, exaudiat orantes, mundet col.fi. nisi per carnalem propaginem de membris iltentes, ut exhibeat sibi templum immaculatum in lius veniremus ; nec viveremus nisi per spirituaæternum ; merito dicitur non habitare in eis qui lem connexionem membra hujus essemus.Ideo nocognoscentes Deum, non sicut Deum glorificaverunt, bis opus fuit nasci, et renasci, illi autem propter nos vel gratias egerunt. Colendo enim et serviendo crea- tantummodo nasci. Nos enim a peccato ad justitiam turæ potius quam Creatori (Rom.1, 21, 25), non unius renascendo transimus ; ille autem a nullo peccato veri Dei templum se esse voluerunt : atque ita dum ad justitiam transitum fecit : sed in eo quod bapti. volunt eum habere cum multis, facilius effecerunt zatus est, nostræ regenerationis Sacramentum, sua ut eum non haberent, quam ut diis multis falsisve humilitate altius commendavit ; veterem tamen miscerent. Et merito dicitur habitare in eis quos se- hominem nostrum passione, novum autem resur. cundum propositum vocatos, justificandos glorifi- rectione significans. candosque suscepit, etiam antequam incorpoream, 31. Inobedientia namque concupiscentiæ quæba. quæ ubique tota est, valeant ejus nosse naturam, bitat in carne mortali, qua fit ut eadem etiam mem. quantum nosci ex parte per speculum et in ænig bra præter voluntatis moveantur arbitrium, ad eum mate ab homine in hac vita (I Cor. xi, 12), cum modum redigitur justitia conjugali, ut licite copuplurimum profecerit, potest. Sunt enim, in quibus latis parentibus generentur, quibus sit necessarium habitat, multi tales qualibus dicit Apostolus : Non regenerari. Non tamen per hujusmodi convenienpotui vobis loqui quasi spiritualibus, sed quasi car

tiam maris et feminæ venire voluit carnem suam nalibus. Tanquam parvulis in Christo, lac vobis Christus; sed de virgine nihil tale in ejus conceptu potum dedi, non escam : nondum enim poteralis ; concupiscente, similitudinem carnis peccati sumpsit sed nec adhuc quidem potestis (ld. 111, 1, 2). His ille pro nobis, qua caro peccati mundaretur in nobis quippe etiam illud dicit: Nescitis quia templum Dei (Rom. VIII, 3, 4). Sicut enim per unius delictum, ait estis, et Spiritus Dei habitat in vobis (Id. vi, 19) ? Apostolus, in omnes homines ad condemnationem ; Hos tales si etiam antequam perveniant ad spiri- ita per unius jutificationem in omnes homines ad tualem mentis ætatem, ubi non lacte alantur, sed justificationem vitæ (Id. v, 18). Nemo enim nascitur, solido cibo, dies vitæ hujus extremus invenerit ; nisi operante concupiscentia carnali, que tracta est perficiet in eis habitator illorum quidquid hic in- ex primo homine quiest Adam; et nemo renascitur, telligentiæ minus habuerunt, quoniam ab unitate nisi operante gratia spirituali, quæ data est per secorporis Christi qui nobis via factus est, et a templi cundum hominem, qui est Christus. Quapropter si Dei societate non recesserunt. Unde ut non recedant, ad illum nascendo pertinemus,ad hunc renascendo, regulam fidei pusillis magnisque communem in nec renasci quisquam potest antequam natus sit; Ecclesia perseveranter tenent, et in quod pervene- profecto ille singulariter natus est, cui renasci non runt in eo ambulant, donec eis Deus revelet, si quid opus fuit; quia non ex peccato, in quo nunquam aliter sapiunt, cogitationes suas carnales non dog- fuit, transitum fecit, neque in iniquitate conceptus matizant; quia non obdurant' contentiosis defensio- est, aut eum in delictis mater ejus in utero aluit: nibus immanendo, sed quodammodo ambulando, quia Spiritus sanctus supervenit in eam, et virtus Alid est proficiendo desudant, intelligentiæ perspicui- tissimi obumbravit eam; unde quod natum est ex tatem impetrantes per fidei pietatem.

ea Sanctum, vocatur Filius Dei. Nuptiarum enim boCAPUT IX. – 30. Quæcum ita sint, duo ista quæ pum non exstinguit, sed modificat inobedientium in uno fiunt homine, nasci et renasci, ad duos homi- membrorum malum, ut limitata quodammodo connes pertinent : unum ad illum primum Adam, alte- cupiscentia carnalis, fiat saltem pudicitia conju. rum ad secundum qui dicitur Christus. Sed non galis. Virgo antem Maria cui dictum est, Et virtus prius, ait Apostolus, quod spirituale est, sed quod Allissimi obumbrabit libi(Luc1, 35), in sanctam conanimale ; postea spirituale. Primus homo de terra, cipiendo prolem, sub tali umbraculo nullo ardore terrenus ; secundus homo de cælo, cælestis:qualis concupiscentiæ hujus æstuavit. Hoc ergo excepto terrenus, tales el terreni ; et qualis cælestis, tales et lapide angulari, non video quomodo ædificentur hocælestes. Sicut portavimus imaginem terreni, porte- mines in domum Dei ad habendum in se inhabitan. mus et imaginem ejus qui de cælo est :item dicit, Per tem Deum, nisi cum fuerint renati; quod non possunt unum hominem mors, et per unum hominem resur- esse antequam nati. reclio mortuorum. Sicut enim in Adam omnes mo. CAPUT X. - 32. Quamlibet itaque sententiam de riuntur, ita et in Christo omnes vivificabuntur (Id. prægoantibus, imo de hominibus habeamus adhuc xv, 46-49, 21, 22). Omnes, et omnes ideo dixit, quia intra materna viscera constitutis, utrum existimein mortem nemo nisi per illum, in vitam nemo nisi mus eos necne donari posse aliquo sanctificationis per istum. In primo patuti quid hominis arbitrium modo;vel propter Joannem, qui nondum in hanc valeret ad mortem ; in secundo autem quid Dei editus lucem, tamen exsultavitin gaudio : quod utiadjutorium valeret ad vitam. Denique primus que nisi operatione Spiritus sancti fieri potuisse homo, nonnisi homo ; secundus vero, Deus et quis credat ? vel propter Jeremiam, cui Dominus homo : peccatum enim factum est relicto Deo ; dicit, Priusquam exires de vulva, sanctificavi le ' Lov., obdurantur, Bad. Am, Er, et Mss. plerique,

(Jerem. 1,5): tamen illa sanctificatio qua efficimur obdurant.

et singuli templa Dei, et in unum omnes templum Dei, non est nisi renatorum; quod nisi nati homines et a nobis autem et ab illis futurus exspectatur ad esse non possunt. Nullus autem vitam in qua natus judicium ejus adventus. Non est enim aliud Dei est, bene finiet, nisi renatus antequam finiat. mysterium, nisi Christus, in quo oporteat vivificari

33. Quod si quisquam dicit jam esse natum homi- mortuos in Adam ; quia sicut in Adam omnes monem, etiain cum adhuc est in utero matris, testimo- riuntur,sic et in Christo omnes vivificabuntur (1 Cor. niumque adhibet ex Evangelio, quia dictum est ad xv, 22), quemadmodum superius disseruimus. Joseph de prægnante Virgine Domini matre, Quod CAPUT XII. – 35. Quamobrem Deus, qui ubique enim in ea natum est, de Spiritu sancto est (Matth.

preesens est, et ubique totus, non in omnibus habi1, 20); numquidnam huic nativitati accedit secunda

tat, sed in eis tantum quos efficit beatissimum temnativitas ? Alioquin non erit jam secunda, sed ter

plum suum, vel beatissima templa sua, eruens eos tia. Dominus autem cum hinc loqueretur, Nisi quis, a potestate tenebrarum, et transferens in regnum inquit, renalus fuerit denuo (Joan. 111, 3); eam sci- Filii charitatis suæ (Coloss. I, 13), quod incipit a licet computans primam nativitatem, quæ fit matre regeneratione. Aliter autem dicitur templum ejus pariente, non concipiente atque prægnante,quæ fit

in significatione, cum fit per manus hominum de ex ea, non quæ fit in ea. Neque enim renatum di

rebus inanimis, sicut tabernaculum, lignis, velis, cimus hominem quem mater peperit, tanquam ite. pellibus atque hujusmodi mobilibus ; sicut etiam rum natus sit, qui jam semel natus fuerat in utero : per Salomonem regem, templum lapidibus, lignis, sed illa nativitate non computata quæ gravidam metallis constructum : aliter vero re ipsa vera que facit, natus dicitur homo partu, ut possit renasci illis significationibus figurata est. Unde dicitur, Et ex aqua et Spiritu. Secundum quam ex matre na

vos tanquam lapides vivi, ædificamini domus spitivitatem, etiam ipse Dominus in Bethlehem Judæ ritualis (1 Petr. 11, 5) : et unde item scriptum est, dicitur patus (Matth. II, 1). Si igitur homo regene- Nos enim templa Dei vivi sumus, sicut Deus dicit, rari per gratiam Spiritus in utero potest, quoniam Quoniam inhabitabo in illis et inambulabo ; et ero restat illi adhuc nasci, renascitur ergo antequam illorum Deus, et ipsi erunt mihi plebs (II Cor. vi, 16). nascitur ; quod fieri nullo modo potest. Proinde

36. Nec movere nos debet, quod per quosdam ad in compagem corporis Christi tanquam in vivam

hoc templum non pertinentes, vel nondum pertistructuram templi Dei, quæ est ejus Ecclesia, nati

nentes id est in quibus non habitat, vel nondum homines, non ex operibus justitiæ quæ fecerunt, sed

habitat Deus, aliquid virtutis operatur ; sicut per renascendo per gratiam transferuntur tanquam de

illum qui in nomine Christi expellebat dæmonia, massa ruinæ ad ædificii firmamentum. Præter hoc

cum Christum non sequeretur, quem permitti jusenim ædificium, quod beatificandum construitur

sit propter multis utilem commendationem nomiad æternam habitationem Dei, vita hominis omnis

nis suis (Marc. ix, 37-39). Multos quoque ait sibi in infelis, et mors est potius appellanda quam vita.

novissima die dicturos, In nomine tuo virtutes Quisquis ergo habitabitur a Deo, ne ira Dei maneat

multas fecimus : quibus utique non responderet, super eum ab hoc corpore, ab hoc templo, ab

Non vos novi (Matth. vii, 22, 23), si ad templum hac civitate 1 non erit alienus. Omnis autem non

Dei, quod inhabitando beatificat, pertinerent. Correnatus alienus est.

nelius etiam centurio antequam regeneratione inCAPUT XI. — 34. Sacramentum porro regenera

corporaretur huic templo, missum ad se angelum tionis nostræ manifestum esse voluit manifestatus

vidit, audiitque dicentem quod exauditæ sint oraMediator. Erat autem antiquis justis aliquod occul- tiones ejus, et eleemosynæ acceptæ (Act.x, 4). Agit tum, cum tamen et illi eadem fide salvi fierent,

enim hæc Deus tanquam ubique præsens, vel per quæ fuerat suo tempore revelanda. Non enim au

sanctos Angelos suos. demus fideles temporis nostri præferre amicis Dei

37. Nam illa, priusquam exiret de vulva, sanctifiper quos nobis ista prophetata sunt, cum Deum

catio Jeremiæ, quanquam nonnulli hoc in typum Abraham et Deum Isaac et Deum Jacob, ita se Deus

Salvatoris accipiant, qui regeneratione non eguit ; esse commendet, ut hoc dicat suum nomen in æter

tamen etiamsi de ipso Propheta accipiatur, potest num (Exod. n, 15). Quod si circumcisio antiquis

et secundum prædestinationem non inconveniensanctis pro Baptismo fuisse creditur, quid respon

ter intelligi : sicut filios Dei appellat Evangelium debitur de bis qui antequam hoc præceptum esset,

nondum regeneratos, ubi Caiphas cum de Domino Deo placuerunt, non tamen sine fide ? Quia sine fide,

dixisset, Expedit vobis ut unus moriatur homo pro ut scriptum est ad Hebræos, impossibile est Deo

populo, et non tota gens pereat ; nos Evangelium placere (Hebr. xi, 6). Habentes autem, inquit Apos

secutum adjunxit, Hoc autem a semetipso non ditolus, eumdem Spiritum fidei, propter quod scri

xit; sed cum esset pontifex anni illius prophetavit ptum est, Credidi, propter quod et locutus sum ; et

quia Jesus moriturus erat pro gente ; et non tannos credimus, propter quod et loquimur (Il Cor. iv,

tum pro gente, sed ut filios Dei, qui erant dispersi, 13). Non diceret, eumdem, nisi et illorum idem ipse esset Spiritus fidei. Sicut autem illi, quando idem

congregaret in unum (Joan. XI, 50-52). Filios Dei

appellavit utique præter Hebræam gentem, in cæ. Sacramentum occultum erat, credebant Christiin

teris etiam omnibus gentibus constitutos, nondum carnationem futuram, sic et nos credimus factam :

fideles, nondum baptizatos. Quomodo ergo Dei fi1 Mss. Vatic. quatuor et aliquot Gallic., ab hac vita ;

lios, nisi secundum prædestinationem, secundum non male, si re eras ad superiora verba, tanquam in vivam structurum.

quam et Apostolus dicit quod nos elegerit Deus in

✓

Christo, ante constitutionem mundi (Eph. 1, 4) ? dici potuit, aut potest, aut poterit, Verbum caro Ma vero in unum congregatio factura eos eratfilios factum est (Id. 1, 14) : nullus sanctorum qualibet Dei. Neque enim in unum dictum est aliquem cor- præstantia gratiæ, Unigeniti nomen accepit, ut quod poralem locum, cum de tali vocatione gentium pro- et ipsum Dei Verbum ante sæcula, hoc simul cum pheta prædixerit, Et adorabunt eum, unusquisque assumpto homine diceretur. Singularis est ergo de loco suo, omnes insulæ gentium (Soph. 11, 11); illa susceptio, nec cum hominibus aliquibus sanctis sed congregaret in unum dictum est, in unum spi- quantalibet sapientia et sanctitate præstantibus,ullo ritum, et in unum corpus, cujus unum caput est modo potest esse communis. Ubi divinæ gratiæ satempli Christus. Talis congregatio ædificatio est tis perspicuum clarumque documentum est. Quis templi Dei. Talem congregationem non generatio enim tam sit sacrilegus, ut audeat affirmare alicarnalis, sed regeneratio spiritualis facit.

quam posse animam per meritum liberi arbitrii, CAPUT XIII. - 38. Habitatitaque in singulis Deus

ut alter sit Christus efficere ? Ut ergo ad personam tanquam in templis suis, et in omnibus simul in Verbi unigeniti pertineret, quo pacto per liberum unum congregatis, tanquam in templo suio. Quod

arbitrium communiter omnibus et naturaliter datum templum quamdiu sicut arca Noe in hoc sæculo una sola anima meruisset, nisi hoc singularis grafluctuat, fit quod in Psalmo scriptum est, Dominus tia præstitisset ; quam fas est prædicare, de qua diluvium inhabitat : quamvis et propter mullos in

nefas est velle judicare? omnibus gentibus populos fidelium, quos aquarum

41. Hæc si pro viribus nostris, quantum Dominus nomine Apocalypsis significat (Apoc. xvii, 15), pos

adjuvit, rite tractavimus ; quando Deum ubique sit intelligi congruenter, Dominus diluvium inha- præsentem, et non spatiis distantibus, quasi aliqua bitat. Sequitur autem, Et sedebit Dominus rex in

mole vel distentione diffusum, sed ubique totum æternum (Psal. xxvII, 10) : utique in ipso templo cogitare te extendis, averte mentem ab omnibus suo jam in vita æterna post fluctuationem hujus imaginibus corporum, quas humana cogitatio volsæculi constituto. Deus igitur ubique præsens est,

vera consuevit. Non enim sic sapientia, non justitia, et ubique totus præsens ; nec ubique habitans, sed non sic denique charitas cogitatur, de qua scripin templo suo, cui per gratiam benignus est et tum est, Deus charitas esl (1 Joan. 19, 8). Cum vero propitius: capitur autem habitans, ab aliis amplius, habitationem ejus cogitas, unitatem cogita congreab aliis minus.

gationemque sanctorum : maxime in cælis, ubi 39. Deipso vero capite nostro Apostolus ait: Quia propterea præcipue dicitur habitare, quia ibi fit in ipso inhabitat omnis plenitudo divinitatis corpo

voluntas ejus perfecta eorum, in quibus habitat, raliter. Non ideo corporaliter, quia corporeus est

obedientia ; deinde in terra, ubi ædificans habitat Deus ; sed aut verbo translato usus est, tanquam

domum suam in fine sæculi dedicandam. Christum in templo manufacto non corporaliter, sed umbra

autem Dominum nostrum unigenitum Dei Filium tiliter habitaverit, id est præfigurantibus signis : æqualem Patri, eumdemque hominis filium quo nam illas omnes observationes, umbras futurorum major est Pater, et ubique totum præsentem esse vocat (Coloss. 11, 9, 16, 17), etiam ipso translato

non dubites tanquam Deum, et in eodem templo vocabulo ; summus enim Deus, sicut scriptum est,

Deiesse tanquam inhabitantem Deum, et in loco ali non in manufactis templis habitat (Act. xvn, 24):

quo cæli propter veri corporis modum. Sed cum aut certe corporaliter dictum est, quia et in Christi

me delectat loqui tecum, nescio utrum servaverim corpore quod assumpsit ex Virgine, tanquam in

sermonis sufficientis modum, quasi diuturnum templo habitat Deus. Hinc est enim quod Judæis

silentium loquacitate compensem. Verum quia resignum petentibus cum dixisset, Solvile templum ligione et benevolentia qua me præoccupasti, ita hoc, et in triduo resuscitabo illud ; evangelista

invisceratus es cordi meo, ut tanquam cum amico quid hoc est consequenter exponens, ait : Hoc au

vere colloquar, quidquid in opere stili nostri utiliter tem dicebat de templo corporis sui (Joan. II, 19, 21).

elaboratum esse cognoscis, Deo gratias age. Si qua 40. Quid ergo est ? Hoccine interesse arbitramur autem vitia mea perspicis, uti charissimus amicus inter caput et membra cætera, quod in quolibet ignosce ; eadem scilicet sinceritate dilectionis mihi quamvis præcipuo membro, velut in aliquo magno

optans medicinam, qua concedis et veniam. propheta aut apostolo, quamvis divinitas habitet,

EPISTOLA CLXXXVIII ' (a). non tamen sicut in capite quod est Christus, omnis

Augustinus et Alypius Julianæ viduæ matri Demeplenitudo divinitatis ? Nam et in nostro corpore

triadis virginis, ne ipsa familiave ipsius imbbiat inest sensus singulis membris ; sed non tantus

virus propinatum in libro ad Demelriadem scriquantus in capite, ubi prorsus omnis est quinque

plo, cujus libri auctorem rescire cupiunt. partitus : ibi enim et visus, et auditus, et olfactus,

Dominæ debitis in Christo officiis honorandæ, et et gustus, et tactus ; in cæteris autem solus est tac- merito illustri filiæ JULIANÆ, ALYPIUS et AUGUSTINUS, tus. An etiam præter hoc quod, tanquam in templo,

in Domino salutem. in illo corpore habitat omnis plenitudo divinitatis,

CAP. PRIMUM.-1. Grate admodum nobis jucun. est aliud quod intersit inter illud caput, et cujusli. deque accidit ut simul nos constitutos apud Hipbet membri excellentiam ? Est plane, quod singu- Emendata ope a. bg. bl. c. cc. ff. j. g. gv. n. 1, s. lari quadam susceptione hominis illius una facta

sb. t. vc. quatuor v. Am. Bad. Er. Lov.

(a) Alias 143 : quæ autem 188 erat, nunc in Appendice est persona cum Verbo. De nullo enim sanctorum est 7. Scripta an. exeunte 417, aut ineunle 418.