BODLI UITGEGEEVEN DOOR TEYLER'S TWEEDE GENOOTSCHAP. EERSTE STUK, BEVATTENDE EENE NATUUR-KUNDIGE VERHANDELING IN DE NATUUR-KUNDE, UITGESCHREEVEN VOOR DEN RTES QVAE AD HVMANATEMI OMNES P PERTINENT TE HAARLEM, by JOH. ENSCHEDE en ZOONEN, MDCCLXXXI. 't VO OR-R E D E. L oflyk voorbeeld, eerft door eenigen van onze nabuuren gegeeven, om, ter voortzetting van weetenschappen, en konften, bekwaame mannen, door het voorstellen van eere-pryzen, en belooningen, op te wekken, heeft onder ons Nederlanderen, in de laatfte dertig jaaren, zulk eene groote navolging gehad, dat men niet alleen zeer veele Ingezetenen deezer Landen, van hoogeren en laageren rang, zich in maatfchappyen heeft zien veréénigen, om dit einde, door gewichtige voorstellen, en beloften van aanzienlyke beloonin gen, te bereiken; maar dat men ook den eenen en den anderen de voordeeligste schikkingen, en zelfs altoos duurende ftichtingen, hier toe, by hunne uiterste willen, heeft zien maaken. De Heer PIETER TEYLER VAN DER HULST, een voornaam en zeer vermogend Burger van HAARLEM, hier ter stede, op den 25en van Lente-maand des Jaars 1702, geboren, en, op den 8en der Gras-maand van 't Jaar 1778, overleeden, is mooglyk d'eerfte onder onze Landgenooten geweeft, die dit voorneemen by zich zelven, al voor lang heeft gevormd; zoo als hy't daarna, ten opbouw dier weetenschappen, aan welken hy, in zyn leeven, den voorrang gegeeven had, en tot een duurzaam çieraad en luifter van zyne geboorte-ftad, uitgevoerd heeft. Want de Heeren Uitvoerderen van zynen laatften wil hebben onder zyne papieren hiertoe plans gevonden, die reeds in den eerften bloei zyner manlyke jaaren waren ontworpen, en derhalven byna twin tig jaaren ouder zyn dan d'eerfte maatschappy, met dit oogmerk aangegaan, en d'eerste stichting deezer foorte, hier te lande gemaakt. Dit voorneemen volbragt de Heer TEYLER, nadat hy 't vier en vyftigste jaar van zynen ouderdom vervuld had, belastende by zynen laatften wil, dat zyne zeer aanzienlyke nalaatenfchap, uitgenomen eenige goederen, over welken hy mogte bevonden worden andere fchikkingen gemaakt te hebben, eeuwiglyk en altoos zouwde moeten blyven onder 't opzicht, bewind, den aanleg, en de beheering van ryf door hem benoemde Perfoonen, en eenen door den Teftateur ook benoemden Boek-houder, en derzelver opvolgeren in der tyd. Dat deeze nalaatenfchap, onder anderen, voornaamendlyk zouwde worden aangelegd, en strekken tot onderhoud van twee altoosduurende COLLEGIEN, elk uit fes perfoonen beftaande, om in 't woon-huis van den Heer Overleeden, op gezette tyden, te vergaderen; 't eerfte, om met elkanderen te verhandelen allerhande ftoffen en materien tot de waarheid en de vryheid in den Christelyken Godsdienft en den Burgerstaat fpecteerende en behoorende (*); het tweede om 't zelve te doen over de Natuur-kunde, Dichtkunde, Hiftorie-kunde, Teken-kunde, en Penning-kunde: welke twee COLLEGIEN ook gehouden zouwden zyn, alle jaaren, en het tweede, volgens den rang der weetenSchap Deeze zyn d'eigen' woorden van het Teftament, hier, om die rede, mer onderfcheiden' letter gedrukt. fchappen in den laatften wil uitgedrukt, dän 't publiek een onderwerp ter verhandeling, of een vraagstuk ter beandwoording, over de gemelde stoffen en weetenschappen, voor te ftellen, met belofte van eenen gouden penning, ter innerlyke waarde van vier honderd guldens, aan den schryver eener verhandeling, of van een andwoord, die daar mede't beft zouwde voldaan hebben aan 't voorgeftelde onderwerp naar 't oordeel, zoo veel 't EERSTE COLLEGIE betreft, der meerderheid van de Heeren Uitvoerderen des laatften wils, Bestuurderen deezer Stichting, en van de Leden van 't EERSTE COLLEGIE alleen: en 200 reel het TWEEDE COLLEGIE aangaat, naar 't oordeel van allen, 200 der Heeren Bestuurderen, als van alle de Leden der gemelde beide COLLEGIEN, of derzelver meerderheid. Willende de Teftateur wyders, dat zyn woon-huis altoos zouwde blyven onvervreemd, en onverkocht, om te dienen tot de plaats der Vergaderingen, zoo van de Heeren BESTUURDEREN, als van de Leden der beide COLLEGIEN, gelyk ook zyne boekery, verzamelingen van penningen, tekeningen, en prenten, tot en van welken de Leden der gemelde COLLEGIEN, ten allen tyde, vryen toegang, mitsgaders behandeling, en gebruik, zouwden hebben: en welke verzamelingen van boeken, penningen, teke-, ningen en prenten, door nieuwen aankoop van alles, 't welk noodzaaklyk kan zyn, of tot nut en çieraad der twéé COLLEGIEN Strekken, zouwden mogen vermeerderd worden; zynde aan de Heeren van 't Bestuur een' onbepaalde macht en vryheid gelaaten tot al dat geen, waardoor, naar 't, 00g-, merk |